Emek Almanağı: İşçiler 2015’te de insanca bir yaşam için mücadeledeydi

Elif GÖRGÜ

Dünyada 2015’te kaydedilen en önemli “eşitlik” istatistiği şu oldu: Dünyanın en zengin yüzde 1’lik nüfusunun varlığı, kalan yüzde 99’unun varlığına eşit!  

Bu yıl da dünyanın her yerinde çalışma ve yaşam koşulları kötüleşirken, emperyalist çıkar çatışmaları, bölgesel savaşlar ve sonuçlarından biri olarak gericiliğin yükselmesi, 2015 yılını dünya emekçileri açısından zor bir yıl haline getirdi. Ekmek kavgası ve yaşam kavgası bir arada ilerledi. 

Bombalar patladı, kitlesel katliamlar yaşandı, yaşanıyor. Ancak emekçiler, insanca bir yaşam için mücadeleyi bu yıl da bırakmadı. Gazete sayfalarında, hükümet programlarında kendilerine yer açılmayan milyonlar; Latin Amerika’dan Afrika’ya, Avrupa’dan Asya’ya kadar yıl boyu grevler, iş bırakmalar ve protesto eylemleriyle kendilerine sokaklarda yer açtı. 

Tarihi eylem ve grevler yaşandı. 

Dünya işçi sınıfı, yine bu yılın 7 Ekimi’nde kaybettiğimiz Türkiye’nin Kadın İşçi Şairi Sennur Sezer’in o en ünlü mısralarının değerini bir kez daha kanıtlarcasına mücadeleyi, umudu ve daha adil bir dünyayı kurma sorumluluğunu 2016’ya taşıdı: 

“Bir sözle kuruldu dünya 
Hep o sözü aradım ve buldum: Emek.”

GREVLE BAŞLADI GREVLE BİTİYOR

Yılın ilk büyük emek eylemi Hindistan’dan geldi. Yarım milyon kömür işçisi, kömür madenlerinin özelleştirilmesi kararına karşı 8 Ocakta greve çıktı. 

28 Ocakta Norveç’te, sağcı hükümetin işçi haklarını budama girişimine karşı ülke genelinde 2 saat iş bırakıldı. 

Şubatta ABD petrol rafinerisinde çalışan 6 bin 500 işçi çalışma koşullarının düzeltilmesi için greve çıktı. Grev, ABD petrol sanayisinde 1980’den beri yaşanan en büyük grev oldu. Martta Çin’de 5 bin kişilik ayakkabı fabrikasında işçiler hakları için iş bıraktı. 

PARASIZ EĞİTİM TALEBİ

Şili’de eğitimdeki özelleştirmeye karşı öğrenci-öğretmen eylemleri kitlesel oldu. 16 Nisan’da, 14 Mayıs’ta, 29 Mayıs’ta ve 1 Haziran’da yüz binlerce lise ve üniversite öğrencisinin ve öğretmenin katıldığı eylemler yapıldı. Eylemlere işçi sendikaları da vardı.  

IRAK’TA EKMEK KAVGASI

Mezhep çatışmalarının körüklendiği ve IŞİD’in önemli kentleri elinde bulundurmasıyla zor bir yıl geçiren Iraklı emekçiler de hakları için sokaklara çıktı. Eylemleri sonucu Irak Parlamentosu yeni bir iş yasasını kabul etti. 26 Nisan’da Basra, Süleymaniye gibi kentlerde eylemler yapan tekstil işçisi Iraklılar da ödenmeyen maaşlarını istedi. 

LATİN AMERİKA’DA BÜYÜK EYLEMLER

Nisan ayında dünyanın öbür ucu Meksika’da, ABD sınırına yakın Baja California eyaletinde de 50 bin tarım işçisi çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve ücretlerinin yükseltilmesi için greve çıktı. 

7 Mayıs’ta İran’da binlerce öğretmen yoksulluk sınırı altındaki maaşların yükseltilmesi için iş bıraktı. 
Yine mayıs sonunda iki ayrı hükümetin yönettiği ve çatışmaların sürdüğü Libya’da havayolu çalışanları can güvenliği ve iş koşullarının düzeltilmesi talebiyle greve çıktı. Grev bir hafta sonra 1 Haziran’da ‘yaralıların taşınması ihtiyacı’ gerekçesiyle yasaklandı. 

