Suriyeli 5 çocuktan 4’ü okula gidemiyor

Volkan PEKAL
Adana

Türkiye’deki nüfusu 2 milyon 200 binleri geçtiği ifade edilen Suriyelilerin yüzde 30-35’ini okul çağındaki çocuklar oluşturuyor. Okul çağındaki Suriyeli 5 çocuktan biri bir şekilde okula gidebiliyor. Büyük çoğunluğu ya çevresinde gidebileceği bir okul olmadığı için, ya da çalıştırıldığı için eğitim göremiyor.

Devlet, misafir olarak nitelendirdiği Suriyeli mülteciler için okullara yer vermekle yetiniyor.

Adana’da geçtiğimiz yıl 7 olan Suriye okulu sayısının bu yıl 16 olması planlanıyor. Ancak Suriye okullarının sayısı yetersiz. Eğitim sezonunun başlamasına çok kısa bir süre kala Türkiye’nin geleceğinin bir parçası olacak olan yüz binlerce Suriyeli çocuk eğitime başlayamayacak.

Gazetemiz Yazarı Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Adnan Gümüş,  sonuçları yüzyıllarca hissedilebilecek Suriyeli kayıp kuşak sorununa dikkat çekti.

Bu kayıp kuşağın parçası olmaya aday olan küçük Muhammed’e, elinde balonla bayram şekerleri satarken rastlıyoruz.
Muhammed savaştan dolayı terk etmek zorunda kaldığı Suriye’de 3’üncü sınıfa kadar okumuş. Zekası gözlerinden okunan Muhammed maalesef Türkiye’de eğitimden yoksun.

Babası şeker hastası ve işsiz olan Muhammed çalışmak zorunda! Bayramda şeker satsa da, asıl olarak babasıyla birlikte şehir merkezinde su sattığını söylüyor.

OKULLAR YETERSİZ

Aynı mahallede karşılaştığımız, 1 aylık okula gitmiş olan kardeşlerden Beyen 5’e gitmesi gerekirken 3’e, Muhammed de birinci sınıfa başlamış. Bir ayda okula alışamadığı için okuma yazmayı tam olarak öğrenemeyen Muhammed, okulu sevmediğini söylüyor.
Sokakta da dışlandığı için arkadaş bulmakta zorlanan Muhammed, berber olmak istiyor.  Beyen ise, öğretmen olmak istiyor. Suriyeli öğretmenlerin kapı kapı gezip öğrencileri tespit ederek çocukları kayıt ettiğini anlatan aile, çocukların okula nasıl devam edeceğini, Suriye okullarının hangi sınıfa kadar olduğunu bilmiyor.  

ŞANSLI MI DENMELİ?

Adana Seyhan ilçesi Ova Mahallesi’nde oturan Zin ailesi, çocuklarını okula gönderme fırsatı bulabilenlerden. Aile çocuklarını mahalle yakınında açılan Suriye okuluna gönderiyor.

Rawan 5’inci sınıfa, Beyen birinci sınıfa gidiyor. Savaş başlar başlamaz Türkiye’ye geldiklerini, 2 yıl Antep’te yaşadıklarını anlatan ağabeyi Mahmut Zin, Beyen’in okula Adana’da başladığını, Rawan’ın da üç yıl kaybettiğini söylüyor.

“Suriye’de savaş 10 yıl daha bitmez” diyen Zin, Suriye’ye dönmelerinin zor olduğunu belirterek çocukların okula burada devam edeceğini belirtiyor.

Zin, çocukların Türkiye’de kaça kadar okuyabilecekleri konusunda bir öngörüye sahip değil. İnşaatta kalıpçı olarak çalışan Zin, çocukların okumasını istiyor. Türkiyeli bir kalıpçı 90-95 lira yevmiye alırken kendilerine 70-75 lira verildiğini anlatan Zin, Suriyeli oldukları için sigortasız çalıştırıldıklarını vurguluyor.

Savaşın sürdüğü Suriye’de geleceğini görmeyen Zin, yetişkinler için de akşamları Türkçe okuma yazma öğrenecekleri kurslar açılmasını istedi.

SURİYELİ KAYIP KUŞAK ŞİMDİDEN OLUŞMAYA BAŞLADI

Seyhan Belediyesi, Türk Tabipler Birliği, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği ortaklığında Çukurova Kalkınma Ajansının desteği ile Suriyeli mültecilerin durumuna ilişkin acil çözümler önermek için Adana’nın Seyhan ilçesinde saha araştırması yapan Prof. Dr. Adnan Gümüş, kayıp kuşağın şimdiden oluşmaya başladığını söyledi.

Suriyeli sığınmacıların yüzde 80’inin okula devam edemediğini ifade eden Gümüş, sağlıklı aş, iş, eğitim ve uyum programları sağlanamazsa Türkiye’nin kayıp bir Suriyeli kuşakla karşı karşıya kalacağını belirterek, “Türkiye bunun sonuçlarıyla on yıllarca değil, belki yüzyıllarca uğraşmak zorunda kalacak” dedi.

SURİYELİLER GİDECEK OKUL BULAMIYOR

Suriyeli sığınmacıların ortalama yaşının 22 olup bunun iki Suriyeli’den birinin okul çağında olması anlamına geldiğini ifade eden Gümüş,  sadece 5-17 yaş grubunun yüzde 30-35’leri yani yaklaşık 700 bini bulduğunu söyledi.

22 yaş altı nüfusun 1 milyonu bulduğunu dile getiren Gümüş, AFAD’ın raporlarında bunların sadece 70 bini kadarının okullarda olduğu, onların bir kısmının da devamsız durumda olduğu bilgisini verdi. Suriyelilere yönelik okulların sayısının sınırlı olmasının okullaşma eksikliğinin temel sebebi olduğunu dile getiren Gümüş, ikinci sebebin yaşamlarını çok zor şartlarda idame ettirmeleri olduğunu kaydetti.

Araştırmada ailelerin yüzde 76.1’i okul çağında olup da okula gitmeyen çocukların okula gidememe nedenini “Çevremde göndereceğim okul yok”, ya da “Okul var ama maddi durumumuz müsait değil” şeklinde cevapladı.

Yüzde 15.7 “Paramız yetmediği için çalışmak zorunda” derken, yüzde 5.5 “Dil yok”, yüzde 1.4 “Dışlanıyor, dövdüler”, yüzde 1.4 “Kimlik yok, kabul etmiyorlar” cevaplarını verdiler.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

5-17 yaş çocukların tamamının kaydı ve okula devamının sağlanması gerektiğinin elzem bir konu olduğunu ifade eden Prof. Dr. Adnan Gümüş, “Çocukların okul ve dil uyumu için Suriye ders müfredatı da dikkate alınarak her yaş-sınıfa uygun Arapça-Türkçe kitap, defter ve yardımcı materyaller acilen hazırlanmalı. Kreş ve okullarda Türkçe ve Arapçaya birlikte yer verilmeli. Kreş ve ilkokullarda iki öğretmenli uygulama yapılmalı, Suriyeli ve Türkiyeli öğretmenler birlikte görev almalı.3-5 yaş grupta hem Arapça hem de Türkçe öğrenecekleri uygun okul öncesi eğitim olanakları sağlanmalı” dedi.