İhsan Kamalak: Güçler birliği tek kişide toplanıyor

Volkan Pekal
Adana

Çukurova Kitap fuarı kapsamında SODEV, Önce Demokrasi girişimi ve Anayasa Der, "Anayasa ve Olağanüstü hal" konulu söyleşi gerçekleştirdi. Söyleşiye konuşmacı olarak Çağ Üniversitesi'nden Yard. Doç. Dr. Evra Çetin ve Mersin Üniversitesi'nden Doç. Dr. İhsan Kamalak katıldı. 

‘OHAL'İN SINIRLARINI AŞAN KHK'LER AYM VE AİHM'E AYKIRI OLUR’

İlk konuşmacı olan Yrd. Doç. Dr. Evra Çetin, OHAL hukuku KHK'ler ve OHAL KHK'lerinin ortaya çıkardığı ihraçların hukukiliğine ilişkin iç hukukta ve uluslar arası hukuktaki yollara ilişkin sunum yaptı. Bir olağanüstü yönetim biçimi olarak OHAL'in yasama ve yasaları geriletirken temel hak ve özgürlükleri kısıtlayan, yürütme ve kolluk işlemlerinin ön plana çıktığı bir hukuk rejimi olduğunu dile getiren Çetin, gerek 82 Anayasası, gerek uluslararası sözleşmeler dikkate alındığında OHAL'in her şeyin yapılabildiği değil, OHAL'in yarattığı bazı sorunları ortadan kaldırmakla sınırlı olabileceğini söyledi. OHAL'in gerekçesini oluşturmayan konuların OHAL KHK'leri ile düzenlenmesinin olanaksız olduğu üzerinde duran Çetin, OHAL'in gerekçesinin dışındaki düzenlemelerin Anayasa ve Milletlerarası sözleşmelere aykırı olacağını ifade etti. 

‘AYM KARARI HAYAL KIRIKLIĞI YARATTI’

OHAL KHK'leri ile ilgili CHP'nin yaptığı itirazın AYM  tarafından esasa ilişkin karar veremeyecekleri gerekçesi ile reddedildiğini hatırlatan Çetin, bu konuda şunları söyledi: "148 madde gerekçe gösterilerek AYM'nin denetleyemeyeceğine ilişkin karar hayal kırıklığı yarattı. 25 yıldır var olan AYM içtihatine göre Anayasa hükümleri  dikkate alındığında aslında KHK'lerin OHAL'i ortaya çıkarak konu ile sınırlıysa aynı zamanda bu konu ile ilgili düzenlemeler olması gerekir. Bu konuda olmayan düzenlemeleri aslında gerçek bir OHAL KHK'si olmaması nedeniyle iptal edilebilir olması gerekiyordu." 

‘AİHM, ÖLÇÜLÜLÜK VE GEREKLİLİK KONUSUNDA KARAR VEREBİLİR’

AYM'nin kararından sonra idare mahkemesinin KHK'lerin yasama tasarrufu olduğu gerekçesi ile idari davaya konu edilemeyeceğine yönelik karar verdiğini söyleyen Çetin, kararların iç hukuk yolları ile denetlenemediğini söyledi. AİHS'in askıya alınmasının taraf devletin sözleşmeden sorumlu olmaması sonucunu doğurmadığını dile getiren Çetin, "AİHM OHAL'in nedenlerinin keyfi şekilde aşılmasına izin vermiyor. Takdir yetkisini geniş alıyor. Demokratik toplumda OHAL'in gereklilik, ölçülülük konusunda sözleşmeye aykırı bulabilir" dedi. 

‘AKP TASARISINDA GÜÇLER BİRLİĞİ TEK KİŞİDE TOPLANIYOR’

AKP'nin Anayasa tasarısını değerlendiren doç Dr. İhsan Kamalak, bunun ciddi anlamda sistem değişikliği olduğunu belirterek AKP'nin tasarısında güçler birliğinin tek bir kişide toplandığını ifade etti. ABD'deki başkanlık sistemi ile kıyaslamalar yaparak sunumunu gerçekleştiren Kamalak, AKP'nin gücün tek kişide toplandığı tasarısının aksine ABD’de başkanın gücünü sınırlayacak mekanizmalar olduğunu söyledi. ABD'nin, güçlü yerel yönetimlere sahip bir federasyon olduğunu anlatan Kamalak, başkan ile meclis arasında bir denge olduğunu ve birbirlerinin alanına giremediklerini söyledi. Federal sistemle egemenliğin merkezi yönetimle eyalet yönetimleri arasında ikiye bölündüğünü kaydeden Kamalak, "Bir kademede sorun olduğu için kriz olmuyor. Başkana verilen egemenlik yetkisi sınırlandırılmış oluyor. Egemenlik yetkisi ikiye bölünmüş oluyor" dedi. Siyasi partilerde lider sultası olmadığını aktaran Kamalak, aday seçimlerinin ön seçimle yapıldığını söyledi. 

'TEKLİFTE KONTROL VE DENGE MEKANİZMALARI YOK, İSTİKRAR OLMAZ'

Başkan ve kongrenin ayrı ayrı seçilmesi, seçimlerin farklı zamanlarda yapılması, senato seçimlerinde izlenen yol, başkan ve kongrenin birbirlerinin alanına girememeleri, kongrenin iki kanattan oluşmasının güçler ayrılığının birer parçası olduğunu kaydeden Kamalak, "Temel sıkıntı, kontrol ve denge mekanizmaları şu anki teklifte yok. Bizde Rektör atamasında biz de oy kullanıyoruz. YÖK üç tane seçiyor, Cumhurbaşkanı hangisini isterse o seçiliyor. ABD'de yüksek yargıya atamalar yapıyor ama bu aylarca sürebiliyor" dedi. Bir eyalete federal yargıç atanacağı zaman oradaki senatolar evet demeden kabul edilmiyor" dedi. Cumhurbaşkanlık seçimi ile meclis seçimlerinin aynı anda yapılması, meclisi düşürme yetkisinin verilmesi ile meclise yine hakim olan bir başkan olacağını dile getiren Kamalak, "Meclisin onun üzerindeki gücünün ortadan kadırılacak. Kararname yetkisi alanı çok geniş tutulmuş. Güçler birliği içine yargıyı da dahil edilmiş. He gelen başkan bunu kendisine göre oluşturacak sistem içinde bir istikrar olmaz" dedi.