'Barış için tek yol Ukrayna’nın askerlerini geri çekmesi'

Okay DEPREM
Lugansk

Ukrayna’dan tek taraflı bağımsızlığını ilan eden iki bölgeden biri olan Lugansk Halk Cumhuriyeti (LNR), Donetsk bölgesine kıyasla bugüne kadar hep arka planda kaldı. Gerek nüfus yoğunluğu ve toprak büyüklüğünden, gerekse de 2015 sonrası Kiev’e bağlı birliklerle karşı karşıya gelen temel gücün esas olarak Donetsk Halk Cumhuriyeti kuvvetleri olması sebebiyle LNR, dünya gündemi açısından ikinci sırada kaldı. 

Bölünmeden evvelki eski Lugansk ilinin güneyinde yer alan fiili devletin, Nisan 2016’dan itibaren iki numaralı ismi olan, Halk Meclisi (Sovyeti) Başkanı Vladimir Nikolayeviç Degtyarenko ile konuştuk. Degtyarenko hem Lugansk hakkında bilgi verdi hem de son gelişmelere dair sorularımızı yanıtladı. Minsk anlaşmasının bölge barışı için kritik önemde olduğunu da vurgulayarak, “tek yol Ukrayna askerlerinin çekilmesi” dedi.

Lugansk’ın halk meclisinde 50 temsilcinin olduğunu biliyoruz. Bu 50 kişi nerelerden geliyor, LNR parlamentosunda halkı temsil eden bu insanlar hangi sosyal katmanlardan; ne tür meslek ve iş gruplarından?  

Eğitim ve öğretim kurumlarından müdür ve başöğretmenler, maden ve fabrikaların yönetiminden teknisyen ve müdürler; tıp fakültesi, enstitü ve hastanelerden başhekim ve uzman doktor, uzman ve yetkili hukukçular, vs. Kısacası halk konseyimizde, bilinen ve alışılan anlamda profesyonel politikacılar hemen hemen hiç bulunmuyor. Yaşları 24 ile 70 arasında değişiyor. Yaş ortalaması 45 denilebilir. 50 kişiden oluşan meclisin 30’u kısmen ‘profesyonel’ yani düzenli ücret alıyorlar. Ancak geri kalan 20 vekil haftada ancak 2-3 gün uğrayabiliyor. Sonuç olarak esas işlerine rağmen; çalışma günleri dışında da olsa, zaman ayırmak zorundalar. 

Halk meclisinde neden halen sadece iki farklı ‘toplumsal hareket’ var; diğer bir deyişle niye hâlâ siyasal partiler temsil edilmiyor parlamentoda?

Bizim başından beri (2014) esas amacımız oligarkların (zenginler, sermaye sahipleri) dönmesini engellemek. Bundan dolayı da politik partilerin hemen ortaya çıkmasını istemiyoruz. Çünkü siyasal partiler eskiden bugüne oligarkların siyasete müdahale etmesine olanak sağlıyordu. 

2014 sonrası istisnasız bütün oligarklar Lugansk’ı ve bölgeyi terk etti. Ne var ki, kaçarlarken bugünkü LNR topraklarından toplamda birkaç milyar dolarlık bir sermayeyi kaçırdılar. Ancak tam olarak meblağı bugüne kadar biz bile bilemiyoruz. Anımsatmam lazım ki, savaş öncesi Ukraynası’nda Donbass tek başına ülke GSYİH’sinin yüzde 20’sini teşkil ediyordu ne de olsa.  

Yaklaşık 2.5 yıldır halk meclisinde temsil edilmekte olan toplumsal hareketlere dönecek olursak... 

‘Lugansk’ın Barışı’ ve ‘Lugansk Ekonomik Birliği’ adlarında iki sosyal hareket mevcut baştan beri. Birincisini 35 vekil, ikincisini ise 15 vekil temsil ediyor. Vekillerin neredeyse tatili yok. Meclisin genel oturumları her hafta cuma günleri yapılıyor. 

