Oyuncular Sendikası: 3 aylık bebek, setlerde çalıştırılamaz

Sevda AYDIN
İstanbul

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın çocuk oyuncular için hazırladığı yönetmelik taslağı tartışma yarattı. 3 aylık bebeğin setlerde çalıştırılabilir olduğunu söyleyen bir yönetmelik yayınlayan bakanlığı Oyuncular Sendikası, “3 aylık bebek reklam verenlerin ticari kaygılarının üstündedir! Bakanlığın bunun aksini düşündüğüne inanmıyor ve bu hatadan derhal dönülmesini bekliyoruz” diyerek uyardı.

Oyuncular Sendikasının “Bu sette çocuk var” kampanyası ile çocuk oyuncuların sette çalışma koşullarını öğrenmiştik. Dizi setinde bebeğin biberonuna kahve koyulması, çocukların fiziksel ve ruhsal kapasitelerini zorlayacak şartlarda çalıştırılmalarını haberleştirmiştik. Uzun zamandır çocuk oyuncuların çalışma koşullarını yeniden düzenleyen bir yönetmelik bekleniyordu. Önümüzdeki dönemde yasalaşması öngörülen taslağa göre, yenidoğan ve 3 aydan küçük bebekler hiçbir şekilde çalıştırılamayacak. Çalıştırılmalarına izin verilen 3 ay ile 14 yaş grubu arasındaki çocuk oyunculara ise 1300 liranın altında ücret verilemeyecek. Düzenlemede çocuk oyuncuların derslerinde başarısızlık görülürse çalışma izninin iptal edileceği de belirtiliyor.
Sözcü gazetesinin ulaştığı Çalışma Bakanlığının “Sanat, Kültür, Reklam Faaliyetlerinde Çocukların Çalıştırılması Hakkında Yönetmelik” taslağına göre, 3 aylıktan küçük çocuklar hiçbir şekilde çalıştırılamayacak. 3 aylıktan büyük ancak 1 yaşından küçük çocuklar kısa süreli ve senaryosuz çekimlerde bir defada 30 dakikayı aşmamak şartıyla en fazla 60 dakika, 3 ila 12 ay arasındaki çocuklar ise aralıksız 1 saatten fazla çalıştırılamayacak. 1 ila 2 yaş arası çocuklar eğitim saatleri dışında olmak kaydıyla senaryolu çekimlerde 1 saat, 3-5 yaş arası çocuklar 2 saat, 6-13 yaş arası çocuklar okul günlerinde 2, tatil günlerinde en fazla 5 saat çalıştırılabilecek.

MOLA SÜRESİ DE ÇALIŞMADAN SAYILACAK

Çocuk oyuncular akşam 20.00 ila sabah 06.00 saatleri arasında çalıştırılamayacak. Ancak 6-13 yaş arası çocuklar canlı yayın olması şartıyla gece 23.00’e kadar çalışabilecekler. Çocuklarda çalışma süresi, işyerine vardığı andan itibaren başlayacak, her bir saatlik çalışmada 15 dakika mola verilecek. Mola süresi de çalışmadan sayılacak. 7 günlük sürenin 5 gününde çalışan çocuğa 2 gün hafta tatili, 1 yıldan uzun çalışmalarda 30 gün ücretli izin verilecek. Canlı yayın hariç bayramlarda çocuk oyuncu çalıştırılamayacak.
Çocuk oyuncular sadece velisinin olduğu ortamlarda çalıştırılabilecek. Ayrıca çalışma ortamında bir psikolog veya bir eğitim bilimci ile bir oyuncu koçu bulunacak. Çocuk oyuncu büyüklerin yanında kıyafet değiştiremeyecek, çocuğa özel oda veya açık alanda özel kabin tahsis edilecek. Süresi 1 ayı geçen işlerde talep halinde çocuğa psikolojik destek verilecek. Çocukların yanında sigara ve alkol tüketilemeyecek. Çocuklara yaşına uygun yemek verilecek. Deneme çekimleri dahil çocuklar sette bekletilmeyecek, evinden alınıp evine bırakılacak, toplu taşıma zorlanamayacak.

YÜZ KIZARTICI SUÇ İŞLEYEN İŞVEREN, ÇOCUK ÇALIŞTIRAMAYACAK

Çocuk işçi çalıştırmak isteyenler öncelikle Çalışma Bakanlığından yazılı izin alacak. İzin başvurusunda, imzalanmış sözleşme, okuldan alınmış izin yazısı ve sağlık raporu yer alacak. Bakanlık çocuklara en fazla 1 yıl süreli çalışma izni verecek. Eğitimini aksatan çocukların çalışmasına izin verilmeyecek. Çocuklara karşı işlenmiş suçlardan veya yüz kızartıcı suçlardan hüküm giyen işveren, çocuk çalıştıramayacak. Çocuklara asgari ücretin altında ücret ödenmeyecek. 1 aydan kısa süreli çalışmada asgari ücrete oranlı ödeme yapılacak. İşveren, çocuklara ücretten kesme cezası uygulayamayacak.

YÖNETMELİKTE DÜZENLENEN HUSUSLARA UYULMAZSA NE OLACAK?

Oyuncular Sendikası Hukuk Müşaviri Av. Sera Kadıgil, taslaktaki düzenlemeleri Evrensel'e değerlendirdi. Çocuk Oyuncular Yönetmeliği konusunda 4 yıldır çalışan Oyuncular Sendikası, taslağın yetersiz olduğu görüşünde.
Bakanlığın hazırladığı taslaktan önce, sektörde faaliyet gösteren tüm çocuklarla, aileleriyle, eskiden çocuk oyunculuk yapmış yetişkinlerle, yetişkin oyuncularla, set ekipleriyle, psikologlarla ayrı ayrı toplantılar gerçekleştirerek bir taslak hazırladıklarını hatırlatan Sera Kadıgil, yeni taslağın işveren yapımcılar açısından hemen hiçbir bağlayıcılığı olmadığını söyledi. “Bir düzenleme getirdiğinizde o düzenlemeye aykırı hareket edilmesi halinde caydırıcı birtakım önlemler düzenlemezseniz yaptığınız işten başta çocuk olmak üzere kimseye bir hayır gelmez” diyen Kadıgil, yönetmelikte düzenlenen hususların önemli olduğunu ama bunlara uyulmazsa ne olacağının önemli bir soru olduğunu belirtti. 
Av. Sera Kadıgil sözlerini şöyle sürdürdü: “Yönetmelikte mevcut yaptırım “izni iptal edilir ve kanunda belirlenen ceza uygulanır” şeklinde. İznin işveren yapımcı tarafından alınması gerektiğine dair bir netlik tüm ısrarlarımıza karşın getirilmedi. Kanunda belirtilen para cezası ise gerçekten kelimenin tam anlamı ile komik.... Bu yönetmelik 3 aylık bir bebeğin çalıştırılabileceğini söylüyor. Biz buna karşıyız. 3 aylık bir bebek, reklam verenlerin ticari kaygılarının üstündedir! Bakanlığın bunun aksini düşündüğüne inanmıyor ve bu hatadan derhal dönülmesini bekliyoruz.”