Kabul edilen HSYK maddesi sonrası tartışma

Anayasa değişiklik teklifinin HSYK'yı ilgilendiren 17'nci maddesinin kabul edilmesine CHP'li milletvekilleri su atıp, masalara vurarak tepki gösterdi.

TBMM Anayasa Komisyonunda görüşülen anayasa değişikliği teklifinde HSYK'nın yapısını düzenleyen 17'nci madde kabul edildi. Madde üzerinde önerge verilmesinin ardından hemen oylamaya geçilmesi ve maddenin kabul edilmesi komisyonda tansiyonu yükseltti. CHP'li milletvekilleri değişiklik önergesini okumaya fırsat verilmeden hemen oylamaya geçildiğini söyleyerek bu duruma tepki gösterdi. CHP'li Ali Şeker, plastik bardaktaki suyu AKP sıralarında doğru atınca Komisyon'da gerilim arttı. AKP’li milletvekilleri Ali Şeker'e bağırırken, bazı milletvekilleri birbirlerinin üzerine yürümeye çalıştı. CHP'liler ellerindeki kitapçıklarla masalara vurarak bu durumu protesto etti.

Öte yandan HDP'li komisyon üyesi Meral Danış Beştaş'ın konuşmasına tepki gösteren bir AKP Denizli Milletvekili Cahit Özkan güçlükle sakinleştirildi. Beştaş "Sen kime saldırıyorsun? Haydutluk yapıyorsun haydutluk" diye AKP’li milletvekillerine karşılık verdi.

‘SU ATMAK DEMOKRATİK TEPKİ’

Söz alamadığı için Komisyon Başkanvekili Abdurrahman Öz'e bağıran CHP Grup Başkanvekili Engin Altay, su atmanın demokratik bir tepki olduğunu kaydederek "Demokrasi bir tepki ve protesto rejimidir. Su atmak demokrasilerde... Ben atmasam iyiydi grup başkanvekili olarak. Su atmamızın nedeni, beyninizde fikri bir kirlenme var, bu suyla da temizlenebilir diye atmış olabiliriz" diye konuştu.

CHP'li Aykut Erdoğdu da, "Su atmak da ne var" diyerek CHP sıralarına doğru bardak suyu boşalttı. Komisyon Başkanvekili Abdurrahman Öz ise daha sonra, "Biz su atılmasına karşı değiliz. Bugün yağmur şeklinde geldi ama müzakereler devam ediyor" diyerek Engin Altay'a konuşması için söz verdi.

FETÖ VE 15 TEMMUZ TARTIŞMASI

CHP Grup Başkanvekili Engin Altay, bazı kesimlerin 15 Temmuz Darbe Girişimi'ne 'tiyatro' dediğini anımsatarak "Bunu ben demedim. Biz darbe olduğu gün ne dedik. Darbecilerle kesin ve katı bir hesaplaşma yapın, desteğiz, demedik mi dedik. FETÖ konusunda en çok hoplayanlar kesin FETÖ'cüdür" dedi. Bu sözlere AKP sıralarından tepkiler geldi.

CHP Milletvekili Veli Ağbaba, komisyonda konuşan AKP Grup Başkanvekili İlknur İnceöz'e, "Fetullah'ın yanına gittiğinde başını bağladın mı bağlamadın mı? Ben Fetullah'ın yanında secde etmedim, başımı bağlamadım" dedi. Bu sözlere de AKP sıralarından tepki geldi.
 

17'inci madde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'na (HSYK) ilişkin düzenlemeler içeriyor. Buna göre, HSYK'nın üye sayısı 13'e çıkıyor.

Mevcut madde şöyleydi:

Madde 159 – (Değişik: 7/5/2010-5982/22 md.)

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar.

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu yirmiiki asıl ve oniki yedek üyeden oluşur; üç daire halinde çalışır. 

Kurulun Başkanı Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir. Kurulun, dört asıl üyesi, nitelikleri kanunda belirtilen; yükseköğretim kurumlarının hukuk, (…) dallarında görev yapan öğretim üyeleri, (…) ile avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca, üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca, iki asıl ve iki yedek üyesi Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca, bir asıl ve bir yedek üyesi Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca kendi üyeleri arasından, yedi asıl ve dört yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adlî yargı hâkim ve savcıları arasından adlî yargı hâkim ve savcılarınca, üç asıl ve iki yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idarî yargı hâkim ve savcıları arasından idarî yargı hâkim ve savcılarınca, dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilir.

Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde yapılır. Cumhurbaşkanı tarafından seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan Kurul üyeliğinin boşalması durumunda, boşalmayı takip eden altmış gün içinde, yeni üyelerin seçimi yapılır. Diğer üyeliklerin boşalması halinde, asıl üyenin yedeği tarafından kalan süre tamamlanır.

