‘Demokratik yeni bir anayasa için mücadele’

Etkinlik kapsamında birçok farklı alandan yetkin kişiler, yeni anayasadan beklentilerini sıraladı.

‘BÜYÜK BİR ŞANS’

Mecidiyeköy Kültür Merkezi’nde düzenlenen buluşmanın açılış konuşmasını HDK Yürütme Kurulu Üyesi Gençay Gürsoy yaptı.

Kürt halkının, bugün verdiği mücadelede, “demokratik yollarla” kazanım elde edeceğini anlamış olduğunu ve yeni anayasa sürecine bu ciddiyetle katıldığını belirten Gürsoy, “Bu büyük bir şanstır” dedi. “Anayasa yapım sürecinin zorlanacağını düşünüyorum” diyen Gürsoy, AKP’nin yaptıkları ve söyledikleriyle yeni anayasa sürecinde, şüphe ve kaygılara neden olduğunu ifade etti. Gürsoy, sürecin önemli olduğunu vurgulayarak, “Ne olursa olsun, yeni anayasa tartışmalarını geniş halk kitleleriyle yapma şansımız ve olanağımız var. Bunu iyi değerlendirmeliyiz” dedi.

‘HALKIN DÜZEYİ DAHA YÜKSEK’

Yasal alanda yol temizliği olmadan, sağlıklı bir tartışma yürütmenin anlamlı ve kolay olmadığını ifade eden Gürsoy, çeşitli şehirlerde gerçekleştirdiği anayasa toplantılarından bilgiler verdi. Gürsoy, “Görülüyor ki, halkın, demokrasiyi içselleştirme düzeyi, siyasilerden daha yüksek. Örneğin daha siyasiler yapamazken biz, Ordu’da, Kürt meselesini rahatlıkla konuştuk ve tartıştık” dedi.

Ardından söz alan BDP İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder, AKP Hükümetinin tek başına bırakılması halinde 1982 Anayasası’ndan bile daha geri bir anayasa yapabileceğini ifade etti.

‘BU YETKİYİ HİTLER’E VERSELER...’

“AKP’nin halka yeni bir anayasa vaadi yok, uygulamaları da bu yönde” diyen Önder, Meclis’ten geçen Kentsel Dönüşüm Kanunu’nu örnek gösterdi. Önder sözlerini şöyle sürdürdü: “Çıkardıkları kentsel dönüşüm kanunu ile birlikte çevreyle, SİT alanlarıyla, doğal yaşamla ilgili yaklaşık 20 kanunu geçersiz kıldılar. Mahkemelerin bile bu kanunla yapılan uygulamaları engellemesinin önüne geçtiler. Bu yetkiyi Hitler’e verseler ‘Bu kadar da olmaz’ derdi. Şimdi bu kanunu çıkaran iktidar, yeni bir anayasaya ihtiyaç duyar mı?​”

‘KIVRANIP DURUYORLAR’

“AKP, yeni anayasa sürecinde muhalefetin birbirine düşeceğini ve sonunda anayasayı kendi başına yapacağını hesap etti. Ama bu planları tutmadı” diyen Önder, halkın neredeyse tüm kurum ve partilerin yeni anayasaya dair önerilerini bildiğini, öğrendiğini ancak bir tek AKP’nin anayasa önerilerini duymadığını kaydetti.

“AKP’nin yeni anayasa önerisini, Komisyondaki AKP’liler bile bilmiyor, sorduğumuzda kıvranıp duruyorlar” diyen Önder, katıldığı toplantılardan gördüğü kadarıyla, halkın beklentilerinin daha fazla adalet ve özgürlük olduğunu söyleyerek konuşmasını bitirdi.

YENİ ANAYASAYI KİM İSTİYOR?

Daha sonra söz alan BDP İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel, “Yeni anayasayı kim istiyor?​” diye sordu. Tuncel, “Yeni anayasayı, mevcut anayasada olmayanlar; Kürtler, Aleviler, ekolojiden ve barıştan yana olanlar, kadınlar istiyor” dedi.

