04 Ekim 2015 18:55

Avrupa Gazetecilik Merkezinin ‘doğrulama el kitabı’ yayınlandı: O tweetin kesin bilgi olduğunu nasıl anlarız?

Paylaş

Hakan GÜNGÖR
İstanbul

Kriz anlarında sosyal medyada birbiri ardına paylaşılan haberler, yazılar, fotoğrafların doğruluğu hayati önem taşıyabiliyor. Yalan haberler, manipülatif bilgiler, üzerinde oynama yapılmış görseller gerçek zannedilebiliyor. Bu gibi durumlarda karşılaşılan paylaşımın doğruluğunun nasıl anlaşılacağı üzerine “Doğrulama El Kitabı” yayınlandı.

Avrupa Gazetecilik Merkezinin hazırladığı (European Journalism Center-EJC) “Doğrulama El Kitabı”nın Türkçe çevirisi Mehmet Atakan Foça’nın editörlüğünde gerçekleştirildi.

FOTOĞRAF VE VİDEOLARIN GERÇEKLİĞİ

E-kitap olarak www.verificationhandbook.com adresi üzerinden yayınlanan kitaptaki bilgilere göre kriz anlarında tanık ve mağdurların paylaşımlarının duygusal, dolayısıyla eksik ya da hatalı hatıralar içeren ifadeler olabileceğini unutmamak gerekiyor. Kaynağa doğrudan ulaşılması durumunda, “Bunu nasıl öğrendin, başka neler biliyorsun?” sorularını sorarak kaynağın doğruluğunun sorgulanması gerektiği belirtiliyor.

Paylaşılan bir fotoğrafın doğruluğundan emin olmak için görselin Google’ın görsel arama seçeneği kullanılarak daha önce yüklenmiş bir versiyonu olup olmadığına bakmak, önemli bir doğrulama yöntemi.
Bir videonun kökenini doğrulamak için, Youtube, Vimeo, Youku gibi video sitelerinde anahtar kelimeler vasıtası ile arama yapılması, videonun orijinal olup olmadığını anlamanın bir yolu.

Paylaşım yapan kişinin güvenilirliğini denetlemek için birkaç filtre var. Kişinin sosyal ağ üzerindeki geçmişini kontrol etmek, hesabın ne kadar aktif olduğuna bakmak, biyografik bilgileri kontrol etmek bunlardan birkaçı.

DOĞAL AFET PAYLAŞIMLARI NASIL DENETLENİR

Bir doğal afet ya da kaza paylaşımı ile karşılaşıldığında ise, olayın gerçekleştiği yer ve o günkü hava durumu kontrol edilmeli. Bu konuda arama yapmak için Wolfram Alpha adlı site kullanılabilir. Yerel hava tahminleri ile olayla ilgili paylaşımların benzerlik göstermesi önemli bir gösterge.

Çekilen fotoğrafın gerçekten iddia edilen yere ait olduğunu anlamanın yollarından biri de, uydu fotoğrafları ve otomatik yer bulma bilgisi içeren fotoğraflarla yapılan karşılaştırmalar. Örneğin binalardaki işaretlerin, yazıların, panoların konumunu kontrol etmek, önemli detaylar sayılabilir.

Kitap; sosyal medya kullanıcıları, muhabirler, yurttaş gazeteciler, sivil toplum örgütlerinin gerçeği söylentilerden ayırmak ve bilgi kirliliğinin önüne geçmek için kullanabilecekleri önemli bir çalışma. Yanlış bir bilginin paylaşılmasına neden olmamak ve kriz anlarında doğru, güncel bilgiye ulaşmak için kitaptaki önerilere göz atmakta fayda var. Aksi takdirde bir yalanın parçası olmak, bir yanlışa dahil olmak işten bile değil.

ÖNCEKİ HABER

Süper Lig'de 7. haftanın görünümü

SONRAKİ HABER

Diyarbakır'da polis gençleri taradı: 2 genç hayatını kaybetti