Türkiye İsrail’in şartlarına razı geliyor

Çağrı SARI
İstanbul

Türkiye ve İsrail 26 Haziran günü görüşecek. İsrail basını bu görüşmede anlaşma olacağını yazdı. 6 yıl önce Mavi Marmara saldırısıyla kopan ilişkilerin yeniden başlaması için Türkiye hükümeti 3 şart sunuyordu: İsrail’in özür dilemesi, tazminat talebi ve Gazze’ye ambargonun kalkması...

İsrail Gazze’ye ambargo uygulamaya devam ediyor. İsrail ile 6 sene sonra yapılacak olan görüşme, Türkiyenin 3. talebinden vazgeçtiği şeklinde yorumlanıyor. Dış İşleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise iddiayı kesin bir dille reddediyor.  Ayrıca İsrail’in gazetesi Haaretz’e konuşan İsrailli yetkili, uzun süre uzlaşılamayan tek sorunun Hamas’ın İstanbul’daki bürolarının kapanması talebi olduğunu söyledi. Ancak bu konuda da anlaşmaya varıldığı ileri sürülüyor.

İki ülke arasındaki görüşmeleri gazetemize değerlendiren Yrd. Doç. Dr. Behlül Özkan, Türkiye’nin, Gazze’ye gidecek mallar konusunda İsrail’in denetimini kabul ettiğine dikkat çekerken, Gazeteci Yazar Faik Bulut, AKP’nin dış politikada sıkışmışlığının İsrail’e sarılmasına neden olduğunu ifade etti.

YAZAR FAİK BULUT: DENİZE DÜŞEN YILANA SARILIYOR

Türkiye’nin öne sürdüğü 3 talep İsrail tarafından karşılandı mı? Ambargo sürdüğü halde bu görüşmeler neden başladı?
 Özür meselesi dolaylı şekilde yerine getirildi ama Uluslararası tahammüle uygun değildi. Gazze’ye ambargo kaldırılmadı. Ancak Türkiye’nin orada bir takım sağlıkla ilgili girişimleri, su arıtma tesisleri yapması kolaylığı sağlanmış oldu. Yoksa Gazze’de olan kuşatma kaldırılmış değil. Dolayısıyla tabii batılı basın, özellikle ABD basını ilişkilerin kurulmasını istiyor. Türkiye’nin Rusya meselesinde, Rusya’nın dört bir taraftan ambargo uygulamasından ötürü sıkışmışlığı, Suriye’deki sıkışmışlığı, Türkiye’nin İsrail’e sarılmasına neden oldu. Denize düşen yılana sarılır misali. Bunu da çok başarılı bir politika diye kamuoyuna lanse ediyorlar. Başarılı bir politika olarak görmüyorum.

Filistin yönetimi- halkı ne diyor?
Türkiye arasını bozduğu eski çevresine geri adım atıyor. Birisi Suriye... Suriye politikasından dönmesi ile ilgili Suriye yönetimi ile temas kurduğuna dair iddialar söz konusu. Bu yönde çabalar var. Alttan alta kapalı kapılar arasında diplomasi var. Suriye’deki hatadan geri dönmesi, Mısır’daki hatadan geri dönmesi iyidir ama İsrail ile olan ilişkisinde; tabii ki bir devlet olarak geliştirebilir ama iddia ettiği deyim yerindeyse heyheylendiği ‘Ambargo kaldırılmazsa kabul etmeyiz’ diye bol keseden laf etmesi, diplomasiden geri dönmesi, İsrail yönetiminin Filistinlileri çok sıkıştırdığı bir dönemde geri dönmesi hem de Filistinliler için hayal kırıklığı tabii. Hele ki Arap dünyasında Erdoğan başka bir noktada duruyordu. Hayal kırıklığı oluşturdu. Hamas yönetiminin de ‘Türkiye’yi anlıyoruz’ mealinde söylemleri var ama ben memnun olduklarını düşünmüyorum.

