Arjantin askeri darbesinin bitmeyen trajedisi

Arjantin’de 1976-1983 diktatörlüğü yıllarında yüzlerce çocuk kaçırıldı ve ordu mensuplarının aileleri tarafıntan yetiştirildi. Bunlardan biri olan Guillermo Pérez Roisinblit, 21 yaşındayken babası sandığı Francisco Gómez’in Yahudi ve aktivist olan ailesini öldürmüş olabileceğini öğrendi. Bugün 47 yaşında olan Guillermo gerçek ailesi için adalet arıyor.

500 BEBEK ORDU TARAFINDAN ALINDI

İnsan hakları örgütlerinin raporlarına göre 1976-1983 diktatörlüğü sırasında çoğunluğu rejim karşıtı 30 bin Arjantinli kayboldu. Diktatörlük döneminde hamile kadınları öldürmek kendilerini “batılı ve Hristiyan” olarak tanımlayan ordu mesupları tarafından yasaklanmıştı. Bunun yerine hamile aktivistleri doğurana kadar ellerinde tutup, doğumdan sonra öldürüyorlar; doğan bebekler de yetiştirilmek üzere çocuksuz ordu mensuplarına veriliyordu. Bu yolla rejim düşmalarını tamamen imha edeceklerine inanıyorlardı. Bu şekilde yaklaşık 500 bebek, öz ailelerinden koparılıp ordu mensuplarınca yetiştirildi. 

21 YAŞINDA GERÇEK ABLASI BULDU

Guillermo Pérez Roisinblit de, Hava Kuvvetleri İstihbarat Yetkilisi Francisco Gómez ve eşi Teodora Jofre tarafından yetiştirildi. Mutsuz bir çocukluğu olduğunu söyleyen Guillermo babası sandığı Gómez’in, annesi olarak biliği Jofre’ye düzenli olarak şiddet uyguladığından bahsediyor. Okul tatillerinde Gómez’in kendisini Buenos Aires Bölgesel İstihbarat (Riba) hava kuvvetleri üssüne götürdüğünü, orada boş silahlarla oynamasına izin verdiğini hatırlıyor. Guillermo’nun hayatı 21 yaşındayken çalıştığı yere gelen Mariana Perez’in kendisine verdiği notla alt üst olmuş. “Darbede kaybolan ailelerden birinin çocuğuyum, erkek kardeşini arıyorum ve o sen olabilirsin”.  

Nota karşılık kadına soyadının Perez değil Gómez olduğunu ve ailesini tanıdığını söyleyen Guillermo, Mariana’nın ona uzattığı resimle karmakarışık duygular içine girer. Fotoğraftaki adam, yani Maria’nın babası olduğunu söylediği Manuel Pérez Rojo, kendisine ikizi gibi benzemektedir. Mariana ona ailesini ve onların nasıl tutuklanarak Riba’ya götürüldüğünü anlatır.  

YÜZLEŞME ZAMANI

Asıl ailesi, 25 yaşındaki Patricia Roisinbilit ve José Manuel Pérez Rojo, Ekim 1978’de ordu tarafından tutuklanmış ve Riba istihbarat üssüne getirilmiş, babasından bir daha da  haber alınmamıştı. Annesi Patricia Roisinbilit, nasıl yapabildiyse kendilerini kaçıranları o sırada  15 aylık olan kızı Mariana’yı bir akrabalarına bırakmaları için ikna etmişti. Patricia, Guillermo’yu doğurana kadar Riba’da tutulmuş doğumdan sonra gizlice öldürülmüştü. 

Guillermo, babası sandığı Gómez ile uzun süren yüzleşme sürecinin sonunda,  nihayet iddiaları kabul ettirir. Gomez, gerçek annesinin Yahudi olduğunu ama hamileyken ona zarar verilmediğini, hatta kendisine gizlice yemek götürdüğünü anlatır. Babası hakkında soruları ise cevapsız kalır. Annesi sandığı Jofre ise herşeyden habersiz olduğunu, Guillermo’yu hava kuvvetlerindeki bir askerin evlilik dışı bebeği sandığını söyler. 

INSANLIK SUÇU İŞLEYEN HESAP VERİYOR

1976 darbesi  sırasında işlenen suçlar Arjantin’da derin izler bıraktı. Üzerinden 40 yıl geçmesine rağmen ülke hâlâ yaralarını sarmaya çalışıyor. Son 10 yılda 600’den fazla ordu yetkilisi insanlık suçu işledikleri için tutuklanırken, 1000’den fazlası hakkında dava açıldı. Fakat Arjantin’de adaletin sağlanması için süre giderek daralıyor. Diktatörlük zamanında katliamlara katılanların 227’si ölürken bir çoğu 90’larına ulaştı bile. 

Bu Mayıs ayında Guillermo Buenos Aires’de ki mahkeme salonuna gelerek kenisini yetiştiren, babası zannetiği Gómez’e karşı ailesinin ölümünde rol oynamış olabileceğine dair tanıklık etti. Dava kapsamında içinde 90 yaşındaki eski hava kuvvetleri şefi Omar Graffigna’nın da bulunduğu bir çok hava kuvvetleri yetkilisi suçlanıyor.  

ORDU BÜYÜK ANNELERİN GÜCÜNÜ HESABA KATMADI

Arjantin’de diktatörlük döneminde tüm gücü ele geçiren ordunun hesaba katmadığı şey, kaçırdıkları bebeklerin büyük annelerinin gücüydü. Kadınlar yaklaşık 40 yıl önce bir araya gelmeye başlayarak, kendilerini kaybolan torunlarını bulmaya adadılar (Plaza de Mayo Büyükanneleri) Guillermo’nun 96 yaşındaki büyük annesi Rose Roisinbilit de bunlardan biri, hatta kurdukları örgütte başkan yardımcılığı yapıyor. Mahkemede Gómez’e karşı tanıklık yapmak için hazır bulunan Rosa Roisinbilit, yaşına ve sağlık sorunlarına rağmen diğer büyükanneler için  çalışmaya devam ediyor. “Güç çocuğunuza olan sevgiden geliyor” diyor: “Eğer evde oturup çocuğumun kaybomasına ağlasaydım şimdi çoktan ölmüş olurdum”. Plaza de Mayo Büyükanneleri, DNA testleri sayesinde 120 kaçırılmış torun bulabildiler. İlerleyen yaşlarına rağmen ne adalet aramaktan ne de torunlarını aramaktan vazgeçmeyeceklerini ifade ediyorlar. 

*The Guardian’dan kısaltarak 
çeviren: Elif Özmen Belek