AİHM: Vatandaşınızı hayatta tutmak için ne yaptınız?

Cansu PİŞKİN
İstanbul

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), bölge illerinde ilan edilen sokağa çıkma yasakları sırasında yaşanan hak ihlallerine ilişkin Türkiye’den savunma istedi.
 
160’dan fazla kişiyi temsilen yapılan 34 başvuru hakkında Türkiye hükümetinden savunma isteyen AİHM, Cizre bodrumlarında yaşanan ölümlerle ilgili otopsi raporlarını da istedi. AİHM, sokağa çıkma yasaklarına ilişkin AİHM’e başvurular yaparken tutuklanan avukat Ramazan Demir için de hükümetten savunma istedi. AİHM, Avukat Demir’in tutuklanma gerekçesine atıf yaparak, savcının Demir’in hangi faaliyetlerini “uluslararası arenada ülkeyi zayıf duruma düşürmek” olarak tanımladığını sordu.
 
2015 yılının Ağustos ayından başlayarak aylar boyunca kesintisiz süren sokağa çıkma yasakları sırasında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ile güvence altına alınan birçok temel hak ve özgürlük ihlal edilmişti. AİHM hükümete yönelttiği sorularda, yasaklar sırasında yaşam hakkı, işkence yasağı, özgürlük ve güvenlik hakkı, özel hayata saygı hakkı, din ve vicdan özgürlüğü gibi güvence altına alınmış hakları ihlal edip etmediğini sordu. AİHM, 34 başvurunun esası hakkında ise ilerleyen tarihlerde karar vereceğini duyurdu.

‘SOKAĞA ÇIKMA YASAKLARININ YASAL DAYANAĞI NEDİR?’

Sokağa çıkma yasakları sırasında özellikle sağlık hakkına erişimde ciddi ihlaller gündeme gelmişti. Yasağın uygulandığı kentlerdeki polis operasyonlarında yaralananların hastaneye götürülmemesi üzerine avukatlar yaralı halde bekletilen müvekkilleri için Anayasa Mahkemesi (AYM) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) çok sayıda başvuru yapmak zorunda kalmıştı. AYM avukatların taleplerini reddederken, AİHM, Cizre’de yaralı halde ambulans bekleyen Hüseyin Paksoy, Serhat Altun, Orhan Tunç, Helin Öncü ve Cihan Karaman’a ambulans gönderilmesi ve yaşam hakları ile vücut bütünlüklerinin korunması için tedbir kararı alınmasına hükmetmişti. Ancak yalnızca Helin Öncü için alınan tedbir kararı yerine getirilmiş Öncü hastaneye kaldırılmıştı, diğer 4 başvurucu için ise tedbir kararı yerine getirilmemişti.

AİHM savunma istediği bütün başvurularda hükümete, operasyonlar icra edilirken başvurucuların yaşam haklarının korunması için gerekli tedbirlerin alınıp alınmadığını, alındıysa ne tür tedbirlerin alındığını sordu. AİHM aynı zamanda sokağa çıkma yasaklarının yasal dayanağını sorarak, bunun insanların özgürlük ve güvenlik haklarını ihlal edip etmediğini sordu.

Taybet İnan'ın defnedilmesi için AİHM'e başvuru

‘TAYBET İNAN’I HAYATTA TUTMAK İÇİN NE YAPTINIZ?’

Silopi'nin Nuh mahallesinde, evine dönerken vurularak yaşamını yitiren 11 çocuk annesi Taybet İnan’ın cansız bedeni 7 gün boyunca sokak ortasında bekletilmişti. AİHM, Taybet İnan’ın hayatta kalması için devletin adım atıp atmadığını sordu. AİHM ayrıca, Taybet İnan’ın ölümüyle ilgili soruşturma belgeleri ile cenazenin keşif ve otopsi belgelerini istedi.

