milli e?itim ??ras? -1-

Milli E?itim Bakanl??? (MEB), 8 Eyl?l 1995 tarih ve 22398 say?l? Milli E?itim ??ras? Y?netmeli?i?ne g?re d?rt y?lda bir toplamas? gereken Milli E?itim ??ras??n?, bir ?nceki ??radan yedi y?l sonra toplad?. Bakanl?k, son ??ralar?n haz?rl?k d?neminde kat?l?mc? bir y?ntem izlemeye ?al???yor; ??ray? toplamaya karar verince, g?ndemdeki konularla ilgili olarak, Ankara?da ?n komisyonlar olu?turuyor; ara?t?rmalar yapt?r?yor ve akademisyenlerden raporlar isteyebiliyor. Ankara?da haz?rlanan raporlar, her ilde ve bakanl???n belirledi?i b?lgelerde tart???larak il ve b?lge raporlar? olu?turuluyor. ??rada g?ndemle ili?kili olarak komisyonlar kuruluyor. ??ra komisyonlar? da kendi raporlar?n? haz?rl?yor. ??ran?n son g?n? yap?lan genel kurul toplant?s?nda bu raporlar okunuyor, de?i?iklik ?nerileri ve raporun t?m? oylanarak raporlara son ?ekli veriliyor.
13 Kas?m?da ba?layan 17. ??ra?n?n iki ana g?ndemi var: 1) T?rk milli e?itim sisteminde kademeler aras?nda ge?i?ler, y?nlendirme ve s?nav sistemi; 2) K?reselle?me ve AB s?recinde T?rk e?itim sistemi. G?ndem k?reselle?meyle ilgili olunca, ister istemez k?resel jargonda dile getirilen kavram ve g?r??ler ??ray? ilgilendiriyor. ?n komisyonlarla, il ve b?lge komisyonlar?, birinci g?ndem maddesini okul ?ncesi e?itim, ilk??retim ve orta??retim; ikinci g?ndem maddesini ise, genelde ya?am boyu ??renme, e?itimde hareketlilik ve e?itimde nitelik alt boyutlar?nda incelemi?; bu ba?l?klar alt?nda sorunlar? belirtmi? ve ??z?mler ?retmi?.
??raya kat?l?m
??ra genel kurulu, y?netmelik gere?i, do?al, se?imle gelen ve davetli ?yelerden olu?uyor. Bakanl?k merkezindeki t?m ?st d?zey b?rokratlar, Y?K Ba?kan? ve vekilleri ile ?SYM Ba?kan?, Radyo Televizyon ?st Kurulu Ba?kan?, Atat?rk K?lt?r Dil ve Tarih Y?ksek Kurumu?ndaki ba?kanlar, DPT M?ste?ar? ve Sosyal Sekt?rler ve Koordinasyon Genel M?d?r? gibi y?netmelikte yer alan kamu kurumlar?n?n ?st d?zey b?rokratlar? do?al ?yeler. Se?imle gelecek ?yeler, ?e?itli kurum, kurulu? ve b?lgelerden se?iliyor. E?itim Bakan? ile y?netmelikte ad? ge?en merkez ?rg?tleri, bakanl?ktan se?imle gelecek ?yeleri belirliyor. Y?K, iki Y?K ?yesini, kamu ve vak?f ?niversitelerinden 20 rekt?r?, e?itim fak?ltelerinden 10 dekan ve 20 ??retim eleman? ile de?i?ik fak?ltelerden on eleman? se?ip g?nderiyor. Genelkurmay ve y?netmelikte yer alan kurulu?lar da belirli say?larda ?yeyle temsil ediliyor. Bakanl?k ayr?ca, her co?rafi b?lgeden say?lar? ve nitelikleri y?netmelikte yaz?l? olan ki?ileri se?ip ??raya ?a??r?yor. ??ra Genel Sekreterli?i de, g?ndemle ili?kili olarak 50 ?ye belirleyebiliyor. Davetli ?yeler ise, eski bakanlardan, Diyanet ??leri Ba?kan? ve sendika ba?kanlar? gibi y?netmelikte belirtilen g?revlilerden olu?uyor. ??ra ?yelerinin ?nemli b?l?m?n? bakanl?k belirlese de, ??rada hemen her kesimden temsilci var.
Kavramsal durum!
Haz?rl?k komisyonlar?n?n raporlar?nda yer alan sorunlara, d???ncelere ve ?nerilere bak?nca, yeti?kin e?itimcilerin eksikli?i yan?nda, birka? nokta daha dikkat ?ekiyor: Kavramsal karga?a g?zlemleniyor; AKP?nin siyasal s?ylemlerini and?ran ?neriler bulunuyor; k?reselle?menin T?rkiye ve de genelde d?nya ?zerindeki dayatmalar?na ele?tirel yakla??lmad???, k?reselle?menin ve ?zelle?tirmenin benimsendi?i izlenimi do?uyor. 17. ??ra haz?rl?k raporlar?nda ?ok de?erli ?neriler yan?nda, ??ra ?yelerinin dikkat etmesi ve duyarl? olmas? gereken ?neriler de yer al?yor.
