Libya eski dönemi arıyor

Rai al Youm
Başyazı

Ülkenin bozulan koşulları, kaos, yolsuzluk, cinayetler, açıktan yağma, askeri milislerin hakimiyeti ve neredeyse tam bir güvenlik boşluğu nedeniyle devrimden altı sene sonra birçok Libyalı Albay Muammer Kaddafi’nin iktidarına dua ediyor. 

Batı devletlerinin ve özellikle NATO uçaklarının Libya’ya müdahalesini destekleyen Britanya, Fransa ve Amerika’nın arkasında durduğu bütün girişimler başarısızlığa uğradı.  Bunların en sonuncusu el Sahirat anlaşması sonucu doğan Ulusal Uzlaşma Hükümeti (el Sahirat anlaşması veya Libya siyasi ittifakı 2015 yılında Fas’ın el Sahirat kentinde BM organizasyonuyla ve bütün tarafların katılımıyla imzalandı). Libya fiili olarak parçalandı. Üç hükümet ve onlarca milis grubu ortaya çıktı. 

Amerika’nın tanınmış dergisi  Foreign Policy, son sayısında ABD Başkanı Donald Trump’tan Libya’nın bir potansiyel kurtarıcısı olarak Seyfülislam Kaddafi’ye güvenmesini talep ettiğinde bütün gözlemcileri şaşırttı. Trump eski Libya lideri döneminde, ülke daha iyi bir durumdaydı demişti. 

VAHİM DURUM

Seyfülislam Kaddafi’nin dönmesini talep etmek mevcut durumun umutsuzluğunu ve önceki döneme hasreti ifade etmektedir. Kaddafi’nin, Libya halkına bıraktığı 200 milyar dolar civarındaki döviz, onu katlettikten sonra iktidara gelen “devrimciler” tarafından çalındı. Libya halkının yarısı yerinden olarak civardaki ülkelere Tunus ve Mısır’a yerleşti. Ülkede kalan üç milyon kişi açlık ve yoksulluk sınırın altında yaşamakta.

NATO İLE İŞBİRLİĞİ

Birçok Libyalı, Seyfülislam Kaddafi’yi reformcu olarak görmekte. Babasının iktidarı döneminde siyasi mahkumların çoğunluğunun salınmasını ve onlarla diyalog açılmasını sağladı. Bir kısmının Libya’ya dönmesi için çağrıda bulundu ve onlarda çağrıya yanıt verdi. Özgürlüklerin başlaması ve demokratik aşamanın oluşması için yeni bir anayasanın da olduğu geniş siyasi reformlar için sözverdi. Lakin bütün muhalifler ve özellikle İslamcılar onun aleyhine döndüler ve arkadan bıçakladılar. Onun ve babasının iktidarının karşısında olduklarında iktidarın değişmesi için NATO ile işbirliği yaptılar. 

AŞİRETLER ESKİ DÖNEMİ ARIYOR

Albay Kaddafi iktidarı yanlısı şahsiyetler o iktidarı onaylayanların gittikçe genişlediğini söylüyorlar. Aralarında Zerfala, el Mukarha, Raşfana, Tarhuna, el Kazazafa, el Amazig, el Tabu ve el Tuareg gibi kabilelerin de bulunduğu büyük Libya kabileleri, Seyfülislam  Kaddafi liderliğinde daha önceki düzene dönülmesini onaylıyor. 

Bu kabilelerin ve diğer kabilelerden vatandaşların genel kanısı Seyfülislam Kaddafi yeniden kabileleri birleştirebilir ve var olan kanlı kaosu bitirebilir. Yerelde ve uluslararasında kabul görmüş “birleşik ve istikrarlı yeni Libya” alternatifini kurabilir. 

Burada ortaya çıkan soru; savaş lordlarının “onu devirmek için ayaklandıkları düzene dönmeyi” kabul edip etmemeleri, bunu daha iyi bir alternatif görüp görmemeleri ve diğer yandan nüfuzlarını kaybetmeyi göze almaları.

Libya’da bütün olasılıklar mevcut. Herhangi bir şey artık dayanılmaz hale gelen durumdan daha iyi. Büyük güçler ABD, Rusya, Britanya ve Fransa değişimin kaçınılmazlığında birleşiyorlar. Çünkü bu kaosun onların ekonomileri üzerinde olumsuz yansımaları olmaya başladı. (Çeviren: Ali Karataş)

LİBYA’DA NELER OLMUŞTU?

NATO’nun müdahalesiyle 2011 Martında Muammer Kaddafi’nin devrildiği Libya eski günlerini arıyor. Kaddafi’nin devrilmesinden bu yana Libya kanlı bir kaos yaşıyor. Ülkede farklı bölgelere hakim olan onlarca milis grubunun yanı sıra iki tane de hükümet mevcut. Devam eden iç savaşta Trablus’ta “Libya Şafağı” Koalisyonu hükümeti mevcut. Tobruk’ta ise Temsilciler Meclisi’nin arka çıktığı emekli General Halife Hafter’e bağlı güçlerin desteklediği bir hükümet var. İki hükümet arasında merkezi şehirler ve petrol bölgelerine hakimiyet konusunda mücadele yaşanıyor. Trablus hükümeti başkent Trablus, Misrata, Bingazi ve Beni Velid kentlerini kontrol ederken; Tobruk hükümetine bağlı güçler ülkenin doğusunda Tobruk, Beyda ve Ecdebiye kentleriyle batıda Zintan ve Zaviye şehirlerini elinde bulunduruyor.