Demir ağlarla ördük ana yurdu dört baştan
Beril Işık tarafından Bilgi Üniversitesi Karşılaştırmalı Edebiyat Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanan çalışma İletişim yayınları tarafından Aydınlıktan Karanlığa İktidar Orhan Pamuk Romanlarından Demiryolu başlığı ile kitap olarak basıldı. Bir iktidar imgesi olarak yorumlanan demiryolu imgesi üzerine çalışma yapmak isteyen Beril Işık
Beril Işık tarafından Bilgi Üniversitesi Karşılaştırmalı Edebiyat Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanan çalışma İletişim yayınları tarafından Aydınlıktan Karanlığa İktidar Orhan Pamuk Romanlarından Demiryolu başlığı ile kitap olarak basıldı. Bir iktidar imgesi olarak yorumlanan demiryolu imgesi üzerine çalışma yapmak isteyen Beril Işık daha sonra bunu Orhan Pamuk romanları ile sınırlamaya karar vermiş. Bu çalışma vesilesi ile Batı ve kolonizasyonla özdeşleşmiş bir imgeye Türk siyasal ve kültürel tarihinde milliyetçilikle birlikte gelişen modernleşme sürecinde büyük önem atfedildiğini görüyoruz.
Işık’ın belirttiğine göre demir yolu/tren imgesi kronolojik sırayla, Cevdet Bey ve Oğulları’nda, Sessiz Ev’de ve Yeni Hayat’ta bir ‘iktidar imgesi’ olarak yer alıyor. “Pamuk’un bu üç romanında demir yolunun modernleşme, Batılılaşma, Doğu-Batı çatışması, kimlik sorunları temaları bağlamında taşıdığı anlam ile roman metinlerinin dilsel yapısında imge olarak üstlendiği rol arasında gösterilebilir bir ilgi vardır.”
Işık, demir yolu imgesini Freudyen bir bakışla inceleyerek demir yolu imgesinin cinsel iktidarın simgesi olduğunu belirtiyor. Orhan Pamuk’un Cevdet Bey ve Oğulları isimli eserini bu bakışla çözümlüyor... İktidar söz konusu olduğunda bağlamın kolonyal özellikler taşıdığını ve iktidarın, doğası gereği eril olduğunu göz önünde tutarak Ömer’in Erzincan’la Kemah arasındaki demir yolu şantiyesine baktığımızda, cinsellik çağrıştıran dil iyice görünür olur. O zaman da buradaki hararetli faaliyeti, cinsel iktidar kodlarıyla, bir toplu ırza geçme eylemi olarak okuyabiliriz. Şantiyede, geri kalmış ANAdolu’yu medenileştirmenin ve kalkındırmanın, yani kolonyal biçimlendirmenin gereği olarak demir yolunun/trenin geçmesi için tünel inşa etmek amacıyla kayalara delikleri açanlar, başta “Devlet gibi adam. Hem ağa, hem müteahhit, hem milletvekili”...
Orhan Pamuk’un üç romanında da demiryolu imgesinin tek boyutlu değil, iktidarın çeşitli veçhelerini temsil eden çok katlı, eril, kolonyal ve kompleks bir imge olduğunu belirten Işık’ın titiz çalışması, son derece ufuk açıcı.
[email protected]
Beril Işık, Aydınlıktan Karanlığa İktidar Orhan Pamuk Romanlarından Demiryolu,İletişim
Yayınları, 199 sayfa
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
