06 Ağustos 2015 00:52

Resim ve müzikten toplum çözümlemesine (1)

Paylaş

Ahmet SAY

Dünyaca bilinen değerli ekonomistimizin, Prof. Dr. Oktar Türel’in “Uzun” XIX. Yüzyılda Orta Avrupa adlı kitabı Yordam Kitap tarafından yayımlandı.  
Değerli bir bilim adamı olan Türel’i okurlarımız bilir, ama ben yine de onu kısaca tanıtmak istiyorum: Prof. Oktar Türel (d.1937), İTÜ İnşaat Fakültesi’ni 1960’ta bitirdikten sonra, iktisat yüksek lisans derecesini İngiltere’nin Southampton Üniversitesi’nde, doktora çalışmasını Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde tamamladı. 1975’te göreve başladığı ODTÜ İktisat Bölümü’nde profesör unvanını aldı ve 2004’te ODTÜ’den emekliye ayrıldı.
Yazarımızın “Uzun” XIX. Yüzyılda Orta Avrupa başlığını taşıyan kitabının ilk sözcüğü olan “Uzun” sıfatı, 18. yüzyılın son çeyreğindeki ekonomik ve siyasal devrimlerle başlayıp 1914’te Birinci Dünya Savaşı’nın patlamasına kadar süren dönemi belirtmek için kullanılmış. Türel, gerçekten “uzun” olan bu yüzyılda, sanatçıların toplumsal yapıyı eserlerinde dile getirme konusunda, toplum bilimleriyle uğraşan akademisyenlerden daha başarılı olduğu kanısında ve şöyle diyor: “Böylesi bir kanı, bütüncül tarih yazımının önemini daha iyi kavramama vesile oldu.”
Marksist çözümlemeler, üretim araçları ve üretim koşullarının belirlediği toplumsal değişim ve dönüşümleri içerir. Ancak, toplumun altyapısını oluşturan ekonomik koşullar, toplumun üstyapısında yer alan kültür/sanat kurumunun özelliklerini de belirler. Buradaki diyalektik bağıntıyı görmezlikten gelemeyiz; bu nedenle “19. ve 20. yüzyıl edebiyatının büyük ustalarının eserleri hatırlandığında, edebiyat incelemelerinin toplumsal tarih yazımına en anlamlı katkıları sağlaması beklenirdi” diyor Türel ve ekliyor: “Nitekim Carl Schorske’nin eşsiz eseri Yüzyıl Sonu Viyana’sı: Siyaset ve Kültür kitabının ilk bölümü, Alman edebiyatının iki seçkin adı üzerine kurgulanmıştı. Ama Schorske’nin bu kitabında kentsel modernizme çok geniş bir bölüm ayırması ve eserini ressam Kokoschka ve besteci Arnold Schönberg’i anlatarak bitirmesi, nedensiz değildi.”
Demek oluyor ki toplumsal çözümleme, ekonomik koşullar temelinde açıklandığı gibi, toplumun üstyapı kurumları olan kültür ve sanatsal yaratıcılığın gösterdiği yoldan da öngörülebilir. Başka deyişle, anlatımı soyut olan çağdaş resim ve müzik sanatlarının yolundan bile… Bu vasfıyla Türel’in kitabı, toplum bilimleriyle uğraşanların ilgi alanında olduğu kadar, ressamların, hatta müzikçilerin de ilgi alanı içindedir. Bu değerli bilim adamımızı, “şablonlar dışı” vargıları yönünden kutluyorum.

ÖNCEKİ HABER

Mülteci çocuklarla sinema atölyesi

SONRAKİ HABER

Tarih ve roman

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...