26 Kasım 2006 00:00
?ZG?RL?K YOLU
Irak i?galini Vietnam?a benzetmek kolay, ama bir?ok nedenle bu pek uygun de?il. Vietnam, bir?ok esasl? noktada farkl?l?k g?steriyordu; sava? alan?, d??man g??lerin do?as? ve belki de en belirgin olarak insan k?r?m?n?n b?y?kl???.
Irak i?galini Vietnam?a benzetmek kolay, ama bir?ok nedenle bu pek uygun de?il. Vietnam, bir?ok esasl? noktada farkl?l?k g?steriyordu; sava? alan?, d??man g??lerin do?as? ve belki de en belirgin olarak insan k?r?m?n?n b?y?kl???. Irak hi? ??phesiz ki kanl? bir karma?a, ama Vietnam?daki kay?plarla k?yasland???nda Irak s?t liman kal?r. Yine de, say?lar d??ta tutulur ve sava? alan? ile di?er konular bir yana b?rak?l?rsa, bolca benzerlik kurulabilir.
Her iki sava? da, cephe ve meydan sava?? ?eklinde de?il, i? sava? bi?iminde tasarland?. Ayr?ca, e?er muhafazakar medya kaynaklar?na inan?lacak olursa, ba?ka bir benzerlik noktas? daha olacak: Amerikan darbe politikas?.
The Washington Times gazetesi (Fox televizyonunun yaz?l? versiyonu) ?y?ksek kaynaklardan ald??? haberlere g?re?, ?Amerikan e?itimli Irakl? g??lerin? Irak Ba?bakan? Nuri El Maliki?yi devirmesi plan?n?n y?r?rl?kte oldu?unu yazd?. S?z? edilen ?g??l? adam?? ba?a ge?irerek, direni??ileri ?adam edecek? ve ABD destekli darbe sessizce kabul edilecekmi?!
Ge?en g?nlerde Maliki ile silahl? g??leri, Amerikan i?gal askerleriyle ?at??ma halinde olan ?ii lider Mukteda El Sadr aras?nda yap?lan g?r??me, a??k?as? ABD?nin El Maliki?nin liderli?ine g?venemeyece?ini g?sterdi. Haber, e?er do?ruysa, Vietnam?daki kan banyosuna kadar uzanan uzun bir g?lge gibi; orada da, Saygon kentindeki ABD destekli Diem rejimi ?Ulusal ?zg?rl?k Cephesi?ne kar?? etkili bir direni? g?sterememi?ti. ?imdiki Ba?dat h?k?meti i?erisinde yer alan pek ?ok Irakl? gibi Diem de, yurtd???nda (a??k?as? New Jersey) ya?ad?ktan sonra Vietnam?a d?nm??t?. O ve h?k?meti b?y?k oranda halktan ra?bet g?rm?yordu.
Budistler, bir?o?u kendilerini yakarak, h?k?mete kar?? etkileyici g?steriler yapt???nda; Diem, polis g?c?ne Budist tap?nak ve mabetlerine sald?r? emri verdi. Oralardaki insanlar dayak yedi ve tutukland?. Polis, g?stericilere ate? a?t? ve bir?o?unu ?ld?rd?.
Diem?e kar?? tahamm?lleri t?kenen generaller, ona kar?? bir darbeye giri?ti. Darbe plan?n? g?n?lden destekleyen CIA ile de temastayd?lar. CIA geli?meleri, Amerikan el?isi Henry Cabot Lodge?a, Lodge da Beyaz Saray?a iletti. Ve hi? kimse Diem?i uyarmad?!
Tarih?i Howard Zinn, ?Halk A??s?ndan ABD Tarihi? adl? kitab?nda, Amerikan destekli ordunun 1 Kas?m 1963?te ba?kanl?k saray?na sald?rd???n? ve Diem?in, ABD el?isine ?a?r? yapt???n? aktar?yor. Bu ?a?r?n?n kay?tlar? ??yle:
?Diem: Baz? birlikler isyan ba?latt? ve ABD?nin bu konudaki e?ilimini ??renmek istiyorum.
Lodge: Bu konuda size aktaracak kadar bilgi sahibi de?ilim. Silah seslerini duydum ama, t?m geli?melere hakim de?ilim. Ayr?ca ?u anda, Washington?da saat sabaha kar?? 4.30 ve muhtemelen Amerikan h?k?meti bir tav?r belirleyemez.
Diem: Ama genel olarak baz? fikirleriniz olmal?...?
Lodge, Diem?e, ihtiya? duyarsa fiziksel g?venli?i i?in kendisini aramas?n? s?yledi.
Bu, herhangi bir Amerikal?n?n Diem ile yapt??? son g?r??meydi. Diem, Saray?dan ka?t?, ancak karde?iyle birlikte darbeciler taraf?ndan tutukland?, bir kamyona bindirildi ve idam edildi.
Bir ?kukla? yeterince itaatkar veya kullan??l? olmad???nda, kirli bir mendil gibi f?rlat?l?p at?l?r.
Irak?ta sonun ba?lang?c?n? izlemekteyiz. Hi? kimse ABD?nin, Vietnam??, geride onbinlerce m?ttefikini b?rak?p el?ili?in ?at?s?ndan terk edece?ini d???nm?yordu. Ama, tarihe yaz?lan bu.
Ve bu, ?Amerikan demokrasisinin? neye benzedi?ini de g?steriyor.
Mumia Abu-Jamal
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
