Suriyeli çocuklar okullarda dışlanıyor

Züleyha KARAER
Ankara

İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi (ÇOÇA) Koordinatörü Ayşe Beyazova Suriyeli çocukların eğitim sisteminde karşılaştıkları sorunları gazetemize anlattı. 4 idareci, 24 öğretmen ve 25 Suriyeli öğrenciyle görüşmeler yaptıklarını ifade eden Beyzova, Suriyeli çocukların özellikle psikososyal destekten mahrum kaldığına işaret etti. Çocukların karşılaştığı en temel sorunun dil sorunu olduğunu belirten Beyzaova, öğretmenler açısından da bir eleştiri yaparak “Öğretmenler, özellikle Suriyeli ailelerin çocukları açısından hiçbir sorumluluk almadığını belirtiyor. Bu ilgisizliğin nedeni ailelerin içinde bulundukları güç koşullar olduğu halde öğretmenler bu durumu ilgisizliğe bağlıyor.

Çocukların, savaş ortamından gelmiş olmaları eğitimden faydalanma kalitesini nasıl etkiliyor?
Savaş ortamından geldikleri için sıkıntı çektikleri iki temel konu var. Biri Suriye’den ve savaştan geldiklerinden dolayı kendilerine karşı sahip olunan ön yargılar ve ayrımcı davranışlar. Diğeri de ihtiyaç duydukları psikososyal desteğin eğitim sistemi içinde pek de karşılanamayışı.
Suriyeli çocukların okullardaki rehber öğretmenlerden çoğu zaman destek alamadıklarını gözlemledik. Türkiye’de okullarda rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetine başvuru genel olarak öğrenci ya da öğretmenin talebiyle oluyor. Buna karşın savaş dolayısıyla çok derin travmalar yaşamış olan Suriyeli öğrenciler söz konusu olduğunda bu talep süreci çoğu zaman işlememekte ve rehber öğretmen çeşitli nedenlerle destek verememektedir. Dil engelinin yanı sıra rehber öğretmenlerin donanımlı ya da istekli olmayışı, yoğunluk dolayısıyla vakit ayıramayışı da bu konudaki engelleyici faktörler arasında. Dolayısıyla Suriyeli öğrencilerin eğitim sistemi içindeki psikososyal destek mekanizmalarından yararlanamadığını söyleyebiliriz.

Bir örnek var mı aklınızda?
Görüştüğümüz bir rehber öğretmen Suriyeli öğrencilere ilişkin psikolojik danışmanlık ihtiyacının hiçbir zaman kendisine yansımadığını belirtmişti. Oysa aynı okulda Suriyeli çocuklarla yaptığımız odak grup çalışmasında çocukların savaşta yaşadıkları mağduriyetleri paylaşma ve dışavurma ihtiyacında olduğunu gözlemledik.
Bu durumu  rehber öğretmenle paylaştığımızda, kendisi sadece Suriyeli çocuklara yönelik özel bir psikososyal destek süreci uygularsa Suriyeli çocukların kendilerini sorunlu olarak algılamaya başlayacaklarını düşündüğünü söyledi. Okul dışından bir destek de alınamadığından Suriyeli öğrenciler psikososyal destekten faydalanamıyor.

ARAPÇA KISMEN KÜRTÇE HİÇ YOK

Bu çocuklar kendi dillerinde eğitim alabiliyorlar mı?
Türkiye’deki okullara kayıtlı Suriyeli çocukların karşılaştığı birincil sorun dil engeli; ana dillerinde eğitim alma olanakları oldukça kısıtlı. Kamp alanı dışında ancak Suriyelilerin oluşturduğu Geçici Eğitim Merkezleri’nde Arapça eğitim alma imkanları var. Ancak bu merkezlerin bazılarının ücretli olması, erişim imkanını kısıtlamaktadır. Ana dilleri Kürtçe olan çocukların ise belediyelere bağlı kamplar dışında, ana dillerinde eğitim alabilecekleri okullar bulunmamakta. Devlet okullarına kaydolan Suriyeli çocuklar okula başladıkları andan itibaren dil engeliyle karşılaşıyor ve bir biçimde başetmek durumunda kalıyor.

‘BENİMLE OYNAMIYORLAR’

Sınıfa adapte olma uyum sağlama konusunda ne gibi sorunlar yaşıyorlar?
Çocuklarla yaptığımız odak gruplarda Suriyeli öğrencilerle Türkiyeli öğrenciler arasında çok kısıtlı iletişim olduğu, arkadaşlık kurulamadığı ve Suriyeli çocukların etiketlenerek dışlandığını gördük. Bazı çocuklar Türkiyeli öğrencilerin kendileriyle oynamadığını, sözlerine inanmadığını, arkadaşlık etmediğini ifade etti.
Öğretmenlerin ayrımcılığa ilişkin yaptığı bir paylaşım da Türkiyeli velilerinin, çocuklarının Suriyeli çocukların yanında oturmaması isteği. Suriyeli çocukları ya diğer bir Suriyeli çocukla beraber ya da yalnız oturttuklarını söyleyen öğretmenler, bu konuda inisiyatif almaktan çekiniyorlar.