AİHM'e yerinde inceleme talebiyle başvuru

‘ZAMAN ÇİZELGESİNİ GÖNDERİN’

AİHM’e yapılan başvurular arasında Cizre’deki 1. bodrumda yaşamını yitiren  üniversite öğrencisi Cihan Karaman da  yer aldı. 22 Ocak sabahı Cizre’nin Cudi mahallesinde güvenlik güçleri tarafından göğsünden vurulduğu belirtilen Karaman’ın ambulansla hastaneye kaldırılması için AİHM’e başvuru yapılmıştı. AİHM de Cihan Karaman’ın yaşam hakkının korunması için tedbir kararı vermişti. Ancak tedbir kararı yerine getirilmemiş, Karaman Cizre’deki birinci bodrumda hayatını kaybetmişti. Ayrıca Karaman’ın cenazesi haftalarca sözü edilen bodrumdan alınamamıştı. AİHM, bu doğrultuda hükümete “Cihan Karaman’ın hayatını korumak için beklenen makul tedbirleri aldınız mı?” diye sordu. Ayrıca AİHM, Karaman ailesinin uzun süre oğullarının cenazesine ulaşamamasının “kötü muamele, özel hayatın korunması ve din ve vicdan özgürlüğü hakları”nı ihlal edip etmediğini sordu. Mahkeme, 22 Ocak 2016 tarihli tedbir kararının gereği olarak, Karaman’ın yaşam hakkı ve fiziksel bütünlüğünün korunması için yetkililer tarafından atılmış olan adımların ayrıntılı bir zaman çizelgesinin sunulmasını da istedi.

AİHM kararına rağmen ambulans gelmedi, Cihan Karaman yaşamını yitirdi

BODRUMLARDA ÖLENLERİN OTOPSİ RAPORLARI İSTENDİ

Cizre’deki birinci, ikinci ve üçüncü bodrumla ilgili yapılan başvuruda ise AİHM, devlete bodrumlarda yaralı olarak bekletilen insanların yaşam haklarını korumak için neler yaptığını sordu. Mahkeme hükümetten, bodrumdaki insanların yakılarak öldürüldüğü, çoğunun kül olmuş halde molozlara karışarak Dicle nehrine döküldüğü, molozlar arasından koparılmış insan uzuvlarının çıktığı, cenazelerin teşhis edilemez boyutta yakıldığı ve tahrip edildiği iddiaları karşısında cenazelere ilişkin keşif ve teşhis otopsi belgeleriyle birlikte, soruşturma dosyalarının bir örneğini göndermesini istedi. Ailelerin, yardım götürmelerinin engellenmesinden dolayı acı duyduklarını ve cenazelerini gerektiği gibi defnedemediklerini söyleyen AİHM, bu durumun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin “kötü muamele ve özel hayata saygı hakkı ile din ve vicdan özgürlüğü” maddelerinin ihlali anlamına gelip gelmediği sordu.

Cizre'deki 25 yaralı için AİHM'e başvuru

AİHM Cizre için 2 Şubat'ta karar verecek!

AVUKAT DEMİR’İN HANGİ FAALİYETİ TÜRKİYE’Yİ ZAYIFLATTI?

Hükümete yöneltilen sorular arasında sokağa çıkma yasakları süresince mağdurlara ilişkin bir dizi AİHM başvurusu yaparken tutuklanan avukat Ramazan Demir de yer aldı.
 
Hükümetten savunma istenen 34 başvurunun 16’sını yapan avukat Ramazan Demir’in,  AİHM’e başvuru yaptığı dönemde tutuklanmasının,  AİHS’yle güvence altına alınan bireysel başvuru hakkının etkili şekilde kullanılmasını engelleyip engellemediği soruldu.

'Cezaevinde de avukatlık yaptık'

Demir’in AİHM başvurularıyla uluslararası alanda Türkiye’yi zora sokmakla suçlandığı iddialarına atıf yapan AİHM, savcının Demir’in hangi faaliyetlerini “uluslararası arenada ülkeyi zayıf duruma düşürmek” olarak tanımladığını sorarak hükümetten bu konuda da savunma istedi.

Avukat Ramazan Demir, 6 Nisan 2016 tarihinde tutuklanmış, beş aylık bir tutukluluk sürecinden sonra 7 Eylül 2016 tarihinde tahliye olmuştu.