YRD. DOÇ. DR. BEHLÜL ÖZKAN: İSRAİL’İN TAVİZ VERMEDİĞİ GÖRÜNÜYOR

Türkiye İsrail ile ilişkileri düzeltmek için ambargonun kalması talebinden vaz mı geçiyor?
Mavi Marmara konvoyu Gazze’ye uygulanan ambargoyu delmek için yola çıkmıştı. Türkiye altı yıldır da İsrail ile ilişkilerin düzelmesinin 3 şartından biri olarak ambargonun kalkmasını sunuyordu. Türkiye ile İsrail’in vardığı iddia edilen anlaşmaya göre, Türkiye Gazze’ye gönderilen malları, önce İsrail’in Aşdot Limanına gönderecek, oradan Gazze’ye ulaştırılacak. Bu şu anlama geliyor: Ambargo kalkmıyor. Türkiye Gazze’ye gidecek mallar konusunda İsrail’in denetimini kabul ediyor. Mavi Marmara baskınında Hem İsrail’in yayımlamış olduğu videolar, hem de Türkiye tarafından yayımlanan videolarda şu anonsları duyduk. İsrail askerleri “Aşdot Limanına gidin. Orasıdır legal giriş kapısı”..  6 yıl sonra gelinen noktada değişim olmadı. Gazze ambargo altında. İsrail’in taviz vermediği Türkiye’nin de ilerleme kaydetmediği görülüyor. Malların Aşdot Limanından gidişi kabul edilebiliyorsa, Mavi Marmara olayı niye yaşandı. Hükümet bunun düzenlenmesini neden destekledi. O insanların ölümü neden gerçekleşti. Madem Aşdot Limanından giriş sorun değildi? Neden bu yaygara koptu. Neden 6 yıldır kamuoyunda “ Gazze’de ambargo kalkacak ambargo kalkmadan geri adım atmayacağız” denildi.  Şimdi Türkiye hükümetine bu soru sorulmalı.

DIŞ POLİTİKADA SIKIŞTI İSRAİL’E YÖNELDİ

İsrail’in Hamas’ın İstanbul’daki bürosunun kapatılma talebi var mı?
Hamas Müslüman Kardeşlerin Gazze’deki devamı denilebilir. Hamas, Müslüman Kardeşler Mısır, Suriye, Tunus’taki Nahda ve AKP arasında bir yakınlık var. Dolayısıyla 2006 yılından beri bu ideolojik yakınlık pratiğe geçmiş durumda. Basına sızanlara göre Hamas konusu gündeme gelmiyor. 3 madde konuşuluyor (tazminat- özür – ambargo) Hamas gündeme gelmiyor. Ancak kapalı kapılar ardında görüşülmüş olabilir. Çünkü şöyle bakmak gerek: “Niye şimdi İsrail ve Türkiye arasında anlaşmaya gidiliyor?” Bunun sebebi şu: Türkiye’nin dış politikada yaşanan izolasyon ve yalnızlıktan çıkma isteği var. Bir de güneydoğuda  çatışmalar devam ediyor. Belli ki Türkiye önümüzdeki dönemde bir takım istihbari alımlar yapacak, buna da sıkışmış durumda. Biz biliyoruz ki 1990’lı yıllarda Türkiye- İsrail arasında askeri anlaşmalar vardı. Hem dış politika, hem de içerdeki güvenlik sebebiyle sıkışmışlık söz konusu. Bu bağlamda da TSK’den hükümete baskı yapılıyor olabilir. ‘Bizim şu şu şu gereçlere ihtiyacımız var. İsrail ile mevcut ilişkileri normalleştirin’ diye. Hamas konusunda geri adım atabilir hükümet.

SİNYALLER DAHA ÖNCE GELMİŞTİ

Ayrıca, bu anlaşmanın imzalanacağına ilişkin sinyaller gelmeye başlamıştı. Çünkü İHH çok büyük bir miting yaptı. İsrail’le ilişkiler neden normalleştiriliyor? Ambargo kalmıyor” diye hükümeti sorgulayıcı konuşmalar yapıldı. Hamas kanadından da sorgulayıcı bir tavır vardı. Dolayısıyla pazar günü olmasa da çok yakında anlaşma imzalanacağı belli oldu.