Yoksul mahallelerde kahveler taranıyor: Silahları ateşleyen rant ve uyuşturucu

Şerif KARATAŞ
İstanbul

İstanbul’un yoksul, emekçi semtlerinden, varoşlarından sürekli kahvehanelerin silahlı saldırıya uğradığı haberleri geliyor. Şubat ayı başından beri artan saldırılar karşısında, “Neler oluyor; provokasyon mu, rant kavgası mı, ‘siyasi’ bir eylem mi?” soruları uçuşup duruyor.

Sorulara cevap bulabilmek için ‘kahve tarama’ olaylarının yaşandığı Kanarya ve Sultançiftliği mahallelerine gittik. Taranan kahvelere uğradık.

İzlenimlerimizi, bulduğumuz cevapları anlatmaya kozmopolit Kanarya Mahallesi’nden başlayacağız.

Kanarya, ’80’li yılların ortalarında Karadeniz, İç Anadolu ve Trakya’dan, ’90’lı yıllarda ise, devletin ‘güvenlik’ gerekçesiyle boşaltılan Kürt illerinden göç alarak var olmuş bir mahalle.

Kürt nüfusun ağırlıkta olduğu mahallede aynı zamanda çok sayıda Suriyeli mülteci bulunuyor.

RANT VE MAHALLEYİ BOŞALTMA HEDEFİ

Küçükçekmece Gölü’nün kıyısına kurulu bu mahalle Bakanlar Kurulu kararıyla riskli alan ilan edildi. Kentsel dönüşüm projeleri hazır. Bunun yanı sıra, yapılacağı söylenen, hükümetin çılgın projesi “Kanal İstanbul’a yakın olması mahalleyi ‘kıymete’ bindirmiş.
Marmaray, Havaray gibi hızlı tren hatlarının da sınırları içerisinden geçmesi mahalledeki rantı artıran faktörler. Rant çevrelerinin iştahını kabartan mahallenin dört bir yanında inşaat çalışmaları sürüyor.

Silahlı saldırıya maruz kalan Tavuskuşu Caddesi’ndeki Ufuk Kahvesine gidiyoruz. Hafta içi olmasına karşın boş sayılmayacak bir kahveyle karşılaşıyoruz. Mahalledeki “işsizliğin göstergesi” olarak yorumluyoruz.

Her yöreden müşterisi olan Ufuk kahvesinin sahibinin oğlu ve aynı zamanda kahvenin çaycısı olan gençle ayak üstü sohbet ediyoruz. Saldırıya ilişkin ilk tespiti “Mahallede bir ‘terör’ havası estirilerek mahalle boşaltılmak isteniyor" oluyor.

Ona göre kahve yanlışlıkla taranmış. Aynı caddede bulunan başka bir kahvenin kapalı olmasından dolayı kahvenin tarandığını düşünüyor. İlk defa böyle bir olayın yaşandığı bilgisini de veriyor.

Uzun yıllardır mahallede olan bir Kürt esnafın yanına gidiyoruz. O da mahallede daha önce kahve taranması gibi bir olayın yaşanmadığı bilgisini doğruluyor. MOBESE kameralarının olduğu cadde üzerinde kahveyi tarayanların bu kadar rahat hareket etmesini kuşkulu buluyor.  

Ve 8 Kasım 2009 tarihinde belediye otobüsüne molotofkokteyli atılması sonucu Serap Eser’in yaşamını yitirmesi olayını hatırlatarak:  “Dönemin İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin 2015’te, ‘otobüse Molotofkokteyli atarak otobüsü kundaklayan kişilerin ne yazık ki istihbarat elemanı olduğu bilgisi edindim’ diyerek olayı istihbarat elemanının yaptığını itiraf etti. Kahve taranması olayında da benzer bir durum olduğu kuşkusunu taşıyorum”.

TAŞINMAK İSTEYENLER ARTIYOR

Trakyalıların ağırlıklı olarak gittiği bir kahvede çay içip sohbet ediyoruz. Uzun yıllarda mahallede kahvecilik yapan biriyle konuşuyoruz. Sıcak karşılıyor bizi. Yüzünde gerilim var. Mahalledeki gelişmeleri ise ‘vahşet’ olarak tanımlıyor.

Son olayların mahalleye olumsuz etkisi olduğunu üzerinde duruyor. Bu durum karşısında mahallede göçlerin başlayacağı görüşünde. Zira kendisi de mahalleden göç etmeyi düşünüyor.