Ekvador’da Rafael Correa hükümetinin neoliberal reformlarına ve otoriter yönetimine karşı yıl boyu onlarca eylem yapan sendikalar, yerli örgütleri ve siyasi partiler 13 Ağustos’ta “ulusal iş bırakma” eylemi yaptı. Sadece başkentte 100 bin emekçi sokağa çıktı, yerli halklar otoyolları kapatarak hükümeti protesto etti. 
25 Ağustos’ta bu kez bir başka Latin Amerika ülkesi Peru’da 50 bini aşkın emekçi, Amazon bölgesinde yabancı şirketlerin petrol çıkarmasına izin verilmesine karşı 1 gün iş bıraktı. 
İznin iptali için ise 100 bin Perulu imza verdi.

HİNDİSTAN’DA 150 MİLYON İŞÇİ GREVDE 

Hindistan’da 2 Eylül’de, ülke tarihinin en büyük genel grevine çıkıldı. Sağcı BJP hükümetinin piyasacı reformlarına karşı on milyonlarca emekçi iş bıraktı, her yerde eylemler yaptı. Greve 150 milyon işçi ve emekçinin katıldığı açıklandı. 

Brezilya’nın Sao Bernardo şehrinde kurulu Ford Otomotiv Fabrikasında çalışan işçiler, işten atılan 200 işçinin geri alınması için 10 Eylül’de greve çıktı. İşçiler taleplerini kabul ettirdi. Benzer bir eylem Volkswagen fabrikasında da yaşandı. 

KEMER SIKMAYA HAYIR, PATRONA SOPA

8 Ekim’de sendikaların çağrısı üzerine Brüksel’de yüz bin kişi hükümetin kemer sıkma politikalarına karşı bir araya gelerek devasa bir yürüyüş düzenledi. 

1-2 Ekim’de Güney Afrika Sendikaları Kongresi ANC hükümetinin özelleştirme programına karşı genel greve gitti. 

5 Ekim’de 2 bin 900 kişinin işine son vereceğini açıklayan Fransız hava yolu şirketi Air France’ın yöneticileri ise işten çıkarmaları protesto eden hava yolu çalışanlarından bir temiz dayak yedi. 

27 Ekim’de Mısır’da 17 bin tekstil işçisi greve çıktı. Mübarek rejimini deviren işçi grevlerinin de kalbi olan Mahalla’da bulunan tekstil fabrikalarında greve çıkan işçiler çalışma koşullarını protesto etti.

7 Kasım’da Almanya hava yolu şirketi Lufthansa çalışanlarının grevi 520 uçuşu iptal ettirdi. Alman Ekonomi Enstitüsü’nün verilerine göre, bu yılın sadece ilk beş ayında yapılan iş bırakma gün sayısı, geçen yılın üç katından daha fazlaydı. 

8 Kasımda Libya’da doğal gaz işçileri grev yaptı. 

SYRIZA’YA KARŞI İLK EYLEMLER

Yunanistan’da SYRIZA hükümetine karşı 12 Kasım’da genel grev diyen emekçiler sokakları doldurdu. Ardından 3 Aralık’ta bir genel grevle daha hükümet uyarıldı. 

24 Kasım’da Endonezya’da hükümetin ücret zamlarını frenleyecek yasal girişimlerine işçiler grevle ‘dur’ dedi. Başta başkent Cakarta olmak üzere birçok kentte işçiler dört gün boyunca sokakları doldurdu. 

10 Aralık’ta Fas’ta emekçiler 4 sendika konfederasyonunun çağrısıyla hükümetin emeklilik politikalarına karşı genel greve çıktı. 

Türkiye’de ise metal işçilerinin tarihi mayıs direnişinin yanı sıra irili ufaklı eylem, grev ve direnişler yıl boyunca sürdü. KESK, DİSK VE TMMOB’li emekçiler, 29 Aralık’ta “barış” için bir günlük iş bırakma eylemi yaptı.

Mücadele, dayanışma ve barış dolu bir yıl dileğiyle...

DAHA NELER NELER OLDU...

2 Ocak - İsrail’in 1967 öncesi sınırlara çekilmesi ve başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız Filistin devletinin kurulmasını öngören tasarı BM’de reddedildi.

8 Ocak- Dünya Sağlık Örgütü, 2014’te başlayan Ebola salgınından ölenlerin sayısının 8 bin 235’e ulaştığını açıkladı. 

9 Ocak - Paris’te mizah dergisi Charlie Hebdo’ya saldırı düzenlendi. 12 kişi öldü. Saldırıyı düzenleyenlerin el Kaide ve IŞİD bağlantılı oldukları tespit edildi. Tüm dünyada yüz binlerce kişi Fransa halkıyla dayanışma eylemleri yaptı, “Ben de Charlie’yim / Je suis Charlie” dedi. 

22 Ocak - Yemen’de Husiler başkent Sana’da kontrolü ele geçirdi. Husilerin ülkedeki ilerleyişini bahane eden Suudi Arabistan Yemen’e hava saldırılarına başladı. Süreçte BM verilerine göre en az 6 bin sivil öldürüldü. 

