Bundan yaklaşık 20 yıl önce Karadeniz’de çeşitli teşvik ve desteklemelerle üretimine başlanan kivi, bugün pazarlama sorunu, fiyat düşüklüğü ve çayda verimi düşürdüğü için üreticiler tarafından kesiliyor. Türkiye’nin kivi ihtiyacının yüzde 70’ini karşılayan Karadeniz Bölgesi’nde kivi üreticileri, “Kivi artık kendi masrafını karşılayamaz duruma geldi. Zarar edecek duruma geldik” diyor.

15 YIL ÖNCEKİ FİYATA SATIYORLAR

Özel sektörün baskısıyla kivinin ekonomik değerini kaybettiğini belirten Meyveli köyünden Ali Osman Ertaç, “Yaklaşık 15 yıldır kivi üretimi ile uğraşıyorum. Kivi üretimi bölgemize teşvikle geldi. Halk ilk zaman kiviyi benimsedi. İlk yıllarda iyi getirisi olan bir üründü. Bir zaman sonra bir kısım üretici olarak organik üretim yapmaya başladık ama tüccarlar ‘Biz organik almıyoruz bize kiviyi şişirip büyük getirin’ dediler. Son iki yıldır kivi bahçelerimizi söküyoruz” dedi.

Kivi üreticilerinin sorunlarının çözümü için örgütlenmesi gerektiğini dile getiren Ertaç, “Çünkü güç bizde, ürün bizde, emek bizde. Sistem ve tüccarlar insan kullanıyor. Oysa her şey bizde her şey bizim elimizde. Bundan 15 yıl önce kiviyi sattığımız fiyata satıyoruz şimdi de. Şu olduğumuz bahçeden 4-5 kilometre ileride Fındıklı’daki markette 15-16 liraya satılan kiviyi biz 2 liraya satamıyoruz. Kazanan üretici değil tüccarlardır. Nasıl ki tüccarlar birleşiyor ise biz üreticiler de bileşmeliyiz. Yoksa her zaman böyle ezileceğiz” diye konuştu.

ÇAYA DEVAM EDECEĞİZ

İlk zamanlar kivi fiyatının yüksek olduğunu ama zamanla durumun terse gittiğini belirten Meyveli köyünden Yaşar Karaalioğlu da “Pazarlaması zor, çiçekli bir bitki. Artvin’e yapılan barajlar da buraları etkiledi. Daha çok yağmur yağıyor, döllenmesi zor oluyor, zor bir meyve. Getirisi az, kividense artık çaya devam edeceğiz. Çünkü çay daha kolay ve daha garanti bir bitki. Aslında birçok tarım ürüründe olduğu gibi kivide de üretim planlaması yok” dedi.

Ürettikleri kivinin emeklerini korumadığını söyleyen Sulak köyünden Seyhan Bayraktar ise şöyle konuştu: “3-4 yıldır aynı fiyatta ama giderlerine hep zam geliyor. Bundan 10 yıl önce bile aynı fiyattı. Önceden devlet desteği oluyordu, ama şimdi kendi imkanımızla yapıyoruz ne yapıyorsak. Her yıl ağaçlarımızı kesiyoruz gitgide kivi kalmayacak böyle giderse, en azından çay daha garanti bir ürün olduğu için çaya dönüyoruz. Yıllık en az 3 bin liralık gübre alıyor, kiviyi satıp 3 bin lira alıyoruz emeğimizi bile korumuyor kivi üretmemiz. Devlet çaya verdiği desteği kiviye de vermeli.”

MASRAFINI BİLE ÇIKARAMIYORUZ

Büyük umutlarla başladıkları kivi üretiminde hüsrana uğradıklarını söyleyen Sulak köyünden Kamil Çavuşoğlu, “Verdiğimiz emeğin karşılığını alamıyoruz ve doğal olarak köylüler kivi üretimini bırakıyorlar. İlk yaptığımız dönemlerde hakikaten güzel para kazanıyorduk ama şimdi masraflarını bile çıkaramıyoruz. Bizim de kivi ile ilgili hatamız oldu. Biz bu kivileri çaylıkların içine diktik. Yani çaylıklara diktiğimiz kivilerden dolayı 3 sürüm aldığımız çaydan da 2 sürüm almaya başladık” dedi. Çavuşoğlu, “Biz üreticiler örgütlendiğimiz zaman kazanabiliriz” diye konuştu. 

TÜCCARLAR YOK PAHASINA ALIYOR

Fındıklı Organik Meyve Üreticileri Birliğinden Mehmet Gürkan: “Baktık derelerde balıklarımız azaldı, çay bahçelerindeki verimlilik ve yetiştirdiğimiz ürünlerde çeşitlilik ve kalite çok düştü. Fındıklı’da kivi üretiminin en büyük sorunlarından biri kimyasal gübre kullanımı idi ama 2006 yılından itibaren organik üretime başlandı. Organik tarıma, yani babamızın dedemizin yetiştirdiği yöntemlere döndük. İlk zamanlar kimyasal kullandığımız için verimlilik düşmüştü ama güvercin ve koyun gübresi kullandığımızda baktık ki verimlilik arttı. Ama çare olmadı. Fındıklı’da yüzde 30’luk bir kesim kivi ağaçlarını kesti. Çünkü yaşadığımız en büyük sıkıntı pazarlama sıkıntısı. Dışarıdan gelen tüccarlar kiviyi yok pahasına alıyor.”
Fındıklı Ziraat Odası Başkanı Mehmet Ali Özsoy yaşananlarla ilgili şunları söyledi: “Zamanla değerini kaybeden kivi, üretici tarafından kesilip yok ediliyor. Önlemek için Rize iline acil olarak en az 5 bin tonluk soğuk hava deposu yapılmalıdır. Çünkü kivi normal hava ortamında yumuşar ve özelliğini kaybeder. Üreticiler birleşerek soğuk hava deposunu yapmalıdırlar. Çayda kullanılan kimyasal gübre yerine organik gübrelerin kullanılması hakkında bilgilendirilmelidir.”

YEVMİYECİ OLSAM DAHA ÇOK PARA KAZANIRIM

Tüccarların kivi fiyatını belirlerken üreticilerin örgütsüz olmasını kullandıklarını belirten Hara köyünden Murat Alişan, “Tüccarlar kendi aralarında örgütlenip bir fiyat belirlerken biz üreticilerin örgütsüzlüğünü kullanıyorlar. Şimdi öyle bir durum oldu ki ben başkasının yanında yevmiyeci olarak çalışsam sattığım kividen aldığım paradan daha çok para kazanırım. Bizim ürettiğimiz kiviyi tüccarlar bizden aldıkları fiyatın 5-6 katına satıyorlar. Bunu engellemek başta devletin meselesi. Devlet halkını, üreticisini koruyup kollamalıdır” dedi. (Rize/EVRENSEL)