HDP mahalle temsilciliğinde orta yaş üzeri bir topululukla karşılaşıyoruz. Saldırı olayını konuşmak üzere 10 kişiyle bir masa etrafında toplanıyoruz. Sayı bazen artıyor bazen de azalıyor. Cizre ve Sur’daki sokağa çıkma yasaklarını hatırlatarak, basının duyarsızlığına tepki göstererek, asıl oraya gitmemiz gerektiğini dile getiriyorlar. Her sözü olan kardeşlikten ve barıştan yana olduklarına dair görüş belirtiyor. Son dönemlerde artan baskılara dikkat çekiyorlar. Basın açıklamasına izin verilmediği, eylemler sonrasında polisin kamera görüntüleri üzerinden davalar açtırdığını ifade ediyorlar.

UYUŞTURUCU BATAĞINDAKİ MUHAFAZAKAR SEMT

Bir başka saldırı mahalli Sultançifliği de Kanarya ile aynı yörenin insanlarına ev sahibi yapıyor. Birçok binanın altında Kur’an kurslarına rastlamanın mümkün olduğu bu mahallenin başka bir gerçeği var: Uyuşturucu.  

Ordu Caddesi üzerinde, 193. sokağın başında bulunan silahla taranan kahveye gidiyoruz. Kırılan camlar değiştirilmiş. Kurşunların hedefi olan cam ise kenara konulmuş. Çerçevede kurşun izleri duruyor.

İki ortaklı bir kahve. Kahvedekilerle yaptığımız sohbete kahvenin ortaklarından biri katılıyor.

Kahvenin tarandığı gün kahvede ortağı varmış. Onun verdiği bilgiler çarpıcı. Uyuşturucu işini yapanların kimler olduğu ve yerlerinin bilinmesine karşın gerekli mücadelenin yapılmadığını söylüyor.

Kahvenin taranmasında yaralanan gençlerin olaylarla alakası olmayan gençler olduğunu söyleyen kahve sahibi olayın arka yüzüne dair, ortağının anlatımları üzerinden bilgiler veriyor. Kahvenin taranmasından bir gün önce, uyuşturucu sattığı öne sürülen bir grubun bir mekanı bastığını, sonraki gün ise mekanı basılan grubun, mekanı basan grubun peşine düştüğünü belirterek şu bilgileri verdi: Mekanı basılan kişiler arabayla kahvenin önüne gelince, aradıkları kişiler kahvedeydiler ve hemen tuvalete sığındılar. Arabanın içinden rastgele ateş açıldı. Bir genç ağır, bir genç de hafif yaralandı. Yaralanan gençler oyun oynamak üzere kahvede bulunan gençlerdi.”
Uzun yıllar önce Siirt’ten gelen ve pazarcılık yapan bir semt sakini “uyuşturucu kullanımı ve satışı çok yayngınlaştı. Bu iş belli ki daha çok bela getirecek mahalleye.”

‘AİLELER ÇOCUKLARI İÇİN BİZE GELİYORDU’

İlçedeki uyuşturucu satışının yaygınlığını HDP ilçe örgütünde 2012-14 yıllarında yöneticilik yapan Hanifi Erdoğan’ın anlattıklarından çok daha iyi kavrıyoruz.

Yöneticilik yaptığı dönemlerde uyuşturucu kullanan çocukların ailelerinin başvurularının hiç eksik olmadığını dile getiren Erdoğan, devamında şunları söyledi: “Gençler ‘siyaset yapmasın’ diye uyuşturucu kullanımına teşvik ediyor sistem. Özellikle Kürt gençler hedef alınıyor. Hem uyuşturucu kullanmaları hem de satmaları konusunda.”

1 KASIM SEÇİMİNDE MAHALLELERDEKİ TABLO

1 Kasım seçimlerine göre Kanarya Mahallesinde HDP birinci partiyken, Sultançiftliği, Yeşilpınar ve Yeşilce mahallerinde ise AKP birinci parti.  

Küçükçekmece Kanarya Mahallesi’nde 43 bin 361 seçmenden 37 bin 628 oy kulandı
HDP oyların 14 bin 796’sını alarak yüzde 41. 98 oranında oy aldı. AKP ise 10 bin 240 oy alarak oyların yüzde 29.05’ini aldı. CHP 5 bin 596 oyla oyların yüzde 15.88’ini alırken, MHP 3 bin 184 oyla yüzde 9.03 oranında oy aldı.
Sultangazi ilçesine bağlı Sultançiftliği’de 25 bin 478 seçmenden 22 bin 508’i oy kullandı.
AKP 16 bin 394 ile yüzde 72.84, CHP 2 bin 237’le yüzde 9.94, HDP 1810 ile yüzde 8.04 MHP ise 1500 ile yüzde 6.66 oranında oy aldı.
Eyüp ilçesine bağlı Yeşilpınar Mahallesinde 25 bin 829 seçmenden 22 bin 867 seçmen oy kullandı. AKP oyların 14 bin 558’ini alarak yüzde 63.66, CHP oyların 4 bin 115’ini alarak yüzde 18.00 HDP oyların 1639’unu alarak yüzde 7.17, MHP ise oyların 2 bin 46’sını alarak yüzde 8.95 oranında oy aldı
Kağıthane ilçesi Yeşilce Mahallesinde 8 bin 578 seçmenden 7 bin 2387’i oy kullandı. AKP oyların 3 bin 575’ini alarak yüzde 52.88 CHP 1497 oy alarak yüzde 22.14 MHP 870 oy alarak yüzde 12.87 HDP ise 379 oy alarak yüzde 5.61 oranında oy aldı.

