UNESCO neyi koruyor?

Ezgi GÖRGÜ
İstanbul

Dünya Mirası Listesi’ne kaydettiği, tüm doğal ve kültürel varlıkların insanlığın ortak mirası olduğunu söyleyen UNESCO Dünya Miras Komitesi; 40. toplantısını 10-20 Temmuz 2016 tarihleri arasında İstanbul’da yapacak. 
2015 Dünya Mirası Komitesi Raporu ile başlayacak uluslararası toplantıda, Dünya Mirası Listesi’ne kayıtlı varlıkların korunup korunmadığı tartışılacak; risk altında olanlar için de  öneriler ve koruma stratejileri belirlenecek. Listeye eklenmesi önerilen yeni varlıklar için geçici listeler hazırlanacak ve Dünya Kültür ve Doğal Mirası Listesi güncellenecek. 

TALAN EDİLEN İSTANBUL GÜNDEM OLMAYACAK

Ancak toplantının gündeminde, İstanbul’un tarihi alanlarının talan edilmesi yer almayacak. Süleymaniye’deki tarihi mahalle dokusunun kentsel yenileme projesi ile ortadan kaldırılması; Ayvansaray, Sulukule gibi eski mahallelerin yıkılıp inşaat şirketlerine teslim edilmesi; özgün değerlerinin kaybettirilmesi; “çılgın-mega” projelerle kentin ormanlarının ve sulak alanlarının yok edilmesi de toplantıda gündeme gelmeyecek. 

SAVAŞLA YIKILAN TARİH DE GÜNDEMDE DEĞİL

Dünya Mirası Listesi’ndeki Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri, Kurşunlu Camii, Dört Ayaklı Minare, kiliseler ve yüzlerce yıllık yaşam alanlarının yer aldığı Sur ilçesinin, savaşla yıkılıp yok edilmesinden toplantıda söz edilmeyecek. Barajın suları altında kalacak olan binlerce yıllık yerleşim ve arkeolojik sit alanı Hasankeyf ise listede olmadığı için gündeme bile alınmayacak.

YIKANLARLA BİRLİKTE KORUNAMAZ

Tüm bunlara karşı Karşı Forum adı altında bir araya gelen kurumlar, 16 Temmuz’da Mimarlar Odası Büyükkent Şubesinde bir forum düzenleyecek.  “UNESCO neyi koruyor?” diye soran ve özellikle son bir yılda Türkiye’de korunmayan doğal ve kültürel alanlara dikkat çeken Karşı Forum, “Doğal ve kültürel varlıklar listelere alınarak, tahrip edilmeleri görmezden gelinerek yakılıp yıkılmalarını sağlayanlarla birlikte korunamaz” diyor. 

TARİHİ YIKANA ÖDÜL VERDİ’

Karşı Forum içinde yer alan Arkeologlar Derneği İstanbul Şube Başkanı Yiğit Ozar, İstanbul’un dünya mirası alanlarının tahribatından sorumlu olan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Kadir Topbaş’a, İstanbul’daki kültür varlıklarını korumasındaki kişisel çabalarından dolayı geçen yıl UNESCO tarafından madalya verildiğini hatırlattı. 

Yiğit Ozar, UNESCO’nun işlevselliğini, yararını, nasıl ve kimlerle çalıştığını sorgulayanların Karşı Forum’da bir araya geldiğini dile getirdi. Ozar, “Bu forumda, UNESCO’nun ne iş yaptığı, nasıl çalıştığı üzerinden Türkiye ve dünyadaki kültür ve doğal varlıklarının durumunu değerlendireceğiz. Kültür varlıkları, kültür varlıkları ve kimlik, kültür varlıkları ve ekonomi politikası gibi kavramlar üzerinden bunların son dönemlerde başlarına gelenleri örneklerle değerlendirmeye açıp en son olarak ‘Peki biz ne yapabiliriz?’diye konuşacağız” diyerek forumda yapacaklarını anlattı. 

UNESCO’nun doğal ve kültürel varlıkları korumayı taahhüt etmediğini ancak taraf devletten korumasını beklediğini belirten Ozar, “Son dönemde Türkiye’deki tahribatı düşündüğümüzde UNESCO’nun taraf devletin koruyup korumadığını sorgulamadığını görüyoruz. Bunu yapmadığı gibi aksine Topbaş’a da çabalarından dolayı ödül veriyor” diye konuştu.  

‘İKİ YOL HARİTAMIZ VAR; İZLEMEK VE DEŞİFRE ETMEK’

HDK Ekoloji Meclisinden foruma katılan Prof. Dr. Beyza Üstün, UNESCO Dünya Mirası Komitesinin, Türkiye’de kültürün katledilmesiyle ilgili hiçbir şey yapmadığını söyledi. 

Forum için tek tek kurumlarla görüşüldüğünü aktaran Üstün, “40. oturumda Türkiye ev sahipliği yapıyor. Bizim Karşı Forum yapmamızın sebebi de, Kürdistan’daki süren katliamları bırakın görmeyi, UNESCO’nun kendi listesine aldığı Hevsel Bahçeleri ve Sur’u görmemesi. Foruma katılan tüm kurumlarla birlikte kurumların iradesi üzerinden bir süreç planlıyoruz. 16 ve 17’sinde yapılacak oturumlarla yaşananları izlemeye  ve deşifre etmeye devam edeceğiz. İki yol haritamız var; UNESCO’yu izlemek ve deşifre etmek. Onun yapmadıkları da dahil, kültür ve doğal varlıklarını nasıl koruyacağız, hangi yöntemlerle koruyacağız sorularını tartışacağız, bunu planlayacağız” dedi.