2015'te kanlı insan hakları bilançosu: ‘İç güvenlik' ve 'yasaklar' can aldı

Damla YELTEKİN
Ankara

İç Güvenlik Yasası'nın onaylandığı 3 Nisan 2015 tarihinden itibaren 135 kişi de polis kurşunuyla yaşamını yitirdi. Ankara, Suruç ve Diyarbakır patlamalarında ise 138 kişi yaşamını yitirdi 929 kişi yaralandı. 

İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı'nın (TİHV) hazırladığı 2015 yılı hak ihlalleri raporuna göre, kolluk güçlerine geniş yetkiler tanıyan İç Güvenlik Yasası, Kürt sorunundan kaynaklı artan çatışmalar ve bombalı saldırılar geride kalan yıl için kanlı bir bilanço ortaya çıkardı. 

Özellikle Kürt illerinde aylardır sürdürülen sokağa çıkma yasaklarına dikkat çekilen raporda, tablonun Türkiye'de 90'lı yılların ağır ve ciddi insan hakları ihlallerinin hatırlattığı vurgulandı. Rapora göre, çatışmalar sırasında 157 sivil,  171 asker-polis, 195 militan hayatını kaybetti. Raporda, sokağa çıkma yasakları sırasında hakın elektrik, su, yiyecek ve sağlık gibi temel gereksinimlerinin yanısıra bilgi edinme ve haberleşme hakkının da kısıtlandığı ifade edildi. 

POLİS KURŞUNU 173 CAN ALDI

Rapora göre, insan hakları örgütleri ve muhalefet partilerinin itirazlarına rağmen Meclis'ten geçirilen İç Güvenlik Yasası, kolluk güçlerinin kurşunuyla yaşanan ölümleri arttırdı. 2014 İnsan Hakları İhlalleri Raporunda polisin dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle veya rasgele ateş açması sonucu 39 kişi yaşamını yitirirken, 2015'de bu sayı 173 kişiye yükselerek, neredeyse 4 katına çıktı. Bu ölümlerden 135'i ise İç Güvenlik Yasası'nın onaylandığı 3 Nisan 2015 tarihinden sonra yaşandı. Yasanın ardından 191 kişi de kolluk güçlerinin kurşunuyla yaralandı. 

BOMBALAMALAR, ERKEK ŞİDDETİ, İŞ CİNAYETLERİ

Diyarbakır, Suruç ve Ankara'da yaşanan bombalı saldırılar da raporda yer aldı. Rapora göre 3  şehirde yapılan intihar saldırıları sonucu 138 kişi yaşamını yitirdi, en az 929 kişi yaralandı. Zorunlu askerlik hizmetini yaparken 33 kişi şüpheli biçimde ölürken, erkek şiddeti sonucu 255 kadın, iş cinayetleri sonucu 1593 işçi hayatını kaybetti. 

GÖSTERİ YAPMAK, YAZMAK, KONUŞMAK YASAK

Raporda, son yıllarda toplantı ve gösteri özgürlüğüne yönelik kısıtlamaların giderek arttığına dikkat çekilirken, kolluk güçlerinin gösterilere saldırısı sonucu  2015 yılında 3 bin 377 kişi gözaltına alındığı, 201 kişinin de tutuklandığı aktarıldı. Rapora göre, geride kalan yılda 256 etkinlik yasaklanırken, HDP binalarına eş zamanlı ve sistematik 432 saldırı oldu.

2015'te Türkiye, muhalif gazete binalarına ve gazetecilere fiili saldırıların yanı sıra, kitapların toplatılmasına, gazetelerin kapatılmasına tanıklık etti. 30 basın emekçisi ve gazete sahibinin tutuklandığı bilgisine yer verilen raporda düşünce, ifade ve basın özgürlüğüne yönelik yapılan hak ihlallerinin arasında Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ile gazetenin Ankara Temsilcisi Erdem Gül'ün tutuklanması yer aldı. Diyarbakır Baro başkanı Tahir Elçi'nin silahlı saldırı sonucu öldürülmesi de raporda bu kapsamda ele alındı.