MESS’ten işe giriş ücretine tırpan

Muzaffer ÖZKURT
İstanbul

Metal patronlarının sendikası MESS (Metal Eşya İşverenleri Sendikası), daha 2017 sözleşme görüşmeleri başlamadan işçilerin haklarını gasbetmek için harekete geçti. Patronlar geçen yıl imzalanan sözleşmede yer alan işe giriş ücret maddesine yaptıkları zorlama yorumla brüt 8.99 lira olması gereken işe giriş saat ücretini 8.14’e çekti. Türk Metal’in destek verdiği bu tırpana, Birleşik Metal-İş itiraz etti. Gazetemize konuşan işçiler, MESS’in bu uygulamayla sadece işe giriş ücretini değil uzun vadede metal işçilerinin genel ücretlerini geri çekmesi anlamına geldiğine dikkat çekti. Geçen yıl yapılan asgari ücret zammı sonrası eski işçilerle yeni işçiler arasında kıdem farkının kalmadığını hatırlatan işçiler, “Bir yandan da bu yolla yeni işçilerin ücretini düşürerek, eski işçilerin ücretine zam yapmadan yeni işçilerle eski işçiler arasındaki ücret makasını açmaya çalışıyorlar. Böylece ‘Eski işçiyle yeni işe giren aynı ücreti alıyor’ tepkisini uzun vadede ortadan kaldırmaya çalışıyorlar” dedi.

İŞE GİRİŞ ÜCRETİ ASGARİ ÜCRETİN ALTINDA KALINCA

Türk Metal’in MESS ile imzaladığı, Birleşik Metal-İş’in ise 2015 MESS grevinin yasaklanması sonrası Yüksek Hakem Kurulu tarafından bağıtlanan sözleşmenin işe giriş ücreti maddesinin MESS üyesi patronlar tarafından uygulanma biçimi tepki çekti. Bu maddeye göre örneğin bu yılın işe giriş ücreti, geçen yılın işe giriş ücretinin, asgari ücret ve TÜFE artış oranlarının toplamının yarısı kadar artırılmasıyla belirleniyor. Bu oranlama daha önceleri asgari ücret civarına tekabül ettiği için şimdiye kadar bir tartışma yaratmadı. Ancak 2016 yılında bu durum değişti. İşe giriş ücreti için 2015 yılı verileri üzerinden yapılan hesaplama sonucu bulunan 6.23 liralık saat ücreti, 2016 yılı için belirlenen ve saat ücreti karşılığı 7.32 olan 1300 liralık asgari ücretin altında kaldı. Bunun üzerine yasa ve sözleşmede yer alan ilgili madde gereği işe giriş ücreti asgari ücret seviyesine çekildi. 

2017 yılı ocak ayına gelindiğinde ise patronlar işe giriş ücreti için geçen yıl belirlenen asgari ücreti değil, asgari ücretin altında kalan rakamı 6.23’ü esas aldı. İşe giriş ücreti maddesinin başında “İşyerlerinde kanuni asgari ücret ödenecektir” yazılı olmasına karşın yapılan bu zorlama yorumun sonucunda işe giriş ücreti 7.65 olarak hesaplandı. Bu rakam saat ücreti 7.90 olan 2017 yılı asgari ücretinin altında kaldığını belirten MESS, en düşük işe giriş ücretinin saatlik 8.14 lira olduğunu ileri sürdü. Böylece MESS, en düşük işe giriş ücreti 8.99 olması gerekirken, üstelik “işçilerin lehine” iddiasıyla bu rakamı 8.14’e çekmiş oldu. Böylece sistemde yer alan 9 gruptaki tüm işe giriş ücretleri de aşağıya çekilmiş oldu. 

BİRLEŞİK METAL İTİRAZ ETTİ TÜRK METAL SAVUNDU

Birleşik Metal-İş Sendikası yönetimi işe giriş maddesinin bu yorumla uygulanmasına itiraz etti. İşe giriş ücretinin doğru hesaplanmadığını belirten sendika yönetimi, MESS’in işe giriş maddesini yanlış yorumladığını bildirdi. Sendika yönetimi işe giriş ücretlerinin yeniden belirlenmesi amacıyla Uyuşmazlık Çözüm Kurulunu toplantıya çağırma kararı aldı. 

