‘Metal direnişi’ Sosyal Bilimler Kongresinde

Özlem YILDIRIM

Ankara

ODTÜ’nün ev sahipliğini yaptığı ve dün başlayan 14. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresinde bu yıl 94 oturumda çok sayıda sunum yapıldı. ODTÜ Rektörü Prof. Dr. Ahmet Acar, Türk Sosyal Bilimler Derneği Başkanı Doç. Dr. Galip Yalman ve Dr. Sezgin Tüzün’ün yaptığı konuşmalarla başlayan kongre, yarın “Geleceği yeniden düşünmek: Dünya, Ortadoğu, Türkiye” başlıklı panel ile sona erecek. Kongrenin ilk ve en ilgi ile karşılanan oturumlarından biri olan “Emek tarihinden kesitler”, Mesut Güler’in başkanlığıyla gerçekleşti. Oturumda, geçtiğimiz yıl nisan ayında Bursa’dan başlayarak birçok ile yayılan metal işçilerinin eylemleri de gündem oldu. Ahmet Makal, tek parti dönemine ilişkin yaptığı sunumda, 1946 yılında sendikal bazı yasaların çıkmasının CHP’nin kendisine çeki düzen vermesini sağladığını belirterek, “Çok partili döneme kadar ve çok partili döneme geçerken işçi ve esnaf kontrolü devam etmiş ama daha yumuşak olmuştur” dedi.

'SARAÇHANE BİR DÖNÜM NOKTASIDIR'

Kocaeli Üniversitesinden Aziz Çelik ve Hakan Koçak, “Türkiye’de işçi sınıfının ayağa kalktığı gün” adında birlikte hazırladıkları sunumda, 1961 yılında gerçekleşen Saraçhane Mitinginin önemine vurgu yaptılar. Aziz Çelik, “Saraçhane Mitingi, ilk büyük işçi mitingidir. Grev ve toplu pazarlık hakkı için bir dönümdür bu yüzden önemlidir. Saraçhane birkaç ay ya da birkaç yılda ortaya çıkmamıştır. 1940 ve 1950’li yılların birikimi; mücadele, vesayet ve deneyimidir. 1950’li yıllar önemlidir çünkü grevler yasaktır ve işçi sınıfının gündeminde grevler vardır. Çimento ve tekstil işçilerinin grev hakkı için miting girişimi 1950’li yılların egemenleri tarafından işçileri aşağılayıcı ve küçümseyici sözlerle yasaklanmıştır. İşte, Saraçhane bunun sonucudur” diye konuştu. 
Hakan Koçak ise, Saraçhane Mitingini anlatırken, “Miting yapma isteği işçilerde uzun süreden beri vardı. Grev hakkının tanınmasını istiyorlar ve egemenlerin hazırladığı taslaklarla bu imkansız hale geliyordu. Taksim’de eylem yapma isteği de aslında ilk olarak işçilerden çıkmıştır. İşçiler eylem yapma isteğinde ve bunu Taksim’de gerçekleştirmek istemektedirler. Sözlerle aşağılanan eylem istekleri ve talepleri kabul edilmeyen işçiler kararı verir ve eylem hazırlığına başlarlar. Daha sonra uzlaşma üzerine Taksim değil Saraçhane’de eylem yapılmasına karar verilir. 31 Aralık 1961 sabahı Saraçhane’de büyük ve güçlü bir sınıf vardır işçi sınıfı. O gün işçilerden ‘Grev kanunu çıkarılacak ya da biz yasağa rağmen greve çıkacağız’ kararı çıktı. İşte dünyaya soldan bakanlar için Saraçhane umuttur, güçtür, kararlılıktır” dedi.

‘YABANCILAŞMIŞ SENDİKA İSTEMEDİLER’

Onur Can Taştan da, geçtiğimiz yıl metal işçilerinin Bursa’dan başlattığı direniş üzerine bir sunum yaptı. Bursa’dan başlayan direnişin hızla Kocaeli, Ankara ve Eskişehir’e taştığına dikkat çeken Taştan, “Türk Metal Sendikasına tepki olarak ortaya çıkmıştır ve onlara karşıt bir pozisyon gerçekleştirilmiştir. Öyle ki, Türk Metal temsilcilerini muhatap kabul etmemişlerdir ve aralarına almayı reddetmişlerdir. Çünkü kendilerine yabancılaşmış bir sendikada artık yer almak istemediler” diye konuştu.

SINIF VE ‘PARKA’

Mehmet Atilla Güler de, 1970’li yıllarda Türkiye işçi sınıfını Cem Karaca şarkıları ile anlattı. Güler, “Parka adlı şarkısı 10 sosyalist öğrencinin hikayesidir. Bu öğrenciler işçi çocuklarıdır. Onların yaşayışlarını müziğiyle anlatmıştır. Her albüm kapağında bir sesleniş vardır. Maden işçileri için yazdığı şarkıda ‘Yoksulluk kader olamaz’ demiş. Aynı zamanda dönemin müzik anlayışını da yine kendi tarzıyla eleştirmiştir. ‘Radyolarda şarkılar boş ver diyorlar, açlıktan verem olana bal ye diyorlar’ sözleri ile Cem Karaca ve Dervişhan müzikleriyle politik çizgilerini oluşturmuştur” dedi.