Hayal, kabusa dönüyor

Rori DONAGHY
Middle East Eye

Suudi Arabistan’daki göçmen Pakistanlı işçiler, çalıştıkları şirketlerden aylardır ödeme alamamaları nedeniyle  çaresiz ve muhtaç durumda ortada kaldı.
Petrol zengini Suudi Arabistan Krallığının farklı şehirlerinde yaşayan birçok göçmen işçi, Middle East Eye (MEE) sitesine yaptıkları açıklamada onbinlerce Pakistanlı işçinin aylardır maaşlarını alamadıklarını ve durumlarının artan bir şekilde umutsuz bir hal aldığını belirtti.
Kuzey Pakistan’ın Swat bölgesinden Arabistan’a çalışmaya gelen 40 yaşındaki Dawlat Khan, yaklaşık 2 bin dolar tutarındaki aylık ücretini sekiz aydır alamadığını söylüyor. Khan’ın işçi sağlığı ve güvenliği görevlisi olarak sekiz yıldır çalıştığı inşaat firması olan Saudi Oger, Krallığın en büyük özel şirketlerinden biri ve çalışanlarına 800 milyon dolar borcu bulunuyor.
Suudi Arabistan, esas olarak düşen petrol fiyatları nedeniyle 2015 yılı bütçesini 98 milyar dolarlık bir açıkla kapattı. Bunun bir sonucu olarak da Krallıktaki birçok inşaat projesinin yapımı ya ertelendi ya da iptal edildi.

KİRA VE GIDA MASRAFLARI İÇİN DESTEK

Khan, yaşadığı Cidde kentinde geçen yazdan bu yana ödeme yapmayan Saudi Oger firmasının 50 bin çalışanından birisi olduğunu ifade ediyor. Yaşadığı yerin kirası aylık 133 dolara denk geliyor ve sekiz aydır ödeme alamadığı için kira ve gıda masrafları için arkadaşlarından destek alıyor.
Önemli olan şu ki, Suudi Arabistan’da yaşayan çoğu yabancı işçi gibi Khan da aylık kazancının çoğunu Pakistan’da bulunan eşi ve beş çocuğundan oluşan ailesine gönderiyor. Ancak ücretini alamadığı için eşi, ailenin geçimini sağlayabilmek için tüm mücevherlerini satmak zorunda kalmış, üstelik en büyük oğlu da bu yıl üniversiteye gidecek. Khan, yaşadığı zorluğu “Çocuklarımın geri kalanı için satacak birşeyimiz kalmadı. Karım ve çocuklarım zor durumda. Ne yapacağımızı bilmiyorum” sözleriyle açıklıyor.

1.6 MİLYON PAKİSTANLI İŞÇİ ÇALIŞIYOR

Pakistan Devlet Bankası’nın Temmuz ayında yaptığı açıklamaya göre, ülkeye yurtdışından en fazla Suudi Arabistan’da çalışan işçiler döviz tranferinde bulundu. Ülkeye gönderilen paranın değeri 2015-2016 bütçesine göre 19.9 milyar dolardan daha fazla. 2011 ve 2015 arasında Suudi Arabistan’a çalışmak için giden Pakistanlıların sayısı ise 1.6 milyondan fazla.
Khan, “Çocuklarıma daha iyi bir gelecek sağlamak için Arabistan’a geldim. Başta herşey iyi gidiyordu ancak şimdi ücretimi alamıyorum ve hayatım kabusa döndü” diyor.
Khan sadece parasız kalmış değil aynı zamanda ülkesine dönmesini sağlayacak bir uçak bileti alacak birikimi olmadığı için de köşeye sıkışmış durumda. Ayrıca birikmiş alacaklarını tahsil etmeden de Arabistan’dan ayrılmak istemiyor. Khan, “Ülkeden ayrılamayız. Bilet için paramız yok ve alacaklarımız için bekliyoruz. Eğer tahsil edebilirsem Arabistan’dan ayrılacağım ve Kanada ya da Amerika’ya gideceğim” diyor.
Göçmen hakları örgütünden Vani Saraswathi’ye göre, Körfez ülkelerindeki yabancı işçiler sıklıkla istihdam problemleriyle karşı karşıya kalıyor fakat bu sorunların en zorlusu, Suudi Arabistan’da yaşanıyor.
Saraswathi, “Arabistan çok büyük ve sorunların çoğu ülkenin ana şehirlerinden uzakta yaşanıyor. Bu yüzden de sorunların çözümü için işçilerin konsolosluklara bile erişimi zor oluyor. Körfez İşbirliği Ülkeleri’nin tamamında, özellikle Suudi Arabistan’da hukuki yardım eksikliği büyük bir sorun” diyor.
Saraswathi ayrıca “Gıda desteği ve ülkeye geri gönderme bir çözüm olarak görülüyor. Fakat bu işçilerin çoğu işe girmek için ağır ödemeler yaptı ve bunu da aldıkları borçlarla gerçekleştirdi. Dolayısıyla bu işçilerin ücretlerini almadan onları ülkelerine geri göndermek, bir çözüm olmaktan uzak. Bu yol sadece onların sıkıntılarını bir ülkeden diğerine ötelemek oluyor” sözleriyle Krallığın yaklaşımını eleştiriyor.