BİR HAFTADA 4 KAHVE TARANDI

Şubat ayının başında İstanbul’da bir hafta içerisinde 4 kahve silahla tarandı. Kahvelerin tarandığı yerler İstanbul’un yoksul emekçi semtleri arasında. 1 Şubat’ta Küçükçekmece ilçesi Kanarya Mahallesinde yüzleri maskeli iki kişi kahvehaneyi taradı. 2 kişi yaşamını yütirdi, 5 kişi de yaralandı. 2 Şubat’ta Eyüp ilçesi Yeşilpınar Mahallesinde Büyük Osmanlı Sosyal Yardımlaşma ve Eğitim Derneğine kimliği belirsiz kişiler tarafından silahlı saldırı düzenlendi, 1 kişi ölürken, biri ağır 3 kişi de yaralandı. 4 Şubat’ta Sultangazi ilçesi Sultançiftliği Mahallesi Ordu Caddesi’nde kahve tarandı. Biri ağır iki kişi yaralandı. 8 Şubat’ta Kağıthane ilçesine bağlı Yeşilce Mahallesi, Atatürk Caddesi 42 numaradaki kahveye silahlı saldırıda bulunuldu. Silahlı saldırıda bir kişi yaşamını yitirirken, bir kişi de yaralandı.

HDP’DEN SAĞDUYU ÇAĞRISI

HDP İstanbul İl Eş Başkan Yardımcısı Suat Çorlu, kahve taranmalarının yaşandığı mahallelerin durumuna dikkat çekerek şunları söylüyor: “Özellikle hassas çeşitli toplulukların hızlı bir şekilde karşı karşıya gelebileceği yerler. Kürtlerin ve farklı kesimlerin bir arada olduğu Küçükçekmece Kanarya Mahallesi’nde bizimle alakalı bir mesele olarak gösterilmek istendi. Bizimle alakalı değil, siyasi bir mesele değil zaten. Geçmişte, Gazi Mahallesi gibi halkın sokağa çıktığı ve devlet terörünün yaşandığı örnekleri biliyoruz. Bu örnekler yapılmak isteniyor olabilir.” Halka sağduyu çağrısı yaptıklarını da dile getiren Çorlu, bununla ilgili ilçe eş başkanlarıyla provokatif eylemlere karşı sağduyulu davranmaları konusunda bir araya da geldiklerini söyledi. Bölge’deki gelişmelere de dikkat çeken Çorlu, bu sürecin ülkenin batısında Kürt-Türk çatışmasına dönüştürülmek istenebileceği yönünde uyarıda bulunarak, “Kürtlerin hakları için devletle verdiği mücadele etnik bir çatışmaya dönüştürülmek istenebilir” diyor.

EMEP: KIŞKIRTMAYA KARŞI EMEK VE DEMOKRASİ MÜCADELESİ

EMEP İl Başkanı Güven Gerçek, kahve taramaların provokasyon ve kışkırtmaya yönelik girişimler olduğuna vurgu yaparak, halkın bunlar karşısında uyanık olması gerektiğini ifade ediyor. Demokrasinin olmadığı ülkelerde buna benzer olayların yaşandığına dikkat çekiyor. ‘80 öncesi, ‘80’li ve ‘90’lı yıllarda kahvelerin tarandığını hatırlatan Gerçek, saldırıların hedefinin halk olduğunu belirtiyor. Bölge’de sokağa çıkma yasağıyla çatışmaların artması ve can kayıplarına dikkat çeken Gerçek, hükümetin politikalarına işaret ederek şunları söylüyor: “Batıyı sindirme hesapları var. Bir yanıyla emekçileri korkutarak, yalnızlaştırmak, kahve ortamlarından da bile uzaklaştırma çabaları var.”  Etnikçilik ve yörecilik üzerinden yapılmak istenen kışkırtmalara karşın emek, sınıf eksenli demokrasi mücadelesiyle karşı durulması gerektiğine vurgu yapan Gerçek, “Aksi durumda ise bu ülkenin emekçilerine yarar getirmez” diyor.