26 Ocak-  IŞİD’in, Rojava’nın Kobanê kantonunda 133 gündür sürdürdüğü kuşatma tamamen kaldırıldı. 

ÜRDÜNLÜ PİLOT ÖLDÜRÜLDÜ

5 Şubat - Ürdünlü Pilot Muaz el Kassabi’nin öldürülmesinin ardından Ürdün savaş uçakları, Suriye’de bulunan IŞİD mevzilerini vurdu.

11 Şubat - Libya’dan yola çıkan ve 200’ü aşkın göçmeni taşıyan tekne Akdeniz’de battı. 200 göçmen hayatını kaybetti. Yıl boyunca Akdeniz ve Ege’de meydana gelen olaylarda binlerce kişi hayatını kaybetti, kaybetmeye devam ediyor.

12 Şubat- Ukrayna’daki çatışmaları sona erdirmek için Minsk’te yapılan zirveden 15 Şubat’tan geçerli olmak kaydı ile Ukrayna’da ateşkes kararı çıktı.

IŞİD TUNUS’TA MÜZEYE SALDIRDI

3 Mart- Irak ordusu; Musul ve Tikrit’i geri almak için IŞİD’e karşı operasyon başlattı.

17 Mart - 2015 İsrail parlamento seçimlerini Benyamin Netanyahu liderliğindeki Likud Partisi kazandı.

18 Mart - Tunus’ta Bardo Ulusal Müzesi’ne giren silahlı 2 kişi 18 kişiyi öldürdü. Saldırıyı IŞİD üstlendi. 

20 Mart- Afganistan’ın başkenti Kabil’de Ferhunde Muhammed isimli bir kadın linç edilerek öldürüldü. Olay ülkede protestolara neden oldu. 

SOYKIRIMIN 100. YILI 

15 Nisan - Avrupa Parlamentosu 1915’te yaşanan Ermeni kırımı olaylarını soykırım olarak nitelendiren karar tasarısını oy çokluğuyla kabul etti.

24 Nisan- Ermenistan’ın başkenti Erivan başta olmak üzere dünyanın bazı ülkelerinde Ermeni Soykırımı’nın 100. yılı nedeniyle, soykırımda hayatlarını kaybedenler anısına anma törenleri düzenlendi

25 Nisan– Nepal’in başkenti Katmandu’da 7.8 şiddetinde deprem meydana geldi. en az 8 bin 500 kişi hayatını kaybetti. Deprem sırasında Everest’e tırmanan 18 dağcı da öldü.

7 Mayıs- Birleşik Krallık’ta David Cameron liderliğindeki iktidardaki Muhafazakar Parti yüzde  36.8 oy oranıyla yeniden iktidara geldi. 

13 Mayıs- Vatikan Filistin devletini resmen tanıdı.

KÜBA’DA SAĞLIK DEVRİMİ

15 Haziran- Mısır’ın devrik cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’ye idam cezası verildi 

24 Haziran- Ermenistan’da elektrik zamlarından dolayı ülkenin birçok yerinde protestolar düzenlendi. 

26 Haziran- Tunus’un Sousse kentinde yer alan turistik otelin plajına düzenlenen silahlı saldırılarda 39 kişi hayatını kaybetti. IŞİD aynı gün Kuveyt’in başkentinde Şiilere ait bir camiye cuma namazı sırasında intihar saldırısı düzenlendi, 27 kişi öldü.

30 Haziran- Dünya Sağlık Örgütü, Küba’nın anneden bebeğe AIDS virüsü geçişini durdurduğunu açıkladı.

İRAN’LA ‘TARİHİ’ NÜKLEER ANLAŞMASI 

13 Temmuz- P5+1 ülkeleri ile İran arasında yapılan nükleer program müzakerelerinde anlaşma sağlandı. 

20 Temmuz- Küba, Amerika Birleşik Devletleri’nin başkenti Washington’daki büyükelçilik binası açtı.

12 Ağustos- Çin Halk Cumhuriyeti’nin Tientsin kentindeki Binhai bölgesinde gerçekleşen patlamada 112 kişi hayatını kaybetti

AYLAN KURDİ DÜNYAYI AYAĞA KALDIRDI

2 Eylül- Ege’de göçmen teknesi battı. Suriyeli Kürt bir ailenin küçük çocuğu 3 yaşındaki Aylan Kurdi’nin Bodrum kıyılarına vuran cesedinin fotoğrafı tüm dünyayı ayağa kaldırdı.

