Batıya oyuncak üreten Çin fabrikalarındaki acı gerçek

Gethin CHAMBERLAIN
The Guardian

Xiao Fang, Chang’an’daki Mattel oyuncak fabrikasında Noel pazarı için Barbie bebek üreten şanslı işçilerinden biri olduğuna inanıyor.
Doğru söylüyor, haftada altı gün 11 saat çalışıyor ve dokuz kadınla birlikte bir yurt paylaşıyor ve kocasını sadece haftada bir kez görüyor. Üç yaşındaki kızını Sichuan’daki evde bırakmak zorunda kaldı. Yalnızca bir ortak banyo var ve eğer sıcak su istiyorsa onu başka bir kattan getirmek zorundalar. Ama en azından bir işi olduğunu söylüyor. Öbürlerinin işi daha zor. 
Xiao, Noel’de olması gereken oyuncakları üreten Çin fabrikalarındaki binlerce işçiden biri.

ABD merkezli sivil toplum kuruluşu China Labour Watch’ın bir araştırmasına göre Barbie, Thomas Tank Motoru ve Sıcak Tekerlekler gibi oyuncakların, saatte 86 peni kazanan işçiler tarafından yapıldığını ortaya koyuyor.

Fazla mesai, yasal sınırın neredeyse üç katına çıkabiliyor. Bu, Yeni DreamWorks filmi Trolls ya da McDonald’s için Happy Meal oyuncakları üretenler de dahil bazı fabrikalarda 12 saatlik vardiyalarda ve tehlikeli kimyasallarla çalışmak zorunda kaldıkları anlamına geliyor.

China Labour Watch’a göre, oyuncak dünyası çocuklar için cennet olabilir ancak oyuncak fabrikası işçileri için bir sefalet dünyası.
Grubun Kurucusu ve Yönetici Li Qiang şöyle diyor: “Çocukların hayallerinin işçilerin kabuslarına dayanmasını tolere edemiyoruz ve oyuncak üreten işçilere yönelik haksız zulme karşı savaşmalıyız”

DÖRT FABRİKADA GİZLİ ARAŞTIRMA

Gizli araştırmacılar dört fabrikaya sızdı ve grup, bulgularını desteklemek için Observer ile ücret fişleri ve fotoğraflar paylaştı.
Araştırmacılar, Disney, Mattel, Fisher-Price ve McDonalds’a ayda 100 saatten fazla mesai yapmak zorunda kalan işçilerin bulunduğunu ve bunun Çin’deki yasal sınırın neredeyse üç katı olduğunu söylüyor.

Ancak oyuncak endüstrisinin kendi denetim kurumu olan ICTI Care Foundation, fazla mesai yasasını ihlal eden birçok Çin fabrikasını durdurmaya güçlerinin yetmediğini belirtiyor.

ICTI Care’nin İletişim Direktörü Mark Robertson “Gerçek şu ki yönetim genelinde, fabrikaların çoğu, Çin’de yasal sınırların ötesinde çalışıyor ve yasal sınırlar neredeyse evrensel olarak yok sayılıyor dedi: “Biz şeffaflık istiyoruz. Fabrikalarda kaç saat çalışıldığını bilmek istiyoruz, böylece işçilerin çalıştıkları her dakikanın hakkının ödendiğinden emin olabiliriz” dedi.

Bu sene bazı markalar gizli ekip tarafından ziyaret edilen fabrikalarda üretildi. Foshan Nanhai Diecast Company fabrikasında işçiler için asgari ücret saatte sadece 86 peniydi. Fabrikada fotoğraflanan oyuncaklar, Thomas the Tank Engine Minis ve Hot Wheel Guardians of Galaxy’nin yanı sıra Cars Piston Cup ve Fisher-Price Learn with Me Zebra Walker’ı da içeriyordu. Fisher-Price’in sahibi ise Mattel.

Fazla mesai boyunca çalışan, tüm ödenekleri ve kesintileri uygulanan bir işçi, eve Çin kentlerinde aylık 715 sterlin olan ortalama ücretten daha azını götürür.

Şirkete işçi olarak giren gizli bir araştırmacı, plastiklerin yumuşatıldığı ve eritildiği izoamil asetatla (genellikle muz yağı olarak bilinir) çalışmak zorunda kaldığını açıkladı. Araştırmacı bir üretim hattında çalıştı ve güçlü koku hakkında yönetimden şikayetçi olduklarını bildiren işçilerle doğrudan temasa geçti.

Personel ayrıca, şirketin en üretken her üç işçiye ödül verdiğini söyledi. Ödül ise kağıt havlu paketiydi.

Araştırmacılar Chang’an Toy fabrikasında Mattel’s Monster High oyuncak bebeklerini fotoğrafladılar ve şirketin Barbie bebeklerini yaptıklarını söyleyen işçilerle konuştular. Binanın dışına da büyük pembe bir Barbie afişi asılmış.

(Fotoğraf: Çin’deki oyuncak fabrikalarındaki görüntüler yıllardır değişmiyor, bu fotoğraf da 2012 yılında Daily Mail gazetesinde yayınlanmış.)

AYDA 100 SAATTEN FAZLA ÇALIŞIYORLAR

Fabrikada 4 bin 200 işçi çalışıyor ve işçiler saat başı 1.08 sterlinlik bir taban ücretten başlıyor, üretim pik yaptığı dönemlerde ayda 100 saatten fazla çalıştıklarını söylüyorlar. Aylık asgari ücret 188 sterlin ve fazla mesai, ödenek ve kesintilerden sonra maksimum ücret 337 sterlin oluyor. 

