‘İşbaşı’ talanı

Cem GURBETOĞLU
Ankara

AKP’nin 1 Kasım seçim öncesi reklam filmlerinden biri de İşbaşı Eğitim Programı üzerine. İŞKUR’un halihazırda yürüttüğü program kapsamında işe başlayanların sigorta prim ve ücretleri İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanıyor. 7 Haziran seçimlerinden önce hazırlanan teşvik paketiyle beraber İşbaşı Eğitim Programında hükümet kesenin ağzını patronlar için sonuna kadar açtı. Teşvik kapsamında giderleri İşsizlik Fonu’undan karşılanan işçi sayısı 2015 yılının ilk 8 ayında 96 bini geçti.

AKP’nin işbaşı eğitim programına ilişkin reklam filminin İŞKUR’da bir daire başkanı tarafından kurum çalışanlarına göndermesi tartışma yaratmıştı. İŞKUR tarafından hayata geçirilen işbaşı eğitim programı, İşsizlik Fonu’nun patronlar yararına talan edilmesinin araçlarından biri. İŞKUR’un fondan finanse edilen diğer programları gibi, işbaşı eğitim programı da seçim öncesi oy devşirme aracı gibi kullanılıyor.

En az iki sigortalının çalıştığı işyerlerinde işbaşı eğitim programı dahilinde işe alınacak  bir kişinin maaş ve sigorta primleri 6 ay boyunca İşsizlik Fonu’ndan karşılanıyor. 10 ve üzerinde işçi çalıştıran yerlerde ise, toplam çalışan sayısının yüzde 10’u kadar kişinin ücret ve primleri 6 ay boyunca yine işbaşı eğitim programı kapsamında fondan karşılanıyor.

4 YILA KADAR SİGORTA FONDAN

AKP hükümetinin 2015 yılının nisan ayında açıkladığı teşvik paketi kapsamında programa katılanlar için İŞKUR’un şirketlere yaptığı ödeme net asgari ücret düzeyine çıkarıldı. Eğer programa katılan işçiler, teşvikten yararlanan şirket tarafından işe alınırsa sigorta primleri imalat sektöründe 42 ay, diğer sektörlerde 30 ay boyunca İşsizlik Fonu’ndan karşılanıyor. Üstelik 30 Haziran 2015’e kadar program kapsamında çalışanları işe alanlar bu sürelere ilave 6 ay daha teşvikten yararlanacak.

Yani işsiz kalan emekçilerin İşsizlik Sigorta fonundan yararlanması yasa ve yönetmeliklerle sınırlanırken, sermayedarlar işe aldıkları 10 kişiden birinin sigorta primlerini 2.5 yıldan 4 yıla kadar değişen sürelerden İşsizlik fonundan karşılıyor. Üstelik patronlara, program kapsamında işbaşı yapanlar için yapılan harcamaları vergiden indirme kolaylığı da sağlanıyor.

96 BİN KİŞİYE ULAŞTI

Seçim öncesi yapılan düzenlemeler patronlara o kadar cazip geldi ki, programdan yararlanan işyerlerinin sayısında patlama yaşandı. 2014 yılında 59 bin 456 kişinin ücret ve sigortaları fondan karşılanırken, 7 Haziran seçimleri öncesinde yapılan düzenleme sonrası 2015 yılının sadece ilk 8 ayında program kapsamında istihdam edilenlerin sayısı 96 bin 6 kişiye ulaştı. Program kapsamında en az 6 ay işbaşı yapanlardan 57 bin 95’i hizmet sektöründe, 38 bin 259’u sanayi sektöründe, 652’si ise tarım sektöründe çalıştı. Düzenlemeden yararlanan işyeri sayısı ise 43 bin 951 oldu.

İKİ AYDA 220 BİN KİŞİYE GEÇİCİ İŞ

Gazetemizin “İŞKUR değil, OYKUR” diye duyurduğu Toplum Yararına Programın (TYP) detayları, söz konusu programın oy devşirmeye endeksli olduğunu doğruluyor. İŞKUR’un yeni istatistiklerine göre, 2015 yılı eylül ayı öncesinde 235 bin kişi program kapsamında çalışırken, son iki ayda 220 bine yakın kişiye daha iş verildi. Eylül ayında TYP kapsamında 109 bin 150 kişi işe alınırken, ekim ayının başından bugüne 110 bin 826 kişi işe alındı. Çalışma süreleri uzatılan orman işçilerinin sayısı da bu süre içerisinde 74 bini aştı. Bu yolla 2015 başından beri maaşa bağlanan kişi sayısı 533 bin 411’e ulaştı.

Geçtiğimiz günlerde işe alımların AKP referansıyla yapıldığı gündeme gelmiş, alım yapılan tüm belediyelerin AKP’li olduğu ortaya çıkmıştı.

İŞSİZE YOK, PATRONA VAR

İşsizlik Sigorta Fonu’ndan işçilerin yararlanma koşulları oldukça ağır. Özellikle kısa süreli işlerde çalışanların fondan yararlanma hakları neredeyse yok. Yararlanabilseler de işsizlerin alacakları ücret içler acısı. Söz konusu program, tam da işçilerin işsizlik ödeneğinden yararlanamadığı iş ve hizmet kollarındaki patronlara yarıyor. 2014 ve 2015 yılında yapılan yasa ve mevzuat düzenlemeleriyle, patron 6 ay boyunca cebinden tek kuruş harcamadan “kursiyer” adı altında işçi çalıştırıyor. 6 ay çalışıp işsiz kalan ödenek vermeyen AKP Hükümeti, teşvik adı altında 6 ay boyunca patronlara adeta “ücretsiz” işçi çalıştırma olanağı sağlıyor.

SUİSTİMAL EDİLSE HABERLERİ OLMAYACAK

Program kapsamında bazı işe alımların “naylon” olup olmadığı konusunda kurum görevlilerinin şüpheleri var. Programın çoğunlukla birkaç kişinin çalıştığı işyerleri ve KOBİ’ler tarafından kullanıldığını belirten bir yetkili, “Program ciddi anlamda denetlenemediği için suistimale açık. Bazı işverenlerin kursiyer gösterdikleri kişilerle anlaşıp parayı kırıştığı dahi iddia ediliyor. Patron vergiden düşüyor, diğer vatandaş da hem sigorta hem de kısmi de olsa bir ücret elde ediyor. Denetim doğru dürüst yok. Denetim yapıldığı zaman ne tesadüfse patronlar hep ‘Şehir dışına işe görevlendirdik’ diyorlar” diye durumu özetliyor.