Bilindi?i gibi, Avrupa Komisyonu ya?am boyu ??renmeyi, bilgi ve beceri yan?nda ki?isel, toplumsal ve ekonomik ya?amda ayakta kalmaya yarayacak, ya?am?n her an?nda s?rd?r?len ??renme etkinlikleri olarak tan?ml?yor. Bu tan?m insan?n her y?n?yle geli?mesine y?nelik ??renmeleri i?erse de, AB?nin dayatmalar?nda ve g?nl?k uygulamalarda ya?am boyu ??renme istihdama y?nelik ve gelir getirici etkinlikler olarak alg?lan?yor ve yans?t?l?yor. Yaln?z ya?am boyu ??renme de?il, t?m e?itsel s?re?lerde bu anlay???n ge?erli olmas?na ?al???l?yor; bireyin insanc?l ve toplumsal y?nlerinin geli?tirilmesi arka plana itiliyor, daha a??k bir anlat?mla i?yerinin verimini ve kazanc?n? art?r?c? etkinlikler ?ne ??k?yor. AB?de e?itim kurumlar? giderek birer i?letmeye d?n???yor; ??renen ?rg?t ve ??renen toplum gibi kavramlar da, kazanc? ?ne ??karan anlay?? ve i?erikte sunuluyor. T?rkiye?de y?r?t?len AB destekli projelerde de, ya?am boyu s?zleri ge?se de, temel amac?n, ?retim ve daha ?ok ?retim, kazan? ve daha ?ok kazan? oldu?u apa??k g?r?l?yor. Ancak, AB?de ve d?nyadaki geli?melerin bu y?nde olmas?, geli?melerin ger?ek?i, yararl? ve insan? olgunla?t?r?c? y?nde oldu?u anlam?na gelmiyor. Her ?lkede, akl? ba??nda olan, ulusunu ve yurtta??n? seven, ?insan?a ?ncelik veren e?itimciler bu anlay??a, geli?me ve uygulamalara kar?? ??k?yor.
Ankara?daki ilgili ?n komisyon, AB?den daha fazla kralc? olup, ya?am boyu etkinlikleri 25-64 ya?la s?n?rlam??. Bu yanl?? ve s?n?rl? anlay??, dalga dalga il ve b?lge komisyonlar?na yay?lm??. Komisyonlarda, ?Ya?am boyu ??renme deyip, 25?ten k???kleri ve 64 ya??n?n ?zerindekileri nas?l d??lar?z; y?zlerce ?e?it ??renme olabilirken, ??renme yaln?z istihdamla ya da gelir getirmeyle s?n?rlanabilir mi; ya?am boyu ??renme, ?rg?n ve yayg?n e?itim i?inde ve d???nda her t?rl? ??renmeleri kapsar deyip, nas?l meslekle, i?le s?n?rlanabilir; bu s?n?rl? ve ?arp?t?lm?? kavram/anlay?? k?reselle?menin, AB?nin, anamalc? (kapitalist) d?zenin beyinleri dumura u?ratmak i?in ?retti?i bir oyun olabilir, ne yap?yoruz, durun, ak?nt?ya kap?lmayal?m? t?r?nden uyar?lar?n yap?l?p yap?lmad??? bilinmiyor. Bu t?r uyar?lar yap?lm?? olsa da, komisyonlarda de?er bulmad??? g?r?l?yor.
Komisyonlar, ya?am boyu ??renme ba?lam?nda, ?mesleki ve gelir getirici etkinlikler? ?nermi?ler. Ancak, insan?m?z?n, hakka hukuka sayg?, laiklik, demokratiklik, insan haklar?, ?evre koruma, t?re/namus cinayetleri, ?ocuk ve kad?n istismar?, okuma-yazma, kitap okuma, medya okuryazarl???, bar??, n?fus planlamas? ve benzeri toplumsal olarak gereksinim duyulan pek ?ok konuda herhangi bir ?neri yap?lmam??. (Milli E?itim Bakan?, 27 ?ubat 2006 g?n? Ankara?da yap?lan K?reselle?me ve E?itim Sempozyumu?nun a??l?? konu?mas?nda, ?K?reselle?me, kar?? durulmaz bir olgudur? ve ?e?itimin g?revi Avrupa?da ?al??acak nitelikli insan yeti?tirmektir? diyorsa, haz?rl?k komisyonlar?nda ortaya ??kan d???nceleri/?nerileri fazla yad?rgamamak m? gerekir, bilemiyorum)
K?reselle?me
K?reselle?me konusunda, g?nl?k gazeteleri okuyanlar?n bile bildi?i ger?ekler vard?r: K?reselle?me nedeniyle geli?mekte olan ?lkelerle geli?mi? ?lkeler aras?nda u?urum artarken, geli?mi? ?lkelerde bile dar gelirliyle varl?kl? aras?ndaki u?urum da artmaktad?r. Geli?mi? ?lkelerde bile, k?reselle?me sonucu, dar gelirlilerin, i??i ve k?yl? ?ocuklar?n?n y?ksek??retim g?rme olas?l??? giderek azalmaktad?r. Ancak, il ve b?lge raporlar?nda k?reselle?menin olumsuzluklar?na hi? de?inmeden, ?Beyin g??? k?reselle?menin do?al bir sonucudur? ya da ?K?reselle?me s?recinin e?itimde sa?l?kl? ve olumlu sonu?lar ortaya ??karmas? y?n?nde tan?m?n?n yap?lmas? ve anla??lmas?; bu y?nde gerekli ara?lar?n ve mekanizmalar?n olu?turulmas? a??s?ndan ?ok ?nemlidir? denerek, k?reselle?me olumland??? gibi, k?reselle?meyi peki?tirici ?nerilere yer verilmi?.
YARIN: ??raya ?a?r?
Haz?rlayan: Prof. Dr. R?fat Ok?abol Bo?azi?i ?niversitesi E?itim Fak.