Alternatif Medya ve Direniş: NuitDebout

Diyar SARAÇOĞLU

2008 Krizi sonrasında ortaya çıkan toplumsal hareketler, sokak eylemlilikleri benzer dinamiklerden besleniyor: Kapitalizmin krizinin doğurduğu artan işsizlik, gitgide artan farklı alanlardaki metalaşmalar, ortak alanların gasbı, hükümetlerin baskıcı politikaları, işçi sınıfının elinden alınmaya çalışılan hakları… Bu eylemlilikleri anlama çabasına ise yanlış okumalar eşlik ediyor sıklıkla. Ayaklanmaların birdenbire internetin (ve özel olarak sosyal medyanın) gücüyle doğduğuna dair yanılsamalar çoğu kişi tarafından paylaşılıyor. Bu bakış açısı, ayaklanmaların yapısını ve İnternet’in bu ayaklanmalardaki rolünü gerçekten anlamamızı ise zorlaştırıyor. Bu yanılsamaya düşmemek içinse ortaya çıkan her toplumsal hareketin kendine özgü dinamiklerini, örgütlenme ve iletişim araçlarını irdelememiz gerekiyor. 31 Mart itibariyle NuitDebout adını alıp kitleselleşen eylemlilik de bu anlamda hem oldukça zengin hem de farklı taleplerin ve iletişim araçlarının devreye girmesiyle incelenmesi zor bir toplumsal hareket. 1
NuitDebout’yüve alternatif medyasını doğuran koşulları, birikimleri analiz etmek için başta lise öğrencilerinin ve petrol işçilerinin blokaj eylemleri olmak üzere 31 Mart’ın öncesini de görmek gerekiyor elbette. 2 Peki ne oldu da hareket 31 Mart’tan itibaren bu kadar bilindi, yayılabildi? Medya bunda nasıl bir rol oynadı?

NUITDEBOUT MEDYASI

La République meydanında Francois Ruffin’in Merci patron! 3 filminin gösteriminin yapıldığı 31 Mart akşamında eylemciler evlerine dönmemiş ve NuitDebout (Gece Ayakta) eylemleri başlamıştı. Önceden eylemlerin hazırlığı sürdüren Mücadelelerin Yakınsaması (ConvergenceDesLuttes) ekibi, daha sonra çağrılar için sıklıkla kullanılacak olan NuitDebout Facebook sayfasını hemen açmıştı. Ve böylece “Ayakta” devam edecek eylemlerin kendi alternatif medyasını kurabilmesinin ilk adımı atılmıştı.
Hareketin merkezi olan Paris başta olmak üzere birçok yerde, ana akım medyanın bilindik bir tutum izlemesiyle İnternet başlıca iletişim platformu olarak kullanıldı. Hareket, son yılların deneyimlerine yaslanarak hem bir yandan rizomatik olarak örgütlenen İnternet platformlarını yarattı hem de bu platformların bir arada olabileceği, iletişim kurabileceği kendi platformlarını, portallarını oluşturdu. Bu ikili yapı böylece NuitDebout medyasının omurgasını meydana getirdi.
Yakın dönemdeki hareketlerde olduğu gibi seçilen isim sosyal medyadaki hashtaglere de yansıdı. “debout”; “occupy” gibi, “diren” gibi yaygınlaştı ve İnternet dünyasına da yansıdı. Hareketin kendi takvimini yaratmasını da es geçmeyelim. 31 Mart sonrasındaki çağrılarla yine toplanan kalabalıklar hareketin devam ettiğini ifade etmek için Mart bitmedi dedi: #32Mars, #33Mars… #100Mars. 4
NuitDebout’nün medya merkezi tarafından yönetilen web sitesi  (https://nuitdebout.fr/) hareketin ilk günlerinden sonra açıldı. 5 Hareketin radyo yayını yaptığı RadioDebout (http://mixlr.com/radiodebout/), çevrimiçi gazetesi GazetteDebout (https://gazettedebout.org/), çevrimiçi programların yapıldığı TV Debout (https://www.youtube.com/channel/UCRLZ1A3OweyAlESd89Ho7_A) ve canlı yayınların yapıldığı StreamDebout (https://www.youtube.com/channel/UCeC5h9Kdszz2ay8efD6qECA) başta olmak üzere, yerellerin bağlantıları ve genele ait sosyal medya hesaplarının bağlantıları sitede yer alıyor. Böylelikle site hem hareketin kendi medyasının koordinasyon merkezi hem de barındırdığı çok sayıda enformasyonla kolektif bellek taşıyıcısı oluyor.