TUTULMAYAN SÖZLER

Hindistan Hükümeti, Saudi Oger firmasına bağlı çalışırken işsiz kalan ve açlığa terk edilen 10 bin vatandaşı için Arabistan’a gıda yardımı göndermesinin ardından Kral Selman, şirkete, işçilerine yapması gereken ödemeleri gerçekleştirmesi için emir verdi. Buna rağmen Khan ödemelerin yakında yapılacağını düşünmüyor. Khan, Suudi yetkililerin çok defa şirketin ödemeleri yapacağını söylemesine rağmen bunun gerçekleşmediğini ifade ediyor. Khan, umutsuzluğunu “Bazı Suudi yetkililer yanımıza gelip ödemelerin yapılacağını söyledi. Ancak bunu üç aydır söylüyorlar ve biz bir Riyal bile alamadık” sözleriyle açıklıyor.
40 dereceyi aşan sıcaklıkta, durum mali boyutu da hızla aşıyor. Khan, durumun ciddi bir insani krize dönüştüğünü belirtiyor. Yaşadıkları çalışma kampında aylardır elektrik ve suyun kesik olduğunu belirten Khan, geçenlerde Suudi yetkililer tarafından elektriğin yeniden verildiğini söylüyor. İşçiler arasında tansiyonun hızla yükseldiğini söyleyen Khan, “İnsanların ne yiyeceği ne de parası var. Eğer yakın bir zamanda durum değişmezse insanlar ölmeye başlayacak. İşçiler çok öfkeli” diyor.
Haziran ayında 150 Saudi Oger işçisi, Cidde’de şirketin araçlarını yakarak varolan durumu protesto etti. Aslında bu tür bir eylem ilk kez yaşanmadı. Mayıs ayında da büyük bir inşaat şirketi BinLadin Group’ta çalışan ve ücretlerini alamayan işçiler, şirket araçlarını yakarak öfkelerini açığa vurmuştu.

İNTİHARA SÜRÜKLENMEK

Ödenmeyen ücretlerin neden olduğu zorluklar nedeniyle en az bir Pakistanlı işçi kendi yaşamına son verdi. İslamabad şehrinden Arabistan’a çalışmaya gelen 33 yaşındaki Sajjad Binalis, Shahid Iqbal adındaki arkadaşının üç aylık ücretini alamadığı için 31 Temmuz’da odasında intihar ettiğini söylüyor. Pakistan’da yayın yapan Tribune Express gazetesine göre de Iqbal, ülkesinde yaşam mücadelesi veren ailesine para gönderemediği için bunalıma girerek kendi canına kıydı.
Binalis ise geçen yılın Haziran ayından bu yana Riyad’a bulunuyor. Araştırmacı olarak çalıştığı sağlık firması Semac, ilk dört aydan sonra aylık 1.333 dolar değerindeki ücretini ödemeyi kesti. Kendisinin göndereceği parayla Pakistan’da yaşamını sürdüren bir eş ve iki çocuğu bulunuyor. Ancak ücretini alamadığı için şuan dibi görmüş durumda. Yardımcı olmalarını istemek için Pakistan Elçiliğine gittiğinde kendisine, yaşadığı sorunun Krallık boyunca çoğu işçinin maruz kaldığı bir durum olduğunu söylediklerini belirtiyor. Binalis’in MEE ile paylaştığı bir videoda, birkaç arkadaşı ile birlikte ücretleri için müdürlerine yalvardıkları ancak müdürlerinin gelecek hafta ödemelerin yapılacağını söyleyerek işçileri geçiştirdiği görülüyor. Binalis, ayrıca patronundan Pakistan’a dönebilmek için sadece bir aylık ücretini istediğini ancak buna rağmen ‘Şirketin parası yok’ yanıtı aldığını açıklıyor.
Hem Khan hem de Binalis, Suudi Arabistan’dan ayrılmayı kafalarına koymuş durumda. Ancak her ikisi de ayrılmadan önce alamadıkları ücretlerini tahsil etmekte kararlı. Khan, “Paraya ihtiyacım var ve onu aldıktan sonra ayrılacağım” derken Binalis ise “Pakistan’a dönmek benim için daha iyi olacak ancak ücretimi almam gerekiyor” diyor.

