Ahmet Telli’den görsel sanatlar üzerine: GörSen

Mustafa ASLAN

Ahmet Telli’nin resim, heykel, fotoğraf üzerine yazdıkları, Everest Yayınları tarafından “GörSen” adıyla kitaplaştırıldı. Bir şairin özellikle güzel/görsel sanatlar alanında yazı kaleme alması ve bunları bir kitapta toplaması başta söz konusu alanlardaki bilgisinin yeterliliğiyle ilgilidir. Bunun da ötesinde şairin şiire egemenliği ne kadar artarsa bu alanda yazma yetkinliği de artar diye düşünüyorum. Çünkü şiirle görsel/güzel sanatların yakın ilişkisi sanılanın tersine oldukça yakındır. Kimi yerlerde iç içe geçtiğini söylemek pek de yanlış sayılmaz
Yazılarından birinin başlığına “İmgenin Başat Öğesi Olarak Görsellik” adını veren Ahmet Telli görseli yazıyla ilişkilendiriyor. Görmenin konuşmadan önce geldiğinin altını çizdiği yazısında, dahası insanımızın günlük yaşamda imgeyi görselle buluşturma noktasındaki durumları ele alarak, “Sözel kültürün alfabesindeki sözcüğün yahut harfin görselliğini de imgenin olanağı olarak kullanan şairlere, ressamlara rastlanmaktadır,” diyor.
Bir fotoğraf sergisi için kaleme aldığı yazıda belirttiği gibi, kelime ve alfabe görselin dünyasına giriyor; ikisi de at başı koşarak tarih öncesinden. Görsel yazı ilişkisini   “Kelimelerin haysiyetini kollar yüzümüz”ü Edip Cansever’in de dizeleriyle besleyerek, “Sessizce bakıyorsun şimdi/Bu fotoğraflarda yüzlerimiz/Sessizlik bir alfabedir çünkü/ Okumasını bilene” diyerek seriyor okurun gözleri önüne. (s.101)

BAKMANIN ÜRKÜNÇLÜĞÜ

Ahmet Telli direniş geleneğimizin görsel/güzel sanatlara aktarılmış yönü üzerinde değişik yazılarında duruyor. Bence bu konuyu tam on ikiden vuran birkaç yazı yer alıyor, bu kitapta.   
Mücadelenin hüznünü de yansıttığı yazılarından olan bir fotoğrafa uzun süre bakmanın imkansız olduğu ki, Sivas’ta katledilen Metin Altıok fotoğrafı üzerine yazdığı “Bir Fotoğrafın Düşündürdükleri” adlı yazısı bir başka iç burkan yazılar arasında yer alıyor.  Peki bir fotoğrafa neden uzun süre bakılamıyor? Şair bunu şöyle açıklıyor yazısında: “Bu fotoğrafa uzun süre bakmak imkansız. Hele de bu iki insanı tanıyorsanız, hayatınıza karışmışlarsa, onlarla ilgili anılarınız varsa, fotoğrafa bakmak daha ürkünç oluyor. Boğulur gibi oluyorsunuz.” (s.15)
İşte size iki kadına ilişkin yazı : Ah Manuşyan, Yitik Kadınlar Atlası.
Kitapta yer alan Ahmet Telli’nin öteki yazılarına gelince…Bu yazılardan kimilerini şöyle sıralayabiliriz: Nesnelerin Saklı Dili ya da Filinta Önal’ın Heykelleri, Bir Kırmızı Yolculuk : Habip Aydoğdu, Boşluğa Dokunmak Bağlamında Reyhan Abacıoğlu, Yunus Tonkuz’un Eskizleri, Kadın/Çocuk/Dikiş Makinesi ve Mahalle (Ya da Savaş Camgöz’ün Resimlerindeki Hüzün),  Doğan Örs: Issızlık Senfonisi, İbrahim Demirel’in Bir Fotoğrafı Üzerine,  Mehmet Arslan Güven’in Renkleri, Muzaffer Oruçoğlu Çoğul Yalnızlık, Eser Nisan Yağmur Fotoğrafları, Mahmut Turgut’un Oto-Grafikler’i, Ziya Buyuk’un Nart Yürekler’i,  İbrahim Karaoğlu’nun çalışmalarını değerlendirdiği yazının adı ise Bir Monografi: Başka Ayna adını taşıyor, Ersin Altan’ın fotoğrafı üzerine yazdığı yazı ve dizeleri Bir Fotoğrafın Arkasında Kalan Dizeler adıyla veriliyor.
“…
Şimdi aynı istasyon kederle
Terliyor ve ben senden kalan
Fotoğrafları, gümüş yüzüğünü
Unuttuğun saç tokanı, bir de
Bana hayretle bakan bir bulutu
…”  (s.81)
Çerkes Karadağ’ın Nüans’ı Üstüne, Füsun Demiray’ın Fotoğraflarındaki Öyküsellik,  Uğur Çalışkan’ın Portre Fotoğraflarının Dediğidir adlı bölümde Resul Hamzatov’dan kısa bir alıntı ve  beş dörtlükten oluşan bir şiir yer alıyor. Son olarak Mehmet Özer’in fotoğraflarını değerlendirdiği Gerçeğe Bakan Göz adlı yazıyı da eklemek gerekiyor.
Usta Şairimiz Ahmet Telli’nin büyük yaşam ve kültürel birikiminden damlayan tümcelerle ördüğü görsel/güzel sanatlar üzerine yazılarının yer aldığı “GörSen” adlı yapıtı zevkle okunuyor.