AKP’nin “siyaseten vesayetiyle karşı karşıyayız” diyen Tuncel, sözlerini şöyle sürdürdü: “AKP, bugün güçlü olduğu için değil, biz zayıf olduğumuz için iktidarda” diyen Tuncel, sözlerini şöyle sürdürdü: “Biz gücümüzü 1 Mayıs’ta gördük. Kendi içimizde farklılıklar olabilir ancak yan yana durmalıyız. Başka çaremiz yok” dedi. Süren çatışmalı ortama da değinen Tuncel, “Her gün gençler ölüyor. Yeni anayasanın bu savaşa dur demesi gerekiyor” dedi. AKP’nin, özgürlük ve demokrasi yolunda ilerlemediğini ifade eden Tuncel, “Bu yüzden anayasa sürecine dahil olmamız gerekiyor” dedi. (İstanbul/EVRENSEL)

‘SÜREÇ BOMBALANIYOR’

Prof. İbrahim Kaboğlu ise yaptığı konuşmada, antidemokratik yasa ve uygulamaları kastederek, “Bu yasalar, bizi yeni bir anayasaya götürmez. Bu düzenlemeler, yeni anayasa sürecini bombalıyor” dedi. Anayasa yazım sürecinin de saydam olması gerektiğini ifade eden Kaboğlu, yeni anayasa ile hak ve özgürlüklerin genişlemesi, yeni hakların eklenmesi ve iktidar alanının daraltılması gerektiğini kaydetti.

Hava-İş Genel Başkanı Atilay Ayçin, hem sermayenin hem de emekçilerin farklı gerekçelerle yeni bir anayasaya ihtiyacı olduğunu belirtti. Ayçin, “Bizim kendimizi tam anlamıyla ifade edebileceğimiz bir anayasa, ancak kendi iktidarımızda mümkündür” dedi. AKP’nin barış, kardeşlik, demokrasi, çağdaş eğitim için bu süreci başlatmadığını çok iyi bildiklerini belirten Ayçin, “Bugünün egemen politikaları için hantallaşan anayasanın değişmesini istiyorlar” dedi. Saldırılara karşı yan yana durma çağrısı yapan Ayçin, konuşmasının sonunda “Gelin, seçimden seçime bir araya gelmek yerine, önümüzdeki yerel seçimler için birlikte hareket edelim” dedi.

‘YABANCI DEĞİLİZ’

Ermeni toplumunun anayasa çalışmaları hakkında bilgi veren Tatyos Bebek, “Bizler yabancı değiliz. Her ne kadar devlet bizi öyle görse de biz bu topraklarda yaşayan kadim halklardan biriyiz” dedi.

‘HER GÜN 4 İŞÇİ ÖLÜYOR’

İstanbul İşçi Sağlığı ve Güvenliği Meclisi Üyesi Aslı Odman, savaşlardan daha fazla insanın bugün iş kazalarında öldüğünü belirterek, “SGK kayıtlarına göre her gün 4 işçi ölüyor” dedi. Odman, “İş kazalarının önlenmesi için yasal düzenlemeler hızla yapılmalı ve iş kazalarını denetleyen görevlilerin bağımsızlığı sağlanmalıdır” dedi.

‘DEVLET SANATI KORUMALI’

Oyuncu ve Yönetmen Orhan Alkaya, Anayasa’nın 64. maddesini okuyarak sözlerine başladı.  Maddedeki muğlaklıklara rağmen önemli olduğunu belirten Alkaya, “Başbakanın tiyatrolarla ilgili son açıklamalarından sonra korkarım bu muğlak madde bile yeni anayasa da olmayacak” dedi. Sanatın üretim dili üzerindeki baskılara son verilmesi gerektiğini ifade eden Alkaya, “Bugün örneğin Kürtçe tiyatro yapan gruplar var ama ne yazık ki bunlar desteklenmiyor” dedi.

