Diyarbakır işsizlik kıskacında

100 KİŞİDEN 32’Sİ İŞSİZ

Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) tarafından yapılan araştırmada 2011’de Diyarbakır’da çalışma çağında olan nüfus 236 bin. Bu kişilerin 136 bini iş bulamıyor. Bu da kentte, her 100 kişiden 32’sinin işsiz olduğu anlamına geliyor.
400 BİN KİŞİ

YARDIMLA YAŞIYOR

Diyarbakır’da özel vakıf ve hayır kurumlarının yanı sıra her yıl ortalama 250 ile 400 bin arasında kişi Valilik ve Kaymakamlıklar bünyesinde kurulan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfından kuru gıda, yakacak, nakdi yardım alarak yaşamını sürdürüyor. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfından 2009’da 450 bin, 2010’da 343 bin, 2011 yılında ise 233 bin kişiye kuru gıda, yakacak ve gıda yardımı yapıldı. Sarmaşık Derneği ise kurduğu Gıda Bankası aracılığı ile her ay düzenli olarak 2 bin 680 aileye kuru gıda yardımında bulunuyor.

Diyarbakır’a göç eden nüfusun büyük çoğunluğunun hayvancılık ve tarım dışında bir mesleki becerisi bulunmaması da ciddi sorunlardan biri. TÜİK, sadece İş Kurumuna başvurusunda bulunan kişileri baz alarak hazırladığı geçmiş yıllara ait raporlarda Diyarbakır’da işsizlik oranı yüzde 30 olarak belirliyor. TÜİK’in verileri sadece resmi olarak İş Kurumuna başvuruda bulunan kalifiye elemanları kapsıyor. Köylerden gelen ve vasıfsız olan on binlerce kişi bu işsizlik kategorisine dahil edilmiyor. Resmi olmayan rakamlara göre Diyarbakır’daki işsizlik oranı yüzde 60’larda.

200 BİN MEVSİMLİK İŞÇİ

İşsizlik nedeniyle her yıl sadece Diyarbakır’dan Karadeniz, Ege, Akdeniz ve İç Anadolu bölgesinde mevsimlik tarım işlerinde çalışmaya gidenlerin sayısı 200 binin üzerinde. İş için Federal Kürdistan Bölgesi’ne gidenlerin sayısı ise 30 binden fazla.

TARIM VE HAYVANCILIK VE SANAYİ

Diyarbakır’da tarıma uygun arazilerin yüzde 85’i ekilmekte ve burada kuru tarım yapılarak yılda tek ürün elde edilmekte. Sulanabilir tarım arazisi oranı ise yüzde 13 civarında. Diyarbakır’da aynı şekilde tarımsal modernizasyon oranı da Türkiye ortalamasının çok altında. Türkiye’de bin hektara düşen ortalama traktör sayısı 50 iken, Diyarbakır’da bin hektara düşen ortalama traktör sayısı sadece 1. Genelkurmay Başkanlığınca Bölge’deki birçok ilde uygulanan ‘Geçici Askeri Yasak Bölge’ statüsü de tarım ve hayvancılığa vurulan darbelerin başında geliyor. Diyarbakır’da 5 yıl önce bakanlar ve milletvekillerinin katılımıyla büyük bir törenle açılan ve Ortadoğu’nun en büyük Hayvancılık ve Et Entegre Tesisleri olacağı söylenen 20 milyon TL’ye mal olan tesisler ise hâlâ açılmayı bekliyor.

Diyarbakır’da 6 tane Küçük Sanayi Sitesi var ve buradaki 1173 işyerinde toplam 3 bin 500 kişi çalışıyor. 300 KOBİ’de de yaklaşık 12 bin kişi çalışıyor. KOBİ sınıfına giren iş yerlerinin yüzde 80’inde 1-9 kişi çalışırken, 10-25 işçi çalıştıran KOBİ oranı ise yüzde 13. Diyarbakır’da 500’den fazla personel çalıştıran işletme sayısı ise sadece 2. Bunlardan biri kamuya, diğeri ise özel bir şirkete ait.

SOSYOEKONOMİK GELİŞMEDE 63. SIRADA

Sosyoekonomik gelişmede 1930’lu yıllarda İstanbul ve Bursa’dan sonra 3. olan Diyarbakır 1970’li yıllarda il sıralamasında 40’ıncı, ‘90’lı yıllarda 53’üncü, bugün ise 63’üncü sıraya geriledi.  Diyarbakır’da nüfus oranına göre her yıl 44 bin kişi çalışma yaşına giriyor. Ancak iş olanaklarının sınırlılığı nedeniyle bu kişiler de işsizler ordusuna dahil oluyor.

BELEDİYENİN KURDUĞU ŞİRKETLER KAPATILDI

Diyarbakır’da Büyükşehir ve Yenişehir belediyelerinin açtığı şirketler ise kapatıldı. Bir çok kentte belediyelerin onlarca kamu şirketi bulunurken, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesinin açtığı Diyar AŞ, ‘Kamu şirketi açamazsınız’ denilerek İçişleri Bakanlığının 7 Şubat 2007 tarih ve 2007/18 sayılı genelgesi nedeniyle satılmak zorunda kaldı. (DİYARBAKIR)

FOTOĞRAF: ERDAL İMREK