Araştırmacılar, ortalama haftalık çalışma saatinin 68.3 saat olduğunu söylüyor. Çin İş Kanunu, ayda yalnızca 36 saate kadar mesaiye izin veriyor. Haftada ortalama 68.3 saat çalışan bir işçi, ayda ortalama 88 saat fazla mesai yapıyor, ancak işçiler yaz boyunca, en yoğun üretim dönemlerinde bu rakamın daha yüksek olduğunu öne sürüyor.

SAATTE 1.16 STERLİNE ÜRETİLEN PRENSESLER

Araştırmacılar, Shenzhen Wei Lee Fung Plastik Ürünleri fabrikasında, Batman da dahil olmak üzere Fisher-Price Imaginext DC Super Friends oyuncaklarını, Fisher-Price Küçük İnsanlar dizisindeki Disney prenses bebeklerini ve oyuncakları görüntülediler. Fabrika, saat başı 1.16 sterlinlik bir asgari ücret aldıklarını bildiren yaklaşık 2 bin işçi çalıştırıyor ve 100 saatten fazla, fazla mesai olduğu öne sürülüyor.

Bu şirkete katılan gizli bir araştırmacıdan, verilen olası bir cezayı kabul etmeyi taahhüt ettiği bir bildiri imzalaması istendi.

ZEHİRLİ KİMSAYALLARLA ÇALIŞIYORLAR

Araştırmacılar, yaklaşık 2 bin 700 kişiyi çalıştıran Dongguang’daki Combine Will fabrikasında, DreamWorks filminin karakterlerine dayanan Hello Kitty oyuncakları ve troll kalem Topperslar da dahil olmak üzere McDonalds Happy Meals için üretilen oyuncakları da görüntülediler.

Bazen ayda 100 saatlik mesai yaptıklarını söyleyen kesim bölümündeki işçilerle görüştüler. Ayrıca, binanın içinin 31 derece sıcaklığa kadar çıktığını öğrendiler. Ücretler saat başı 1.08 TL’den başlıyor ve bazı çalışanlar, yüksek kullanımda baş dönmesine ve hatta ölüme neden olabilen muz yağı ve izopropil alkol ile çalıştıklarını söyledi. Beş günlük hafta için asgari ücret ayda 189 sterlin, üstelik eve giren ücretinin üst sınırı 337 sterlin. Bununla birlikte, parça fiyatına bağlı olarak bazı işçiler ayda 482 sterlin kazanabildi.

ONLARIN DA ÇOCUKLARI VAR

Chine Labour Watch’tan Li Qiang, oyuncak şirketlerinin Çinli işçileri istismar etmekle suçluyor: “Oyuncak fabrikalarındaki işçiler her gün ağır iş yükü ile karşı karşıya ancak son derece düşük bir ücret kazanıyor. Onların da çocukları var. Oyuncaklardan yüksek kazanç elde edenler, işçilerin haklarını zayıflatarak bunu yaptı ve bu yüzden ihmalleri resmi ve etik olarak mahkum edilmelidir”

BÜYÜK PATRONLARIN HİÇ HABERİ YOK!

Mcdonalds'ın bir sözcüsü, “Combine Will’in oyuncak alıcısı olarak bu iddiaları çok ciddiye alıyoruz. Tedarik zincirimizin her köşesinde adil ve etik işyeri standartlarını sağlamayı taahhüt ediyoruz. Soruşturmada ICTI Care ile yakından çalışıyoruz ve bu iddiaların kapsamlı bir incelemesini denetliyoruz ve tespit edilen tüm konulara hızlı ve etkili bir şekilde hitap edeceğiz” dedi.

Bir Mattel sözcüsü de, “Mattel, oyuncaklarımızı ve ürünlerimizi üreten her kişiye saygıyla davranılmasını ve güvenli ve sağlıklı bir ortamda çalışılabilmesini sağlamayı taahhüt etti. İşgücü standartlarımız, çevre, sağlık ve güvenlik programlarımız ve gözetim süreçleri bu taahhüdü yansıtmakta ve etik çalışma uygulamaları ve çevre yönetimine ilişkin kaydımızın arkasında duruyoruz. Üretim tesislerinin tüm dünyada güvenli ve etik yerlerde çalışmasını sağlamaya adamış bulunuyoruz ve tersine herhangi bir öneriyi reddediyoruz” dedi. 
Disney, ICTI Care’ye taleplerini iletti. Direktör Mark Robertson, örgütün suçlamaları “son derece ciddiye” aldığını  ve “sağlam bir soruşturma” sözü verdiğini söyledi. Sektördeki standartların iyileştiğini ve fabrika çalışanlarının refahının “öncelikli öncelik” olduğunu söyledi.

Oyuncak Perakendecileri Birliği, soruşturmayla gündeme getirilen sorunlarla baş etmek için endüstriyle birlikte çalışacağını açıkladı. Bir sözcü, “Oyuncak Perakendecileri Birliği, Çin laboratuvar raporunu endüstri genelinde paylaşılan bir kaygı ile görüyor.
Üyelerimiz, tüm İngiltere, Avrupa ve daha geniş standartlara uyumu içeren oyuncakları nereden ve nasıl satın aldıklarına ilişkin bir etik kurallara uyan vicdani perakendecilerdir.

*Ara başlıklar Evrensel’e aittir (Çeviren: Murat Bayındır)