Mustafa ASLAN

Edebiyatımızın çağdaş ustalarından Orhan Kemal ve Adnan Özyalçıner öykü ve romanlarında İstanbul’u uzam olarak seçen yazarlarımız arasında ön sıralarda yer alıyor. Orhan Kemal yapıtları arasında kentin birçok yerinde kahramanlarının yaşadıkları serüven açısından dikkat çekiyor. Adnan Özyalçıner ise anı ve izlenimlerinin yer aldığı Yok Olan İstanbul (Evrensel Yayınları) adlı yapıtında Orhan Kemal’in Unutulmuş Öyküler (Everest Yayınları) adlı öykü kitabında sözünü ettiği yerlerin bugün ne durumda olduğunu görmemizi sağlıyor.
Işık Öğütçü’nün tozlu gazete ve dergi arşivlerinden bularak kitaplaştırdığı Unutulmuş Öyküler sıradan insanların günlük yaşamlarını irdeliyor. 

Adnan Özyalçıner, anılarını/izlenimlerini okurlarla paylaşıyor Yok Olan İstanbul adlı yapıtında. Kitapta hayat arkadaşı, geçtiğimiz yıl aramızdan ayrılan şairimiz Sennur Sezer’in de, birkaç yazıda imzasının olduğu bazı yazılara da yer vermiş Özyalçıner. Sur, Yağma, Gözleri Bağlı Adam ve öteki yapıtlarında Orhan Kemal gibi öykülerinde uzam olarak İstanbul seçen Özyalçıner, Yapıtlarında anlattığı yıllardan günümüz İstanbul’unun yok olanlarını sunuyor okurlarına. 

İSTANBUL’U İKİ USTA YAZARDAN OKUMAK

Orhan Kemal öykülerinde değişimden söz ederken, Adnan Özyalçıner ise anı/izlenimlerinde yok oluştan söz ediyor. DP dönemi ve sonrasında yaşanan 27 Mayıs yargılamalarının söz edildiği Unutulmuş Öyküler’deki ürünlerde ülkemizde yaşanan köklü değişimleri görüyoruz. Amerikan emperyalizminin Türkiye’ye girişi “Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler!” anlayışının yerleştirildiği “hür teşebbüs” adı altında ülkenin kamu mallarının yağmalanmasının yolunun ilk açıldığı yılları Orhan Kemal dile getiriyor. Marşal Planı’ndan Kudretli Eller’de işçi müzcadelelerini ve grev karşıtı uygulamaları Yeni Mehmet Ağa’da ve Yassıada yargılamalarını Allah’ın Acımadığı Adamlar adlı öyküde görebiliyoruz. Bu öyküler aynı zamanda Yok Olan İstanbul’un ilk imlerini veriyor. 

Özyalçıner, kentin güzel görünümün, tarihi dokusunun hoyratça yükselen gökdelenlerle, yıkımlarla ortadan yavaş yavaş kaldırılmasını ve küreselleşmenin bir yansıması olarak kamu kuruluşlarının özelleştirilmesini (yok edilmesi) Paşabahçe Cam Sanayi işçilerinin direnişini veriyor Yok Olan İstanbul’da.   

Orhan Kemal ve Adanan Özyalçıner sözü edilen unutulmaz yapıtlarıyla birbirlerini tamamlayıcı özellikler taşıyorlar. Farklı yazınsal tür olmalarına (öykü ve anı/izlenim) karşın İstanbul gibi bir dünya kentinin geçmişini iki usta yazardan okumak tarihsel gelişmeleri yerli yerine oturttuğu gibi bir kentin tarihi/kültürel değerlerinin yok oluşunu da izlemenin yanında uyarıcı bir görev görüyor fazla geç kalınmaması için.