26 Kasım 2006 00:00

Sofral?k zeytinde yolsuzluk

Kalibrasyon eleklerinde hileli ?l?imlerle y?zde 40?lara varan ?almalar ya?an?yor. Kalibrasyon elekleri konusunda bilgi sahibi olmayan zeytin ?reticisi trilyonlarca liral?k eme?i ?al?n?yor. ?l??m? kendi imkanlar? ile ger?ekle?tiren baz? ?reticiler al?m merkezlerindekiyle farkl? sonu?lar elde ettiklerini bildirerek ilgili bakanl???n bir an ?nce harekete ge?mesini talep ediyor.

Paylaş

Zeytincilik sekt?r?nde denetim yetersizli?i b?y?k vurgunlara neden oluyor. Zeytin al?mlar?n?n h?zla s?rd??? ?u s?ralar, ?reticiler kalibrasyon (irilik s?n?fland?rmas?) s?ras?nda b?y?k yolsuzluklar?n ya?and???n? bildiriyor. ?reticiler, ?r?nlerinin ger?ek irili?inden sat?n al?nmad???n? ihbar ediyor.
Kalibrasyon denen kilodaki zeytin adedi; yani zeytinin irili?i ?nemli bir konu. Zeytin ?reticilerinden T?rk Standartlar? Enstit?s??n?n (TSE) belirledi?i kalibrasyon ?l??lerinde zeytin al?nmas?, t?keticiye de ayn? kurallarla sat?lmas? gerekiyor. Fakat ne y?r?rl?kteki ?l??ler ve Ayarlar Kanunu?na, ne de TSE standarlar?na g?re al?m-sat?m yap?lm?yor. ?reticiler ile t?keticiler aldat?larak trilyonlarca lira haks?z kazan? elde ediliyor.
?reticilerin eme?i ?al?n?yor
Zeytin ?reticileri, toplad?klar? ?r?nlerinin kalibre i?lemlerini zeytin toptanc?lar?n?n al?m yapt?klar? merkezlerde bulunan ya da k?ylerde, yine toptanc?lar taraf?ndan ?zel olarak yapt?r?lm?? olan kalibrasyon eleklerinde yapt?r?yor.
?reticilerin ?kalibrasyonlar?n hatal? yap?ld???? ihbar? ?zerine g?r??lerine ba?vurdu?umuz uzmanlar, yasa ve TSE kurallar?na uygun olmayan kalibrasyon eleklerinde i?lem yap?ld???n? belirterek ?unlar? s?ylediler: ??reticiler kalibrasyon konusunda genel olarak bilgi sahibi de?iller. Kalibrasyon elekleri, TSE standartlar?ndan daha b?y?k ?l??lerde ?zel olarak imal edilmi? eleklerdir. ?rne?in 181-200 kalibre olan zeytin, 261-290 kalibre olarak al?nmakta, bu da y?zde 40?lara varan haks?z kazan? elde edilmesine yol a?maktad?r. ?lkemiz ortalama 400 bin ton sofral?k zeytin ?retimi ile d?nyada 2. s?radad?r. Bu, ?retimin yar?s?nda, 200 bin tonda bu t?r gayri me?ruluk yap?lmas?, 80 bin ton ?r?n?n kay?t d???na ??kar?lmas? anlam?na gelir. Bir ba?ka yan? ile d???n?l?rse, 1 kg zeytinde 1 YTL haks?z kazan? elde edilmi? olsa, bu 80 milyon YTL?lik b?y?k bir vurguna tekab?l eder. Bu ?reticinin cebinden ?al?nan parad?r ve birka? firman?n cebine girmektedir. Bu durum ceza kanunlar?na g?re de su? niteli?indedir. As?l su?u i?leyen kendi ?zel elekleri ile al?m yapan firmalard?r. Al?m merkezinde komisyon kar??l??? ?al??an arac?lardan su?a ortak olduklar?n?n bilincinde olan da olmayan da vard?r.?
Sat??ta da kaz?k
TSE standartlar?na g?re zeytinin kalibresinin ambalaj?n ?zerinde yaz?l? olmas? gerekiyor. Ancak iri zeytin daha pahal? oldu?u i?in, ambalaj?n ?zerine i?indeki ?r?n?n ger?ek kalibresinden daha b?y?k kalibreler yaz?labiliyor. TSE standartlar?na g?re, etikette belirtilmesi gereken Erdek su zeytini, Akhisar uslu zeytin gibi varyete de ?o?unlukla yaz?lm?yor, bazen de ambalaj?n i?indeki ?r?n?n ger?ek varyetesinden farkl? ?eyler yaz?labiliyor.
?r?nlerin do?ru standartlarda ambalajlanmad???na dikkat ?eken uzmanlar, ?En k???k ?l??deki zeytinlere jumbo, s?per ekstra vb. adlarla yan?lt?c? olarak en k???k en b?y?km?? gibi g?sterilerek haks?z kazan? elde edilmektedir? diyorlar.
Savc?lar ve Bakanl?k soru?turmal?
Denetimlerin yetersiz oldu?u zeytincilik piyasas?nda 5 bin civar?nda firman?n keyfi faaliyet g?sterdi?ine dikkat ?eken uzmanlar, Sanayi ve Ticaret Bakanl????n?n denetleme ba?latmas?n? istedi. Ayr?ca savc?lar?ndan TCK gere?i soru?turma ba?latmas? gerekti?ine dikkat ?ektiler. (EKONOM? SERV?S?)
Yasalar ne diyor?
3516 Say?l? ?l??ler ve Ayar Yasas??na g?re; ?Bu kanunun amac?, milli ekonominin ve ticaretin gereklerine ve kamu yarar?na uygun olarak T?rkiye hudutlar? i?inde her t?rl? ?l?? ve ?l?? aletlerinin do?ru ayarl? ve uluslararas? birimler sistemine uygun olarak imalini ve kullan?lmas?n? sa?lamakt?r.?
Yas?an?n 2. maddesinde; ?? hububat muayene aletleri ?.. ayarlanmas? ve damgalanmas? bu kanun h?k?mlerine g?re yap?l?r. ? 14. maddesinde ise; ?Do?ru olmad??? a??k?a belli olan ?l?? ve ?l?? aletleri ile veya bu aletlerin ayar? bozulmak suretiyle ?l?me yap?lmas? veya bunlar?n al?m sat?m yerlerinde bulundurulmas? yasakt?r? deniliyor.
ÖNCEKİ HABER

Sosyal adalet m?cadele gerektirir

SONRAKİ HABER

Tiyatro kuyru?u!

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...