WIKIDEBOUT

NuitDebout’nün medya alanındaki en önemli katkıları arasında hareketin devam ettiği bugünlerde bile deneyimlerini aktarabileceği kanalları yaratabilmesi geliyor. Böylece hem medya alanından dahil olmak isteyenler hem de yerellerde kendi eylemliliklerini sürdürecekler için ortaya medya kılavuzları çıkıyor ve bu deneyimlerin aktarımı süratle gerçekleşiyor. Ticari sosyal medya platformlarına karşı “özgür ansiklopedi” olarak direnen Wikipedia, NuitDebout eylemcilerinin ve özellikle de medya alanıyla ilgilenenlerin bu anlamda merkezi uğrağı. Hareketin kendi Wikipedia’sında (https://wiki.nuitdebout.fr/wiki/Accueil) diğer bilgilerin yanı sıra;
-    NuitDebout eylemcileri tarafından kullanılan ve önerilen dijital araçlar (https://wiki.nuitdebout.fr/wiki/Ressources/Liste_d%27outils_num%C3%A9riques);
-    Tedbiri elden bırakmamak gerek: Bilgisayar güvenliği ve kriptografi için kaynaklar (https://wiki.nuitdebout.fr/wiki/Ressources/S%C3%A9curit%C3%A9_informatique_et_cryptographie);
-    Bağımsız medya kuruluşları listesi (https://wiki.nuitdebout.fr/wiki/Ressources/Media_ind%C3%A9pendants);
-    Başlıca canlı yayın kaynakları (https://wiki.nuitdebout.fr/wiki/Num%C3%A9rique/LiveStreams) yer alıyor.
Wikipedia’da sağlananlar daha da uzuyor. Wikipedia, harekete dahil olmak isteyenleri bekliyor.

SOSYAL MEDYA

İşçi grupları, öğrenciler, banliyödekiler gibi sokağa çıkan farklı kitlelerin farklı talepleri dillendirmeleri sosyal medya kullanımlarına da yansıyor. Mülteciler, ekoloji mücadelesi verenler ve feministlerin kendi komisyonlarını kurmaları kendi sosyal medya ağlarını örmelerine de vesile oluyor. Böylelikle zenginleşen mücadele sosyal medya üzerinde de çeşitleniyor.
Facebook ve Twitter hareket içerisinde yine en çok kullanılan platformlar. Yerellerin mücadelesini aktarmak için oluşturulan hesaplar/sayfalar, İngilizce yayın yapan Global Debout, destek için Fransa dışında oluşturulan hesaplar/sayfalar derken karşımıza oldukça büyük bir sosyal medya haritası çıkıyor. Bu kadar dağınık bir yapı arasındaki bağlar da ağırlıkla hashtagler (#NuitDebout,  #onvautmieuxqueça), çevrimiçi buluşmalar, chat kanalları ve listeler üzerinden kuruluyor.Bu gibi popüler platformlarının yanı sıra gençlerin daha çok tercih ettiği Instagram ve Snapchat gibi platformlar da eylemlilik süreçleri için kullanılmaya başlandı. Bizlere kılavuz niteliği taşıması açısından özellikle bu kullanımları iyi incelememiz gerekiyor.
3-5 yıl öncesine göre hem teknik imkanların (İnternet bağlantı hızları, gelişkin mobil cihazlar) artması hem de yaygın popüler sosyal medya platformlarının içinde çalışan uygulamalar nedeniyle canlı yayın olanakları oldukça gelişti. İlk günlerden itibaren Periscope ve bugünlerde Facebook’un canlı yayın uygulaması, meydanlarla dışarı arasında köprüler kuruluyor. Yapılan toplantılar, konserler, buluşmalar eş zamanlı olarak aktarılabiliyor. Daha periferide olan şehirler La République’te olan bitenleri bu şekilde hızlıca takip edebiliyor.

