10 Şubat 2017 08:21

Tarihi değiştiren Göbeklitepe

Göbeklitepe dünyanın en eski anıtsal yapısı olarak bilinmektedir.

Paylaş

Hermes Genç Hayat Grubu
İstanbul Üniversitesi

Göbeklitepe dünyanın en eski anıtsal yapısı olarak bilinmektedir. Arkeoloji dünyası açısından üzerine önemli bir misyon yüklenen Göbeklitepe adındaki buluntu merkezi, tarım devriminden ve çanak çömlek yapımından daha önce inşa edilmiş, avcı ve toplayıcıların dünyasına ait bir yerdir. Göbeklitepe’nin karakteristik özelliğini ortaya koyan mimari yapılar T biçili dikilitaşlardan oluşan büyük yuvarlak yapılardır. Göbeklitepe buluntu merkezi Şanlıurfa’nın Örencik köyünün yakınlarında bulunur.
TARİHİ ÖNEMİ NEDİR?
Henüz yerleşik hayata geçmemiş göçebe bir toplumun ortaya koyduğu bu anıtsal yapı arkeoloji dünyası açısından şaşırtıcı bir örnek ortaya koyuyor. Göbeklitepe, ortaokuldan beri tarih derslerinde öğrendiğimiz “yerleşik hayata geçişin tarımla birlikte olduğu” öğretisini yıkan ve tarihi yeniden yazabilecek nitelikte olan bir buluntu merkezi olarak karşımıza çıkıyor. Henüz sadece mikrolit ve el aletlerinin bulunduğu bu dönemde 40-60 ton ağırlığındaki bu taşların nasıl kaldırıldığının gizemi hala korunuyor. İçerisinde yirmi yuvarlak yapı bulunan buluntu merkezinde sadece altı tanesi gün yüzüne çıkarılmıştır ve bilinen en eski yapıdan 7.500 yıl daha eski olduğu biliniyor. Bir gizemi daha ise günümüze kadar bu denli korunmuş olmasının sebebinin altında yatıyor. Şöyle ki; yapılmasından bin yıl sonra onlarca ton toprak ve çakıl taşı ile kasıtlı olarak gömülmüş bir buluntu merkezi. T biçimli sütunların stilize insan vücudunu tasvir eden bir özelliği olduğu düşünülüyor. Aynı zamanda sütunların üzerinde bulunan kabartma yabani hayvan tasvirleri ise onların avcı toplayıcı hayatının bir yansıması olarak düşünülebilir. UNESCO’nun geçici dünya mirası listesinde bulunmaktadır.
TRT’DE GÖBEKLİTEPE CEHALETİ
TRT’nin Göbeklitepe hakkında yaptığı belgeselde “Hz. İbrahim’in yıktığı putların yer aldığı tapınak” iddiası ve iddialarını desteleme çabası ile söyledikleri “Göbeklitepe’de yer alan heykellerin Hz. İbrahim’in babası Azer’in yapmadığını kim bize söyleyebilir?” sözüne yanıt olarak bizde keşke kazının içinde bulunan bir arkeoloğa sorsaydın diyoruz. Belgeselin içerisine konulan put olarak gördükleri dikilitaşların parçalandığı bir canlandırma ile trajikomik bu olayı daha da baskın kılma çabasında olduklarını tahmin ediyoruz. Bu cehaleti yansıtan belgeselin arkasında duran Murat Bardakçı’nın “Arkeolojiyi bile ideolojik boyuta taşıdık ya helal olsun bize” başlıklı yazısında bilmediği ve anlamadığı bir konuda söz söyleme hakkını kendinde nasıl bulabiliyor, anlayamıyoruz. Böyle bir kültürel mirasın dünya kamuoyuna devletin televizyonu tarafından yanlış tanıtılması Türkiye’de arkeolojiye verilen değeri de açıkça gösteriyor.