‘OKULDA DİNİ EĞİTİM OLMAZ’

Hubyar Sultan Alevi Kültür Derneği Başkanı Ali Kenanoğlu, “İbadet yerleri, inanlar için meşru yerlerdir, yasal olarak kabul edilip edilmemesi gibi bir tartışmadan vazgeçmeli. Devlet, hiçbir dini organizasyonun için yer almamalı, okullarda dini eğitim verilmesinden vazgeçilmelidir. Ayrıca din görevlilerinin finansmanı, o inanç çevresi tarafından karşılanmalıdır” dedi.

KURULTAYIN SONUÇ BİLDİRGESİ

Oldukça geniş kapsamlı sunumların gerçekleştiği anayasa kurultayında; 2’si vekil olmak üzere toplam 33 kişi söz aldı. Etkinlik sonunda açıklanan sonuç bildirgesini ise Yavuz Önen okudu.

“Demokratik yeni bir anayasa için mücadele” çağrısının yinelendiği sonuç bildirgesinde, yapılan konuşmalar ışığında derlenen ve anayasa yapım sürecinde mücadele ve talep edilecek maddeler ise şunlar:

VATANDAŞLIK TANIMI * Türkiye’de yaşayan bütün halkların, toplulukların, kendi dilini ve kültürünü serbestçe geliştirme hakkı güvence altına alınmalı, vatandaşlık tanımında hiçbir etnisiteye üstünlük tanınmamalı.

ANADİLDE EĞİTİM * Anadilinde eğitim-öğretim ve anadilinde kamusal hizmet hakkı tanınmalı, devletin bu konudaki yükümlülüğü anayasa belirtilmeli.

DEMOKRATİK ÖZERKLİK * Demokratik özerkliği temel alan, bölge meclisleri ve bölge yönetimleri oluşturulmalı, yerinden yönetim anlayışı güçlendirilmeli. Yerel demokrasiye, yurttaşların karar alma mekanizmalarına doğrudan ve etkin katılımına olanak sağlanmalı. Halka temsilcilerini geri çağırma hakkı tanınmalı.

DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ * Düşünce, ifade, basın,  örgütlenme, toplantı ve gösteri özgürlüğü hiçbir kısıtlamaya tabi olmadan güvenceye alınmalı. 

İNANÇLARA EŞİT MESAFE * Devlet bütün inançlara ve inansızlıkları eşit mesafede durmalı, dini şekillendirilmemeli, dini inançları tanımlamamalı, zorunlu din dersleri ve Diyanet İşleri Başkanlığı kaldırılmalı.

HER TÜRLÜ GREVE ANAYASAL GÜVENCE * Tüm çalışanlar için sendika, Toplu İş Sözleşmesi, hak grevi, dayanışma grevi, siyasi grev ve genel grev hakkı, anayasal güvenceye bağlanmalı. Lokavt yasaklanmalı.

KADIN HAKLARI * Kadınların her alanda eşit temsili esas alınmalı. Devlet kadınlara karşı, her türlü şiddeti önlemekle ve kadınlar ve erkekler arası işbölümünün, toplumsal, siyasal ve ekonomik alanda eşitlikçi bir yapıya kavuşması desteklemekle yükümlü kılınmalı.  

ÇOCUK HAKLARI * Çocuk hakları evrensel standartlarda güvenceye alınmalı

AYRIMCILIĞA KARŞI MÜCADELE * İnanç, mezhep, dil, kültür, etnik köken, cinsiyet, cinsel yönelim, cinsiyet kimliği, siyasi görüş, medeni hal, yaş  engellilik ve benzeri nedenlere dayanan her tür ayrımcılık yasaklanmalı. Devletin ırkçılık, cinsiyetçilik ve nefret suçlarının önlenmesi konusundaki yükümlülükleri açıkça belirtilmeli.

YARGI BAĞIMSIZLIĞI * Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı, adil yargılama ilkesi tam olarak sağlanmalı. Özel Yetkili Mahkemeler, Askeri Mahkemeler ve her türlü olağanüstü yargı organı kaldırılmalı.

BİLİM, KÜLTÜR VE SANAT KURUMLARI * Bilim, kültür ve sanat kurumlarının özerkliği sağlanmalı; bilim, kültür ve sanat özgür olmalı.