AÇLIKTAN ÖLME KORKUSU

Her iki işçi de, sokaklarda neredeyse açlıktan ölmek üzere olan Pakistanlıların korkunç hikayeleri nedeniyle biran evvel Arabistan’dan ayrılmak istiyor.
Pakistan’ın Sialkot şehrinden 21 yaşındaki Saddam Hussein, Arabistan’dan ülkesine ancak geçen hafta dönebildi. Hussein bir yıl önce Riyad’a, aylık 533 dolar karşılığında bir inşaatta çalışmak üzere geldi. Hussein’in anlattığına göre ilk üç aydan sonra ücreti kesildi, ardından müdürü kendisini arayarak kaldıkları konutu derhal boşaltmalarını istedi ve aksi takdirde polisin onları çıkartmaya geleceğini söyledi. Bunun üzerine aynı konutta kaldıkları üç Pakistanlı arkadaşı ile sokaklarda yaşamaya başladı. Dokuz ay boyunca yaşamaları için gerekli gıda ve suyu sadece bir camiden edindikleri yemek artıkları sayesinde sağlayabildiler. Bu yılki Hac ziyareti sırasında Mekke’ye gitmeye karar veren Hussein, polis tarafından yakalanarak sınır dışı edildi. Hussein, ülkesine dönmesine rağmen Suudi kabusunun devam ettiğini belirtiyor. “Hala işe alım masraflarım nedeniyle aranıyorum” diyen Hussein, 150 bin Pakistan Rupi’si (yaklaşık 1.430 dolar) borcu olduğunu ve bunu nasıl ödeyeceğini bilmediği söylüyor  Pakistan’ın, Peşaver kentinden olan 32 yaşındaki Mohammed Barr*, Suudi Arabistan’da yabancı işçilere ücretlerin ödenmemesini tek başına mali bir sorun olarak görmediğini söylüyor. Medine’de yerel bir şirket olan Alwan Alastora’da bilgi işlem teknisyeni olarak on yıldır çalışan Barr, “Onlar ülkeden yabancıları çıkarmaya çalışıyor. Kimlik kartlarının fiyatını artırdılar ve şirketler bizlerin ücretlerini vermiyor” diyor.

İŞÇİLİĞİN MALİYETİ ARTIYOR

Barr, Krallığa ilk geldiğinde çalışmak için gerekli olan kimlik kartını yıllık yenilemenin maliyetinin 186 dolar ile 320 dolar arasında olduğunu ancak şimdi bu maliyetin 1.066 dolar ile 1.600 dolar arasına yükseldiğini ifade ediyor. Ayrıca Arabistan’da çalışma vizesi alabilmek için gerekli olan kefalet sahipleri, karşılığında bir işçinin aylık ücretinin yüzde 20’si kadarını alıyor.  Barr, altı aydır ücretini alamamasına rağmen, her ay kefalet sahibinin aylık 133 dolarını almasını örnek gösteriyor.
Görüştüğüm çoğu işçi gibi Barr da Pakistan’da iş olmadığı için Suudi Arabistan’a geldiğini ve petrol zengini bu ülkede teklif edilen ücretlerin, ülkesindeki ailesinin hayatını değiştirebileceğini söylüyor. Barr, evli değil ancak annesi ve babasının geçimine yardımcı olması için para gönderiyor ve şimdi ücretlerini alamaması, yaşam koşulları üzerinde büyük bir yük oluşturuyor. Barr, “Benden destek almadan yaşamaya çalışıyorlar. Onlara para göndermeden ne kadar süre dayanabilirler, bilemiyorum” diyor.

PAKİSTAN DURUMU GÖRMEZDEN GELİYOR

Görüştüğüm işçilerin hepsi ne Pakistanlı ne de Suudi Arabistanlı yetkililerin kendilerine yeteri kadar yardımcı olmadığını düşünüyor. Barr, “Pakistan büyükelçiliği yardımcı olmuyor. Suudi Arabistan yetkilileri ise yabancılara kulak asmıyor” diyor.
Barr da diğer işçiler gibi Arabistan’dan ayrılmak istiyor ancak maddi anlamda kapana sıkışmış durumda. Çünkü ayrılmadan önce Arabistan’da çalışması için kendisine kefil olan kişinin iznini alması gerekiyor ve bu izni alabilmesi için de kefiline 2.666 dolar ödeme yapmak zorunda. Ancak Barr’ın bu kadar parası yok. Ayrıca alacakları için de mücadele etmek istiyor ve dediğine göre bunun için uluslararası toplumun desteğine ihtiyaçları var. “Bizi dinleyecek insanlara ihtiyacımız var. Kimse birşey yapmıyor ve kimse yardımcı olmuyor” sözleriyle şikayetini dile getiriyor.
Son olarak, görüş almak için aradığımız hiçbir şirketin, aramalarımıza geri dönmediği ve iddialar hakkında yorumda bulunmadığını da belirtelim.

* Mohammed Barr, takma isimdir. Röportaj yapılan kişinin Suudi Arabistan’dan sınır dışı edilme çekincesi nedeniyle gerçek ismi kullanılmamıştır.

(Çeviren: İlyas Coşkun)