Türk Metal ise işe giriş ücretinin düşürülmesine destek verdi. Türk Metal Genel Başkanı Pevrul Kavlak, MESS gibi “İşçinin lehine bir düzenleme” yönünde açıklamalar yaptı. Kavlak, daha MESS işe giriş ücretlerini ve gruplandırmaları duyurmadan önce “2017 sözleşmesindeki bir şartımız da kategori zamlarının yeniden ayarlanması. Biliyorsunuz, MESS’e bağlı işyerlerinde gruplu sistem var. İşçilerimiz yaptıkları işe göre 1’den 9’a kadar gruplarda çalışıyor. Biz bunlara kategori diyoruz. Biz bu kategori zamlarının yeniden ayarlanmasını istiyoruz. Hazırlıklarımızı tamamladık. Alanında uzman hocalardan destek aldık. Buradan MESS yetkililerine sesleniyorum. Gelin bu işi 2017 sözleşmesinden önce bitirelim” açıklamasını yapmıştı.

İŞE GİRİŞ ÜCRETİ NASIL BELİRLENİYOR? 

MESS ile geçtiğimiz dönem imzalanan sözleşmenin işe giriş ücreti maddesinde şu ifadeler yer alıyor: “İşyerlerinde kanuni asgari ücret ödenecektir. Metal Sanayii İş Gruplandırma Sistemi uygulanmayan işyerlerinde karar tarihinden sonra işe yeni giren ve sendikaya üye olan işçinin ücreti karar tarihini takip eden gün ile 31/12/2015 tarihleri arasında 5 lira 80 kuruş TL/saat, 01/01/20016-31/12/2016 tarihleri arasında bu ücreti, geçmiş bir yıllık dönemdeki (Asgari ücret artı TÜFE artışı)/2 oranında artırılarak, 01/01/2017-31/08/2017 tarihleri arasında ise geçmiş bir yıllık dönemdeki (asgari ücret artı TÜFE artışı)/2 oranında artırılarak, bu uygulama sonucunda ulaşılacak ücretin altında olan emsal eski işçinin ücreti de  bu ücrete iblağ edilecektir.”

Bu maddeye göre 1 Ocak 2017’den itibaren belirlenecek işe giriş ücreti, 31 Aralık 2016 tarihinde alınan ücretin, 2016 yılı TÜFE  ve asgari ücret artışlarının yarısı oranında artırılmasıyla bulunuyor. Bu artış oranı da yüzde 22.815’e tekabül ediyor ve 7.32 liranın yüzde 22.815’i olan 1.67 TL, 7.32 TL’ye ekleniyor. Buna göre işe giriş ücretinin 8.99 TL olması gerekiyor. Ancak MESS ücretleri aşağı çekmek için bu maddeyi hukuka uygun yorumlamıyor. Madde metninden hareket eden MESS, 31 Aralık 2015 tarihine kadar belirlenen 5.80 TL işe giriş ücretini baz alarak hesaplama yapıyor. 

Bu noktadan hareket eden MESS 2016 yılında işe giriş ücretinin (2015 yılı TÜFE  artışı (yüzde 8.81) + 2015 asgari ücret artışı (yüzde 6) /2 = yüzde 7.405) 5.80 TL’nin yüzde 7.40 artırarak bulunan 6.23 TL olması gerektiğini, 2017 yılı işe giriş ücretinin de 6.23 ün yüzde 22.815 artırılmasıyla bulunan 7.65 TL olması gerektiğini öne sürüyor. Halbuki bu hesaplamada 2016 yılının işe giriş ücreti olduğu iddia edilen rakam asgari ücretin altında ve bu nedenle hem yasa hem de toplusözleşmenin birinci cümlesine göre hiç yasak. Bu nedenle 2016 yılında işe giriş ücreti asgari ücret, yani 7.32 TL. Bu rakam dikkate alındığında da işe giriş ücreti saatlik 8.99 TL olmalı.

MESS’İN 9’LU GRUPLANDIRMASI

MESS’in yaptığı 9’lu sisteme göre 1. grupta yer alan işçilerin işe giriş saat ücreti 8.14 TL, 2. grupta yer alan işçilerin işe giriş saat ücreti 8.20 TL, 3. grupta yer alan işçilerin işe giriş saat ücreti 8.30 TL, 4. grupta yer alan işçilerin işe giriş saat ücreti 8.38 TL, 5. grupta yer alan işçilerin işe giriş saat ücreti 8.46 TL, 6. grupta yer alan işçilerin işe giriş saat ücreti 8.54 TL, 7. grupta yer alan işçilerin işe giriş saat ücreti 8.62 TL, 8. grupta yer alan işçilerin işe giriş saat ücreti 8.70 TL, 9. grupta yer alan işçilerin işe giriş saat ücreti 8.78 TL.