Debaltsevo Valisi: Savaşta kentin yüzde 90’ı zarar gördü

Okay DEPREM
Debaltsevo

‘Debaltsevo’ ismi ilk kez geçtiğimiz sene bu zamanlarda dünya gündemine girdi. Ukrayna’nın güneydoğusunda bulunan Donbass bölgesindeki savaşa kısa bir süreliğine de olsa ara verilmesini sağlayan I Minsk Anlaşması imzalandıktan çok değil sadece birkaç ay sonra Donbass’ta çatışmalar yeniden şiddetlenip yayılmıştı. Ve 2015’in başlarına gelindiğine, Donetsk ve Lugansk eyaletlerinin tam orta noktasında bulunan ve stratejik önemiyle bilinen Debaltsevo kenti, II. Minsk Ateşkes Antlaşması’na giden yolu açan büyük muharebeye ev sahipliği yapacaktı. Debaltsevo’yu adeta yerle bir eden çarpışmalar sona erdikten aylar sonra bu ufak yerleşim birimine yolumuz yeniden, kentin o zamandan beri valilik görevini üstlenen Aleksandr Grigoryeviç Afandikov ile röportaj yapmak üzere düşüyor. “Grek” (Yunan) Lakabıyla bilinen Afandikov, aslen Donetsk’in komşu kenti Makyeevka kökenli. İç savaşın başlarından itibaren aktif olarak halk cumhuriyetleri saflarında savaşmış Genç Vali A. Grigoryeviç, aynı zamanda Debaltsevo Cephesi’ne de baştan sona Donetsk Halk Cumhuriyeti (DNR) bünyesinde kesintisiz olarak katılmış isimlerden. Bir grup yabancı gazeteci ile birlikte makamında ziyaret ettiğimiz Debaltsevo’nun bir numaralı ismine, kentin temel ekonomik, sosyal problemleri ve bölgelerine yapılan insani yardımlar dahil aklımıza gelen çok çeşitli soruları yöneltiyoruz.

Sayın Aleksandr Grigoryeviç, nedir gerek son aylardaki gerekse de şu anki güncel durum, savaş yorgunu kentinizde ve genel olarak bölgenizde?
Her şeye rağmen Rusya Federasyonu yardım ediyor. 18-19 Şubat 2015 tarihinde şehri nihai olarak kurtarmıştık. O günlerde kentteki durum çok kritikti. Elektrik, su ve yiyecek yoktu. Toplamda binaların yüzde 90’ı zarar görmüştü. O zamandan beri Rusya’dan inşaat malzemeleri gelmeye devam ediyor. Elektrik tesisatlarının tamamı çoktan onarılıp bağlanmış durumda. Ufak baraj olayını da çözdük ve böylelikle su sorununun yüzde 95’i de hallolmuş oldu. Kış başlayana kadar konutların neredeyse yüzde 50’sinin ısıtma sistemi tamir edilmişti. Kış boyunca da geri kalanların elden geçirilmesi devam ediyor.

Şu anda şehrinizde yaşayanların sayısı nedir ve savaş önceki rakamlar?..
Harpten evvel Debaltsevo’nun resmi nüfusu 42 bin olsa da, fiilen 38 bin küsur kişi yaşıyordu. Geri dönenlerin sayısı ise yakın zamanlarda eski sakin sayısının yarısını geçmişti.   

Şu ana kadarki çarpışmalarda ölen siviller konusunda neler söyleyeceksiniz?
Düşünün ki, geçen yılki savaşın sonlarına doğru, daha çok şubat ayında, Ukrayna ordusuna bağlı tanklar şehrin tam ortasında doğrudan konutları hedef alarak sayısız kere atış yaptı. O günlerde, Ukrayna birlikleri etrafındaki çember daraldıkça, milis güçlerimiz sivilleri kentten tahliye etmeye başlamıştı.  

Kentte asayişin hemen hemen hiç sağlanamadığı o günkü koşullarda başka ne gibi olaylar yaşandı misal?
Örneğin kitlesel hırsızlık çok sık meydana geldi , her yerde, neredeyse her köşe başında gerçekleşti. Bunun dışında ise tecavüz vakalarına dair çok şey duyuldu ve söylendi.

Yerleşim biriminizde, savaşın yarattığı yıkımının çok uzun süre devam ettiği şartlarda ekonomik, sosyal ve kültürel açılardan ne türden hizmetleriniz gerçekleşti?
Debaltsevo’da büyük muharebe sonlandıktan sonra bu alanlarda yaptığımız belki de ilk iş, kreş ve anaokulları çok hızlı olarak yeniden topyekün ayağa kaldırmak oldu. Hemen sonrasında ise ekmek fabrikasını tekrardan faaliyete geçirdik. Bunlarında ardından da bahar aylarında hastane ve okulların onarımına geçtik. Bir ay içerisinde tam altı adet eğitim kurumunu baştan aşağı restore edip yeniledik. Öte yandan pek çok öğrencimiz bu eğitim döneminde başkent Donetsk’te yüksek öğrenimlerini sürdürüyorlar.

Peki diyelim, herhangi bir fiziksel veya tüzel kişi kentinize yardım etmek istiyor. Debaltsevo’nun en acil ve öncelikli olarak ihtiyaç duyduğu malzemeler nedir genelde?
En fazla ihtiyaç duyulan şeylerin başında cam materyalleri ile ısıtma radyatörleri geliyor. Hatta bunlardan binlercesine gereksinim duyuyoruz. Onların haricinde ise; evlerin, binaların, çatılarının yeniden inşası için de pek çok araç gerece yoğun olarak ihtiyaç var.  

Son aylarda olsun, içinden geçtiğimiz şu günlerde olsun; bölgenizde çatışmalar ne ölçüde ve ne sıklıkla devam ediyor?
Çok yakın yerlerde çarpışma yok. Ukrayna tarafı çoktandır kent merkezini de hedef alamıyor çünkü arada birkaç tepe var. Örneğin bir Gorlovka şehri yönünde ise durum çok daha kötü. Ancak Debaltsevo’nun etrafında ise durum halen güvensiz çünkü her şey bir yana, çok fazla mayın var hâlâ. En son olarak, 400 civarına mayının olduğu bir araziyi temizledik.

Bu arada gördüğümüz kadarıyla, ofisinizin duvarları aynı anda hem son çar II. Nikolay’ın hem de Sovyet lideri J. Stalin’in portre ve resimleri ile çevrili. Bu alışıldık olmayan kombinasyonu siz nasıl yorumluyorsunuz?
Bana göre V. İ. Lenin Rusya için hem iyi hem de kötü şeyler de yaptı ancak Stalin farklıydı. O hem Ortodoks’tu bir kere, hem de Büyük Anayurt Savaşı’na öncülük etti, dahası devleti kurdu.