MGK, YÖK, RTÜK GİBİ KURUMLARIN VARLIĞI * Milli Güvenlik Kurulu, Atatürk Dil ve Tarih Yüksek Kurulu, Yüksek Askeri Şura, Devlet Denetleme Kurulu, YÖK ve RTÜK gibi vesayet kurumları kaldırılmalı.

SEÇİM BARAJI * Seçim barajlarına ve siyasi yasaklara son verilmeli. Siyasi Partiler hiçbir gerekçe ile kapatılmamalı.

İNSAN ONURUNA YARAŞIR BİR İŞ * Devletin herkese temel gelir ve insan onuruna yaraşır bir iş sağlama yükümlülüğü olmalı. Parasız sağlık, parasız eğitim ve barınma hakkı, gıda güvenliği temel hak olarak tanınmalı.

GELİRE GÖRE VERGİ * Herkesten gelirine göre vergi alınmalı.

DİRENME HAKKI * Baskılara karşı direnme hakkı tanınmalı

SEÇİLME YAŞI * Seçilme yaşı, oy verme yaşına indirilmeli.

VİCDANİ RET * Barış hakkı tanınmalı. Askerlik zorunlu olmaktan çıkarılmalı; vicdani ret bir hak olmalı.

DOĞAL YAŞAM ALANLARININ KORUNMASI * Anayasada, yeryüzünün hakları tanınmalı, doğal yaşam alanları korunmalı, suya parasız erişim hakkı sağlanmalı halkların kültürel ve tarihi mirası anayasal güvence altına alınmalı.

KURULTAYDAKİ KONUŞMACILAR

HDK Yürütme Kurulu Üyesi Prof. Gençay Gürsoy, BDP İstanbul Milletvekili ve TBMM Anayasa Uzlaşma komisyonu Üyesi Sırrı Süreyya Önder, BDP İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel, Anayasa Hukuku Araştırmaları Derneği Başkanı Prof. İbrahim Ö. Kaboğlu, Prof. Sevtap Yokuş, Diyarbakır Barosu Başkanı Avukat M. Emin Aktar, Toplumsal Bellek Platformu Üyesi Canan Kaftancıoğlu, Hava-İş Genel Başkanı Atilay Ayçin, TTB Merkez Konseyi Üyesi/İstanbul Tabip Odası Genel Sekreteri Dr. Hüseyin Demirdizen, Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı Başkanı Ercan Geçmez, Pir Sultan Abdal Derneği Genel Başkanı Kemal Bülbül, Hubyar Sultan Alevi Kültür Derneği Başkanı Ali Kenanoğlu, Antikapitalist Müslümanlar Platformu Üyesi Sedat Doğan, Tatyos Bebek, İstanbul Kürt Enstitüsü Başkanı Zana Farqînî, Halkların Anayasası Platformu Altan Açıkdilli, Suyun Ticarileştirilmesine Hayır Platformu Üyesi Prof. Beyza Üstün, Mersin Nükleer Karşıtı Platform Üyesi Sebahat Aslan, Ekolojik Anayasa Girişimi Üyesi Mahmut Boynudelik, Çiftçi-Sen’den Hasan Cengiz, Oyuncu ve yönetmen Orhan Alkaya, Anayasa Kadın Platformu Üyesi Gönül Dinçer, Sosyal Politikalar, Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Araştırmaları Derneği Üyesi Mehmet Tarhan, Av. Filiz Kerestecioğlu, İstanbul İşçi Sağlığı ve Güvenliği Meclisi Üyesi Aslı Odman, Tüm-Köy-Sen’den Satılmış Başkavak, Karşılaştırmalı Eğitim Araştırmaları Derneği Başkanı Prof. Fatma Gök, Emek Çevre Kurulu Üyesi Av. Ziya Çelik İHD MYK Üyesi Av. Gülseren Yoleri, Türkiye Barış Meclisi’nden Necmiye Alpay, Türkiye Yazarlar Sendikası 2.Başkanı Kamil Tekin Sürek, Prof. Nihal Saban ve HDK Gençlik Meclisi Üyesi Betül Çoban.