HEDEF, SAVAŞ ÖNCESİ ÜRETİM SEVİYESİNİ YAKALAMAK

LNR’de savaş öncesi dönemin sanayisinin yüzde kaçı bugün işler halde? 

Yüzde 25 ile 30 arasında değişiyor. 2014 yılından sonra bu oran kademeli olarak artış gösterdi. Her hafta irili ufaklı bir başka işletme, fabrika veya manifaktür yeniden faaliyete geçiyor. Metal fabrikalarının hepsi tam verimlilik ve kapasitede çalışmıyor. Öncelikli amaç üretimi savaş öncesindeki seviyeye çıkartmak. Bunun dışında; halen yarı kapalı durumda olan veya düşük üretkenlikte seyreden kömür madenleri mevcut. Bu problemi de çözmeye uğraşıyoruz. 

Ukrayna tarafından LNR’e ihracat var mı, mal giriş çıkışı az çok devam ediyor mu? 

Bir buçuk yılı aşkın süredir hemen hemen hiçbir mal girişi meydana gelmedi. Keza, girmek isteyen mala da Ukrayna yetkilileri izin vermiyor, bölgeye uzun zamandır sürmekte olan bir ekonomik abluka uyguluyorlar. 

Demir-çelik ve madencilik gibi, Donbass’ın bel kemiği niteliğindeki alanlar dışında diğer iktisadi faaliyetlerden söz edebilir misiniz? 

Günümüzde tarım ve hayvancılık ürünlerinde LNR neredeyse külliyen kendi kendine yeter durumda. Söz gelimi tüm et ve süt mamulleri bütünüyle kendi üretimimiz. Bütün tahıl ürünleri keza öyle. Hatta Rusya’ya tarım ürünleri ihraç edecek duruma bile geldik.  Genelleyecek olursak, gıda ürünleri yelpazesinin ortalama yüzde 50’sine yakınını kendimiz karşılıyoruz. Geri kalan yüzde 50’si ise büyük ölçüde ya DNR ya da Belarus veya Rusya’dan temin ediliyor. Sadece meyveyi Türkiye ya da Abkhazya’dan ithal ediyoruz. 

Ekonomiden devam edecek olursak, işsizlik ve istihdam konularında durum nedir? 

İşsizlik ve istihdam problemi ciddi raddede sürüyor. Çok sayıda insan tarıma döndü, kendi bahçesinde ürünler yetiştirmeye başladı. Kimisi ise hayvan otlatmaya, kendi arazisinde beslemeye başladı. Rusya’ya düzenli olarak birkaç aylığına çalışmaya giden azımsanamayacak bir kitle de mevcut. Kesin olarak ne kadar süre zarfında, ne kadar bir kitlenin gidip geldiği noktasındaki istatistiklere ise tam olarak hakim değiliz.

LUGANSK’IN TOPRAKLARININ YÜZDE 65’İ HÂLÂ UKRAYNA’DA

Bu arada son dönemin politik gündemine gelelim isterseniz... 

Eski Lugansk eyaleti topraklarının yüzde 35’i bizim, yüzde 65’i ise Ukrayna’nın elinde. Nüfus açısından ise tam tersi. Ukrayna’nın işgal altında tuttuğu kısımda yaşayanlar bizim akrabalarımız ve dostlarımız; bizim halkımız. Onlar da sürecin başından beri bir an önce bize katılmayı arzu ediyorlar. II. Minsk Anlaşması barış için yegane şanstı açıkçası. Çözüm için Minsk dışında bir yol yok. Lakin barış için Ukrayna’nın, er ya da geç, işgal ettiği Donbass topraklarından çekilmesi gerekiyor. Bu noktada diplomasi ve siyaset haricinde başka bir çıkış yolu yok ve bilhassa Rusya bu bağlamda çok fazla çabalıyor. Bizler de bu hususta üzerimize düşeni fazlasıyla yapıyoruz. Misal; krizin başından bugüne kadar Ukrayna tarafında bizler tarafından organize edilmiş bir tek saldırı veya sabotaj gösterilemez. Ancak Ukrayna güçleri Donbass’ta bunun alasını yaptı.