Bilim sayfası

“Gen Düzenleme” Ne Zaman Tehlikeli?
Kaynak:http://m.livescience.com/53015-when-is-gene-editing-dangerous.html
Editör: Tayfun Yurdadön

Çeviri: Ceren Özveri

İnsan genomundaki orak hücre mutasyonunu düzeltmek insanların sıtma hastalığına duyarlı hale gelmesine neden olabilir mi?
 Ya da genomumuza bizi HIV Enfeksiyonu’na karşı dirençli yapacak geni eklemek aynı zamanda tüm bağışıklık sistemimizin kalıcı olarak baskılanmasına neden olabilir mi?
Tüm bunlar, kalıtsal olarak gelecek nesillere aktarılacak insan genomu değişiklikleri yapmanın potansiyel riskleridir. Bu riskler hayvan ve bitki genomlarında kusursuz olarak değişiklik yapmanın ucuz ve kullanışlı yolu olan CRISPR-Ca9’un geliştirilmesiyle daha da acil bir duruma geldi.
Yakın zamanda insan genomuna kalıtsal gen eklemenin ortaya çıkardığı etik ve sosyal sorunların tartışılması için 20 farklı ülkeden 400’den fazla bilim insanı, biyoetikçi ve bilim tarihçisi, ev sahipliğini Ulusal Bilimler Akademisi, Amerikan Ulusal Tıp Akademisi, Çin Bilimler Akademisi ve İngiliz Kraliyet Bilimler Akademisi’nin yaptığı Uluslararası İnsan Gen Ekleme Zirvesi’nde bir araya geldi.
Kaliforniya Berkeley Üniversitesi moleküler biyoloji ve hücre biyolojisi profesörü ve aynı zamanda CRISPR-Cas9 gen ekleme yönteminin mucitlerinden Jennifer Dodna da katılımcılar arasındaydı. Zirvenin önemli isimlerinden biri olan Dodna gen ekleme hakkındaki görüşlerini belirtti. Gen eklemenin sadece uygulanan kişiye değil aynı zamanda onun tüm gelecek nesillerine olan etkileri bilim insanları, doktorlar ve halk tarafından tamamen anlaşılana kadar canlı embriyolarda, sperm ve yumurta hücrelerinde gen ekleme çalışmalarının durdurulması gerektiğini savundu.  Dodna ayrıca;“Tüm organizmalarda ama özellikle insanlarda hücresel gelişim sırasında her türlü genetik etkileşim olduğundan, genlerde değişiklik yapılırken istenmeyen tüm olası genetik sonuçlar da göz önüne alınmalıdır. Yapılan değişikliğin embriyonun ve organizmanın fonksiyonlarını ve gelişimini nasıl etkileyeceğini çözmek bu konunun büyük bir parçasıdır ve onlarca yıl sürecek bir çalışma gerektirebilir. Bu buluşma ve gelecekteki buluşmalarda gen ekleme konusunda izlenilecek yolun belirlenebilmesi için bu konunun tartışılmaya devam etmesi gerekir.” Dedi. Bu tartışmalar ne kadar sürecek, nelere çare olacak şimdiden bir şey söylemek zor. Ama bu konuyu takip etmeye ve gelişmeleri aktarmaya devam edeceğiz.

ÖDÜLLÜ SORU: Şirin Sapanı Taşları
 

Şirinler köyünde yarı zamanlı çalışan Özgür ve arkadaşı Tahsin, köyde üretilen ve Gargamel Savunma Sistemi’nin bir parçası olan, minik “Şirin Sapanı Taşları”nın dağıtımından sorumluydular.  Şirin Sapanı Taşları’nın her biri tamı tamına 1 gram ve birbirinin eşiydi. Taşlar, her birinde 100 adet taş bulunan teneke kutularla taşınıyordu. Her nakliyede 6 adet teneke kutu yer alıyordu. Şirinler köyünde miligramların kesirlerine kadar ölçüm yapabilen bir hassas tartı vardı.  
Bir gün, yeni nakliyatın teslim edilişinin ardından Gargamel Savunma Sistemi yöneticilerinden Özlem bir mesaj gönderdi. “Acildir: Yollanan kutulardan birine ya da hepsine yanlışlıkla her biri 1 miligram fazladan ağırlığa sahip hatalı üretim Şirin Sapanı Taşları konulmuştur.  Hatalı taşları tespit etmeli ve imha etmelisiniz.”  
“Herhalde,” dedi Özgür, “her bir tenekeden bir tane taş alıp, toplam altı tartım yapmamız gerekecek.”
“Hiç de değil, sevgili Özgür.” dedi Tahsin. “Hatalı taşların bulunduğu kutuları tek bir tartım yaparak saptayabiliriz.”
Tahsin tek tartımla hatalı kutuları nasıl bulabilir?   
Doğru cevabı  adresine 2 Ocak cumartesi gününe kadar
ilk gönderen okurumuza Evrensel Basım Yayın’dan çıkan
Fiziğin Evrimi kitabı
hediye edilecektir.

FİZİĞİN EVRİMİ
Dergimizin bilim köşesinde artık her yeni sayıda bir adet kitap önerisinde bulunacağız. Bu sayımızın kitap önerisi: Fiziğin Evrimi!
 Evrensel Basım Yayın’dan çıkan Albert Einstein ve Leopold İnfeld tarafından yazılan kitap Türkçe’ye Öner Ünalan tarafından kazandırılmıştır.
 “Yalnız bu kitapla ne yapmaya niyet edilmediğini söylemek, bize daha kolay geliyor. Biz, bir fizik ders kitabı yazmadık. Burada, temel fiziksel olgulara ve teorilere sistemli bir giriş de yoktur. Niyetimiz, daha çok, insan aklının, düşünceler alemi ile görüngüler alemi arasında bir bağlantı bulma çabalarını kaba çizgilerle vermektir. Bilimi evrenimizin gerçekliğine uygun düşen düşüncelere varmaya zorlayan
etkin kuvvetleri göstermeyi denedik”   
A.Einstein- Leopold
İnfeld

Geçen sayıdaki ödüllü sorumuzun cevabı: Robotlardan doğru söyleyen için D, yalancı için Y ve bazen doğru bazen yalan söyleyen için B harflerini kullanalım. Bu durumda 6 permütasyon mümkündür.

SOL    ORTA   SAĞ

1.      D         Y           B
2.      D         B           Y
3.      Y         D           B
4.      Y         B           D
5.      B         D           Y
6.      B         Y           D

Oluşturduğumuz üçlü soru kalıbı ve belirlediğimiz cevapların bizi tek bir doğruya götürmesi
gerekmektedir. Soruları 6 satırın her birine uyguladığımızda yalnızca 1 tanesinde çelişki bulunmamalıdır.

Örnek hikaye:
Öğrenci solda oturan robota, “Yanında oturan kim?” diye sorar.
Robot yanıt verir:” Doğrucu. “
Öğrenci sağda oturan robota döner:” Senin yanında oturan kim?”
Robot yanıt verir:” Yalancı.”
Öğrenci bu sefer ortadaki robota bakar ve:”Sen kimsin?” diye sorar.
Robot yanıt verir:” Ben bazen doğru, bazen yalan söyleyenim.”

Sorunun doğru cevabını
ilk gönderen okurumuz Cumali Kaya Türlerin Kökeni
kitabını almaya
hak kazanmıştır.