Yargıtay, Danıştay ve Türkiye Adalet Akademisi genel kurullarından seçilecek Kurul üyeliği için her üyenin, birinci sınıf adlî ve idarî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilecek Kurul üyeliği için her hâkim ve savcının; (…) oy kullanacağı seçimlerde, en fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilir. Bu seçimler her dönem için bir defada ve gizli oyla yapılır.

Komisyonda kabul edilen madde şöyle:

MADDE 17- 2709 sayılı Kanunun 159 uncu maddesinin başlığı ile birinci ve dokuzuncu fıkralarında 

yer alan “Yüksek” ibareleri metinden çıkarılmış; iki, üç, dört ve beşinci fıkraları aşağıdaki şekilde ve altıncı fıkrasında yer alan “ile Adalet Bakanlığı Müsteşarı dışındaki asıl üyeleri,” ibaresi “dışındaki üyeleri,” şeklinde değiştirilmiş ve dokuzuncu fıkrasında yer alan “tüzük,” ibaresi metinden çıkarılmıştır. “Hâkimler ve Savcılar Kurulu oniki üyeden oluşur; iki daire halinde çalışır. Kurulun Başkanı Adalet Bakamdır. Adalet Bakanın katılamadığı toplanülara Adalet Bakanı Müsteşarı katılır. Kurulun, iki üyesi, nitelikleri kanunda belirtilen yükseköğretim kuramlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından, iki üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adlî yargı hâkim ve savcıları arasından, bir üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş İdarî yargı hâkim ve savcıları arasından Cumhurbaşkanınca; üç üyesi Yargıtay üyeleri, bir üyesi Danıştay üyeleri, iki üyesi nitelikleri kanunda belirtilen yükseköğretim kuramlarının hukuk dallarında görev yapan Öğretim üyeleri ile avukatlar arasından Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilir. Kurulun Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilecek üyeliklerine ilişkin başvurular, Meclis Başkanlığına yapılır. Başkanlık, başvuruları Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona gönderir. Komisyon her bir üyelik için üç adayı, üye tam sayısının üçte iki çoğunluğuyla belirler. Birinci oylamada aday belirleme işleminin sonuçlandırılamaması halinde ikinci oylamada üye tam sayısının beşte üç çoğunluğu aranır. Bu oylamada da aday belirlenemediği takdirde her bir üyelik için en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulü ile aday belirleme işlemi tamamlanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Komisyon tarafından belirlenen adaylar arasından, her bir üye için ayrı ayrı gizli oyla seçim yapar. Birinci oylamada üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu; bu oylamada seçimin sonuçlandırılamaması halinde, ikinci oylamada üye tam sayısının beşte üç çoğunluğu aranır. îkinci oylamada da üye seçilemediği takdirde en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulü ile üye seçimi tamamlanır. Üyeler dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler bir kez daha seçilebilir. Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki otuz gün içinde yapılır. Seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan Kurul üyeliğinin boşalması durumunda, boşalmayı takip eden otuz gün içinde, yeni üyelerin seçimi yapılır.”

Yürütmeye ilişkin kararname
yetkisini etkilemiyor

15. maddedeki iptal kararı, cumhurbaşkanının anayasanın 104. maddesinden aldığı yürütmeye ilişkin kararname çıkarma yetkisini etkilemiyor.

Anayasanın 104. maddesi ne diyor?

Anayasanın 104. maddesinde cumhurbaşkanının yürütmeye ilişkin yetkilerini düzenleyen b bendi şöyle:

b) Yürütme alanına ilişkin olanlar :

- Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek,

- Başbakanın önerisi üzerine Bakanları atamak ve görevlerine son vermek,

- Gerekli gördüğünde Bakanlar Kurulu'na Başkanlık etmek ya da Bakanlar Kurulu'nu Başkanlığı altında toplantıya çağırmak,

- Yabancı devletlere Türk Devleti'nin temsilcilerini göndermek, Türkiye Cumhuriyeti'ne gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul etmek,

- Uluslararası andlaşmaları onaylamak ve yayımlamak,

- Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Başkomutanlığını temsil etmek,

- Türk Silahlı Kuvvetleri'nin kullanılmasına karar vermek,

- Genelkurmay Başkanı'nı atamak,

- Milli Güvenlik Kurulu'nu toplantıya çağırmak,

- Milli Güvenlik Kurulu'na Başkanlık etmek,

- Başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu kararıyla sıkıyönetim ya da olağanüstü hal ilan etmek ve kanun hükmünde kararname çıkarmak,

- Kararnameleri imzalamak,

- Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli kişilerin cezalarını hafifletmek ya da kaldırmak,

- Devlet Denetleme Kurulu'nun üyelerini ve Başkanını atamak,

- Devlet Denetleme Kurulu'na inceleme, araştırma ve denetleme yaptırmak,

- Yükseköğretim Kurulu üyelerini seçmek,

- Üniversite rektörlerini seçmek,

(DHA)