11 Eylül- Suudi Arabistan’ın Mekke şehrinde Hac görevini yapan hacıların üzerine vinç düştü. 107 kişi öldü. 24 Eylül’de ise Mina’da şeytan taşladığı esnada çıkan izdihamda 769 kişi hayatını kaybetti. 

17 Eylül- Burkina Faso’da ordu yönetime el koydu ve meclisi feshetti. Cumhurbaşkanı Michel Kafando tutuklandı. Halkın darbeye karşı ülkenin her yerinde ayaklanmasının ardından darbeciler başarısız olduklarını ilan etti ve iktidarı geçici hükümete teslim etti. 

20 Eylül - Yunanistan’da yapılan erken seçim sonucu Aleksis Çipras önderliğindeki SYRIZA yüzde 35.5 oyla yeniden hükümet oldu

27 Eylül- İspanya’daki Katalonya özerk bölgesinde yapılan seçimleri bağımsızlıkçı partiler kazandı. Yıl boyu bağımsızlık tartışması sürdü. 

30 Eylül- Rusya Federasyonu Hava Kuvvetleri’ne ait uçaklar ilk kez Suriye’de IŞİD’e ait hedefleri bombaladı.

31 Ekim- Kogalymavia 9268 sefer sayılı uçuşu Rus havayolu şirketi Kogalymavia tarafından Mısır’ın Şarm el Şeyh şehrinden kalktıktan sonra havada patladı. Olayda 224 kişi hayatını kaybetti. IŞİD’in üstlendiği olayın araştırılması sonucu bombalı saldırı sonucu olduğu kesinleşti. 

31 Ekim– Romanya’nın başkenti Bükreş’te bir gece kulübünde çıkan yangında 60 kişi hayatını kaybederken, 150’den fazla kişi yaralandı.

LÜBNAN VE PARİS KATLİAMLARI

12 Kasım- Lübnan’ın başkenti Beyrut’un güneyinde düzenlenen saldırılarda 43 kişi öldü. Saldırıları IŞİD üstlendi. 

13 Kasım - IŞİD, Fransa’nın başkenti Paris’te saldırılar gerçekleştirdi. Saldırılarda 130 kişi hayatını kaybetti. Ölümlerin çoğu Bataclan Konser Salonu’na düzenlenen saldırıda meydana geldi. Fransa hükümeti OHAL ilan etti, Fransız demokrasisi askıya alındı 

14 Kasım- ABD ve Rusya’nın ortak girişimiyle Viyana’da Suriye’ye siyasi çözüm için 17 ülke, BM, AB ve Arap Ligi temsilcileri buluştu, asgari anlaşmaya varıldı. 

TÜRKİYE, RUS UÇAĞI DÜŞÜRDÜ

23 Kasım- SU-24 tipi bir Rus savaş uçağı, Türkiye-Suriye sınırını ihlal ettiği iddiasıyla Türk F-16’ları tarafından düşürüldü. Rusya ile Türkiye arasında krize neden olan olayın ardından Rusya, IŞİD petrolünün Türkiye’ye getirildiğini ileri sürdü, yaptırımlar gündeme geldi. Gerilim sürüyor. 

29 Kasım- AB ve Türkiye Hükümeti arasındaki “mülteci pazarlığı” yapıldı. AB, mültecilerin geçişini engellemesi şartıyla Türkiye’ye 3 milyar avro verme kararı aldı. 

6 Aralık- Chavez’in iktidara geldiği 1998 yılından bu yana Venezuela’da ilk defa muhalefet Mecliste çoğunluğu elde etti. 

12 Aralık- BM Paris İklim Değişikliği Konferansı’nda anlaşmaya varıldı. Küresel ısınmayı 1.5 derecede tutmayı hedefleyen anlaşma 2020 yılında yürürlüğe girecek. 

12 Aralık- Suudi Arabistan’da kadınların ilk kez oy kullandığı belediye başkanlığı seçimleri yapıldı.

BM SURİYE KONUSUNDA ANLAŞTI

18 Aralık- BM Güvenlik Konseyi, Suriye’de barış süreci için yol haritası konusunda taslak anlaşmaya vardı. Anlaşma BMGK tarafından oy birliğiyle kabul edildi. Yeni yılda geçiş hükümeti görüşmeleri başlayacak.

20 Aralık- İspanya’da genel seçimler yapıldı. İki partili sistem fiili olarak sona erdi.  

27 Aralık- Demokratik Suriye Güçleri ‘Fırat’ın Batısı’na geçti, IŞİD’in elinden Teşrin Barajı’nı aldı. 

28 Aralık- Irak Ordusu IŞİD’in elindeki Ramadi kentini ele geçirdiğini açıkladı