26 Aralık 2016 00:35

Sigaraya zam geldi, yurttaş kaçağa yöneldi

Zamlar sonrası yurttaşlar kaçak sigaraya yönelmiş durumda. İşin peşine düştük ve kaçak sigara satıcısıyla durumu konuştuk.

Paylaş

Tamer Arda ERŞİN
Ankara

Tekel ürünlerine yapılan zam sonrasında en ucuz sigaranın fiyatı 8 lira 50 kuruş olurken en yüksek fiyat 12 lira 50 kuruşa kadar ulaştı. Yıllardır yapılan zamları savunan hükümet yetkilileri, yurttaşların sigarayı bırakması için fiyatları arttırdıklarını söylüyor. Fakat işin rengi pek öyle gözükmüyor. Yurttaşlar sigarayı bırakmak bir yana kaçak sigaraya yönelmiş durumda. Konuştuğumuz bir kaçak sigara satıcısı; sigaraları nasıl temin ettikleri, kimlerin kendilerine neden göz yummak zorunda kaldığı ve yurttaşların kendilerine yaklaşımını anlattı.

VATANDAŞ SİGARADAN TÜTÜNE GEÇTİ

Artan sigara fiyatlarıyla kendilerine talebin arttığını söyleyen satıcı, “Bizim kaçak dediğimiz ürünler komşu ülkelerden gelen ve oralarda bakkal vb. yerlerde satılan ürünler. Bir şekilde gümrük ve sınırdan gelen ürünler. Bunların taşıyıcıları o ülkelerdeki fiyatları takip edip ucuza alsalar bile Türkiye’de tezgahlara gelene kadar fiyatlar artıyor” diye kaçak sigara fiyatlarının bile arttığını söyledi. Satıcı, Tekel ve kaçak sigara fiyatları artınca yurttaşların daha ucuza geldiği için tütün içmeye başladığını ise şu sözlerle aktarıyor: “Artık insanlar tütüne yönelmeye başladı. Gönül ister ki insanlar tünün sigaradan daha zararsız olduğu için yönelmesi ama bu da yok. İnsanlar alım gücü olmadığı ve tütün içtikleri zaman daha ucuza geldiği için yöneliyorlar. Artık kaçak sigaradan daha çok tütün satıyoruz. Bu talep tütün fiyatlarını da artırdı. Son 1-2 ay içerisinde kilosunu 10- 20 liraya aldığımız tütünleri 40- 50 liraya bulamaz hale geldik. Sigara sağlığa her türlü zararlıdır gönül ister hiç kimse içmesin ama tütün fabrikasyon aşamasında geçen sigaraya göre daha sağlıklı.”

LEGAL VE İLLEGAL YOLU VAR

Kaçak sigaranın Türkiye’ye iki farklı geliş yolunu da anlatan satıcı, “Legal olanı freeshoplardan bu ürünleri yüklü miktarda vergisiz olarak alıp getirme. Bunlarda sen freeshop firmasında faturasını alırsın biraz daha sağlıklı bir şekilde getirirsin. Bir ülkeden diğerine geçerken sınırlar vardır. Bu durum gümrük amirinin keyfine kalmıştır. Siz burada keyfine kalmıştır derken ne demek istediğimi anlıyorsunuz. İllegal yol ise sınır bölgelerinde insanların canına mal olmuş şeklidir. Bu da adı üzerinde kaçaktır. Zaten kaçak ismi de buradan gelir. Buradan girerken ve ülke içerisinde dolaşırken de sorun çıkar. Yakın tarihte bu yöntem nedeniyle ciddi anlamda toplumsal trajedilere  şahit de olduk. Bu yöntem insanların geçim kaynağı” diyor.