GREVLER - 14 HAZİRAN GREVİ

Haziran ayı itibariyle bir yandan hareketin ivme kaybettiği söylenirken öte yandan grevler devam ediyordu. Bu arada hareket, kendi takvimini yaratmasına benzer bir şekilde farklı iş kolları için kendi grev takvimini de yarattı.
Avrupa Futbol Şampiyonası’nın başlamasıyla birlikte dikkatlerin farklı şekillerde Fransa’ya döneceği tahmin ediliyordu. Ana akım medya Fransa’da ayları deviren direnişi görmek yerine futbol şampiyonasına odaklanmayı tercih etti. 14 Haziran’da farklı birçok iş kolunda gerçekleşen grevde engellemelere rağmen on binler meydanlara çıktı ve “Hiçbir şeye izin vermiyoruz!” dedi. 6 Bu ve daha önceki grev süreçlerinde de ana enformasyon ve iletişim kaynağı olarak İnternet kullanıldı diyebiliriz.
Üstelik 14 Haziran’a gelinceye kadar oluşturulan kanallar, deneyimler ve ilişkiler de “işin son güne bırakılması”nı engelledi. Geliştirilen bu medya kanalları polis şiddetinin belgelenmesine ve aktarılmasına da yaradı böylelikle.
NuitDebout, yeni iş yasasına karşı olan mücadele başta olmak üzere farklı mücadelelerle ilişkilenerek devam ediyor. Hareketin kurduğu alternatif medya kanalları muhalefetin ve mücadelenin seyir değişikliklerine adapte olabilecek esnekliğe ve zenginliğe sahip. Halihazırda baskı, sansür ve daha fazlasına maruz kalan bizim coğrafyamızda benzer bir hareketliliğin yaşanmasını beklemeden alternatif iletişim kanallarını nasıl geliştireceğimizi, yeni dayanışma ve iletişim ağlarını nasıl öreceğimizi düşünmemiz ve eylememiz gerekiyor.  

1 Belirtilene göre dünya geneline çağrı yapıldığı 15 Mayıs haricinde de Fransa’da 266, Avrupa’nın diğer ülkelerindeyse 130 şehir’de bir araya gelişler oldu: http://www.publicseminar.org/2016/06/paris-spring-social-media-and-the-spread-of-european-solidarity-protests/#.V2HI5vmLQ2w
2 http://www.dailymail.co.uk/news/article-3497403/French-riot-police-clash-student-protesters-new-labour-laws-angry-scenes-streets-Paris.html
3 Şubat ayında gösterime giren film “Fransa’nın sermaye devi LVMH (Louis Vuitton MoëtHennesy) holdinginin patronu Bernard Arnault’nun imparatorluğunun yalan, sömürü ve haksızlık üzerinde yükseldiğini açık ediyordu.” http://www.altyazi.net/gozecarpanlar/sinemadan-meydanlara-merci-patron/
4 Mars, Fransızca mart anlamına geliyor.
5 Who is sorgusundan nuitdebout.fr alan adının 1 Nisan 2016 tarihinde alındığı görülebiliyor: http://www.whois.com.tr/domain/nuitdebout.fr
6 14 Haziran’ın sloganlara dair: https://gazettedebout.org/2016/06/15/les-slogans-de-la-manifestation-du-14-juin-2016/