Mutluluk nerede?

Kıymet CEVİZ

Sara Ahmed’in “Mutluluk Vaadi” kitabı, Deniz Mayadağ çevirisi ile Sel Yayıncılık tarafından Queer Düş’ün Serisine eklendi. Feminist kuram, kadın çalışmaları alanında araştırmalarının yanı sıra yayımlanmış bir diğer kitabı “Duyguların Kültürel Politikası” da yine Sel Yayıncılıktan çıkmıştı.

Toplumsal Cinsiyet, Kadın Çalışmaları alanında; etnisite, kimlik, ırk çalışmaları üzerine akademik metinleri de yer alan Sara Ahmed’in bu kitabı bir eksikliği dolduracak nitelikte.

‘NEDEN MUTLULUK, NEDEN ŞİMDİ?’

Sara Ahmed, “Mutluluk Vaadi”nde size mutluluğun tanımını yapmıyor veyahut da mutluluk modelini sunmuyor. Öncelikle bu kitap yazarın da dediği gibi mutluluğa ulaşmak için izlenecek talimatların yer aldığı bir rehber değil ayrıca mutluluğun tarifi de yok. Öyle ki Sara Ahmed, mutluluğu “iyi yaşama tekniği”olarak görmediğini ve kitabını da böyle bir kaygı içerisinde yazmadığını belirtiyor. 

Toplumsal mutluluk neye ve kime göre şekilleniyordu?
 

Mutlu insan profilinin ön koşulları ve prototipi ne idi? Sara Ahmed, mutluluk dileğiyle ilgili sorular sormak için mutluluk eleştirilerinden faydalanıyor. “Neden mutluluk neden şimdi?” Bu kitap bu sorulara cevaben yazıldı diye ifade ediyor. 

MUTLU AİLE, MUTLU KADIN, MUTLU KÖLE... 

“Mutlu kelimesinin gerçekte ne anlama geldiği, hangi hakiki değerleri sakladığı açık değil. Başkalarının mutluluğun ölçmek mümkün değil ve onları konumlandırmak istediğiniz durumu mutlu olarak tarif etmek çok kolay.”
 

Yazar Ahmed, mutlu ailelerin  birbirine olan benzerliği ile mutsuz ailelerin neden mutsuz olduklarına dair sorunların farklılık teşkil etmesi konusuna dikkat çekip, ailenin bir arada kalması için harcanan çabayla mutlu birer nesne haline geldiklerine; mutlu ev kadınlarının da emek göstergelerini mutluluk göstergesi altında nasıl silindiğine dair izlenimlerini aktarıyor. “Eşit olmayan bir emek dağılımını meşru kılmanın en iyi yolu o emeğin insanları mutlu ettiğini söylemek değil midir? Karşılığı ödenmeyen veya az ödenen emeğe rıza gösterilmesini güvence altına almanın en iyi yolu bu rızanın iyi hislerin kaynağı olduğunu iddia etmek değil midir?” Kitabın ikinci bölümünde yer alan Oyunbozan Feministler de irdelenen bu konuya ek olarak şöyle ifade eder Sara Ahmed: “Feministler bir anlamda gerçekten oyunu bozarlar: Mutluluğun belli yerlerde bulunabileceği fantezisini bozarlar. Bir fanteziyi bozmak, bir hissi de bozabilir. Feministler mutluluğa yol açması gereken nesnelerin mutluluk tesirine girmedikleri gibi mutlu olamamaları da başkalarının mutluluğunu sabote etmek olarak görülebilir.”

Yazar kitabında sevdiğimiz şeyleri sevenleri sevme eğilimimizden de bahsediyor. Kulüpler, hobi grupları işte bu eğilimimizden dolayı oluşuyor. Ahmed’e göre toplumsal birliktelik aynı nesnelere yatırım yapan kişilerin bir araya gelmesiyle oluşur ve artık zıt kutupların birbirini çekmesinden ziyade benzer nesnelere karşı hissedilen duygular neticesinde oluşan birliktelikler söz konusudur.

Sara Ahmed, kitabın bir bölümünde bahsettiği üzere her yazarın önce okuyucu olduğunu, okuduklarının entelektüel ve pozitif ufkunu oluşturduğunu, okumalarının salt çoğunluğunu ise feminist, queer, ırkçılık karşıtı kitaplar olduğunu belirtiyor. Bu esintileri kitabında da görmek pek mümkün zira yaptığı okumalara dair izlenimlerde bulunması, kaynak sunması oldukça önemli, izlediği filmlere dair incelemeler de pasaj halinde yer almaktadır. Özellikle dipnotlar ve her bölümün sonunda yer alan notlar kısmı özellikle es geçilmeden okunmalı kanaatindeyim. Toplumun mutsuz sona maruz bıraktığı, “toplumsal cinsiyetçiliğin” insanları şekillendirdiği yönelimlerin ve bunun sonucunda ortaya çıkan sorunların, sosyokültürel anlamda da irdelenmesini önemsiyoruz. Bu anlamda “Mutluluk Vaadi” kaynak kitap olmaktadır.