‘İŞİN İÇİNDE BÜYÜK SERMAYE VAR’

Kaçak sigaranın Türkiye’nin dört bir yanına giden TIR’lardaki gizli bölmelerle dağıtıldığını belirten satıcı, “Sınırdan geçen ürünlerin bize ulaşımı tabi ki gizlenerek ve risk altında oluyor. Bize ulaşması sürecinde en çok bilineni, büyük mallar taşıyan firmaların kamyon ve TIR’larındaki gizli bölmelerden gelmesidir. Büyük taşıma yapan firmaların  şoförlerinin işten atılmayı da göze alarak bu işi yapması. Sınırdan cüzi rakamlara geçen sigaralar satıcının eline gelene kadar ciddi rakamlara ulaşıyor. Örneğin sınır dışarısında paketini 1 lira 50 kuruşa mal ettiğini captanblack bizim elimize 8 lira 50 kuruşa geliyor. Böyle büyük bir kâr payının olduğu bir alanın bitmesi söz konusu değil” diyerek büyük sermaye sahiplerinin de işin içinde olduğuna işaret ediyor.  

YANLIŞ MÜCADELE POLİTİKASI

Hükümetin sigarayla mücadele politikasının yanlış olduğunu ifade eden satıcı, yurttaşların alım gücü olmadığı için kendilerinden alışveriş yapmak zorunda kaldığını, hatta polis memurlarının bile kaçak sigara işçiğinin altını çiziyor: “İş öyle bir boyuta geldi ki bu işi engel olmakla yükümlü kolluk gücü benden alışveriş yapıyor. Memur müşterilerim var. Adamların alım gücü yok. Mecbur benden alıyorlar hatta bazıları ise eşini yolluyor almaya. İşin yasal boyutunda suç olarak atıf edilse de toplumsal yaşama baktığımızda ahlaken bu suç değil. İnsanların parası yok. Bunu benden alan polis memurları da söylüyor. ‘Ben bunu suç olarak atıf etmiyorum, insanlar sana gelmeyip de ne yapsın’ diye. Garip geliyor size ama ben bu işi yaparken pek çok garip yaklaşımla karşılaştım hatta yaşadıklarımı ileride kitap haline bile getirebilirim.”

‘RAKAMLAR GERÇEK DEĞİL’

Haberlerde artan sigara fiyatlarıyla insanların sigarayı bıraktığı yönündeki algının gerçeği yansıtmadığını ifade eden satıcı, insanları kaçak sigara aldığı için resmi rakamlara yansımadığını aktarıyor: “Sigara fiyatlarını artırarak sigarayı bıraktıramazlar. Resmi rakamlarda bırakan sayısının arttığı söyleniyor ama rakam gerçeği yansıtmıyor. 14 yılını tamamlayan bir iktidardan bahsediyoruz. Bu iktidar döneminde 2 lira 50 kuruş olan sigara, bugün 12 lira 50 kuruşa yükseldi. Bu durum insanları zorlar hale geldi. Alım gücü aynı oranda artmadı. İnsanlar farklı yönelimlere gitti ve alternatif aradı. İnsanlar resmiyete girmeyen rakamlarda sigara tüketmeye devam ediyor. Sigara tüketim oranı küçük yaşlara kadar düştü. İyi bir tablo değil ama işin gerçeği bu.”

‘TİRYAKİ DERTLİ’

Kaçak sigara satıcısıyla konuştuğumuz sırada tezgaha yaklaşan bir sigara tiryakisi neden kaçak sigara aldığını şu sözlerle anlatıyor: “Sigara fiyatları arttı, zaten aldığımız maaşlar Tekel almaya kalksak geçinemeyiz. Biz de mecburen kaçak sigara alıyoruz. Nereden geldiği ve nasıl üretildiği konusunda şüphelerimiz olsa da göz görmeyince gönül katlanıyor. Hükümet sigara fiyatlarıyla, sigarayı bıraktıramaz. Garibanın bir sigarası var onunla derdini atıyor ne yapsın.” Kaçak sigara satıcının bir başka müşterisi ise kaçak sigarayı bile tercih etmeden hazır satılmış tütünlere yöneliyor. Kaçak sigara bile almamasını “Arkadaş Tekel’le ne zaman zam gelse kaçak sigaraya da zam geldi. Tekel 10 lira, kaçak sigara 5 lira. Ayda içsen ediyor 150 lira. En azında tütün içiyoruz bunlar ucuz 2 lira. Hem de sigaradan sağlıklıymış” diye açıklıyor.

ÖNCEKİ HABER

Fabrikalarda kutuplaşmalar her geçen gün artıyor

SONRAKİ HABER

Torunlar Davası gündemden düşürülmeye çalışılıyor

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...