'Hükümet için Musul varoluşsal bir soruna dönüştü'

Özlem TEMENA
İstanbul

Musul operasyonu dördüncü gününe girerken; Irak güçleri güneyden, Peşmerge ise doğudan Musul’a doğru ilerliyor, AKP Hükümeti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Musul operasyonuna ve operasyon sonrası Musul yönetimine katılma ısrarı da sürüyor. Musul operasyonunun bölge üzerindeki etkileri ve AKP’nin Musul ısrarını İstanbul Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Erhan Keleşoğlu Evrensel'e değerlendirdi. 

Musul operasyonu AKP’nin tüm ısrarlarına rağmen, istediği katılımı elde edemeden başladı. Operasyonun başlamasının ardından Erdoğan ‘Operasyonda da olacağız, masada da’ diyerek ısrarını belirtti. Bu ısrarın ardında yatan nedir?
Bu ısrarın ardında yatan Türkiye’nin Irak’ın kuzeyinde ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi bölgesinde daha fazla söz sahibi olma isteğidir. Barzani yönetimi ile kurulan iyi ilişkilerin yanı sıra Sünni Arap, Türkmen yerel güçler ve aşiretlerle yakın temasa girilerek bölgedeki nüfuzun artırılması amaçlanmıştı. Özellikle İran’ın Irak’ta ve Suriye’de artan nüfuzunun dengelenmesi isteniyor. Bir diğer yandan Türkiye’nin artık bölgesel bir hasım haline gelmiş olan PKK ile mücadelesinde de bu bölgedeki nüfuzun arttırılmasını varoluşsal bir koşul olarak gördüğünü söylemek gerekiyor. Musul’un saygın bir aşiretinden gelen Eski Musul Valisi Asil Nuceyfi’nin örgütlediği Sünni milis gücü Haşdi Vatani’ye Başika Kampı’nda askeri eğitim verilmesini, bu kampta muharip asker bulundurulmasını ve bizzat operasyona katılmak istenmesini bu bağlamda okumak gerekir.

Türkiye’nin Musul operasyonunun dışında tutulmak istenmesinin nedeni nedir?
Başbakan Binali Yıldırım’ın açıklamasına göre TSK’ye bağlı uçaklar operasyonun hava kısmının icrasına katılmışlar. Karada ise işler daha zor; özellikle İran’a yakınlığı ile bilinen Şii milisler sahadayken ve onların Musul şehrine girmesi engellenmeye çalışılırken Sünnilerin hamiliğine soyunan Türkiye’nin kara operasyonunun parçası olması işleri karmaşıklaştırabilir. O sebeple özellikle ABD’nin taş koyduğunu değerlendiriyorum. 

Operasyon, ABD başkanlık seçimlerine kısa bir süre kala başladı. Bu süreç ABD seçimlerini nasıl etkiler?
ABD Başkanlık seçimleri kıran kırana geçiyor ve mevcut Obama yönetimi de tüm enerjisini Clinton kampanyasına desteğe yönlendirmiş durumda. Rusya ile olası bir çatışmanın yaşanabileceği Suriye yerine çok daha az riskli olan Musul’da IŞİD’e karşı kazanılacak bir zaferin bu kampanyaya olumlu yansımaları olacaktır. Özellikle de IŞİD’e karşı doğru dürüst savaşılmadığı argümanını işleyen Trump’ın ve Cumhuriyetçilerin eli zayıflayacaktır.

BÜYÜK BİR GÜÇ OYUNU OYNANIYOR

Musul operasyonu aynı zamanda Halep’te çatışmaların yoğunlaştığı, Suriye ordusunun ilerlediği; Yemen’de ise ABD’nin doğrudan çatışmalara müdahil olduğu bir zamanda gerçekleşti. Bu operasyonun bölge açısından sonuçları ne olacaktır?
Bölgede özellikle de Irak’ta IŞİD etkisi çok zayıflayacaktır. Ramadi, Tıkrit ve Felluce’den sonra devlet olma iddiasındaki örgütün elinde büyük bir şehir kalmamış olacak. Suriye’de ise sadece Rakka kalacak. Böylece sahada eski tarzına rücu ederek sansasyonel, gerilla tarzı eylemlere başvuracaktır. Halep’te Rusya bombardımana kısa süreliğine ara verdi. Bu ABD ile müzakerelerin yeniden başlamasını beraberinde getirebilir. Büyük bir güç oyunu oynanıyor. Halep’in düşmesi ABD’nin Suriye rejimine karşı silah kullanmasına yol açabilir. Rusya’nın seyir füzelerine karşı etkili S-300’leri Şam’a konuşlandırması bu ihtimale karşı tedbir mahiyetinde. Özellikle Batı’nın Rusya ile küresel olarak gerilen ilişkilerinin bölgeye yansıyarak küresel bir çatışmaya yol açma potansiyelini artırdığı koşullarda tarafların aklıselim davranmasını ve meselelerin diplomatik yollarla çözülebilmesini umuyorum.