Avrupa?dan ABD?ye oryantalizm

Edward Said an?s?na d?zenlenen ve 9 Aral?k Cumartesi g?n? ba?layan Oryantalizm Sempozyumu ?nceki g?n ?Tarihsel Bir Tecr?be ve Macera Olarak ?arkiyat??l?l?k?, ?Kar??la?malar, ?arkiyat??l?k Ekseninde, Medeniyetler Aras? ?li?ki?, ?Hayali Do?unun Bat?l? G?r?n?mleri: ?arkiyat?? Sanatlar? ba?l?kl? oturumlarla devam etti.
?stanbul B?y?k?ehir Belediyesi taraf?ndan d?zenlenen ve Cemal Re?it Rey Konser Salonu?nda yap?lan sempozyumun ilk g?n?, izlemeye gelen pek ?ok ki?i salonda yer bulamazken, ikinci g?n ayn? ilgi yoktu. ?kinci g?n?n ilk oturumu ?Tarihsel Bir Tecr?be ve Macera Olarak ?arkiyat??l?l?k? ba?l???n? ta??yordu. Oturumdaki sunumlarda, Bat??n?n Do?u?ya oryantalist bak???n?n yeni olmad???, kavram?n ?ok eskilere dayand??? tarihsel veri ve belgelerden ?rneklerle anlat?ld?. Sydney ?niversitesi Sanat Tarihi ve Teorisi B?l?m? ??retim ?yesi Prof. Roger Benjamin, ?Cezayir Liman?: Haf?za ve G?? Topografileri? ba?l?kl? sunumunda, resim, foto?raf, poster gibi Cezayir?in Frans?z istilas? y?llar?na ait g?rsel malzemelerden yola ??karak, Fransa?n?n Cezayir ?zerinde kurdu?u ?g?rsel egemenlik?i ele ald?. Cezayirli Ressam Mohammed Racim?in eserlerinden de ?rnekler veren Benjamin, Racim?in eserlerinde Frans?z egemenli?inden kurtulmaya ?al??an bir milliyet?ili?i ortaya koydu?unu dile getirdi.
Oklahoma ?niversitesi, Co?rafya B?l?m??nden Mahmut G?kmen, National Geograrphic dergisinin 1990?2006 y?llar? aras?nda yay?nlanan metin ve foto?raflardan yola ??karak, derginin Arap d?nyas?na ili?kin oryantalist bak???n? inceledi. Derginin, Arap d?nyas?n? ?karanl?k ve gizemli ger?ek? olarak ele ald???n? ifade eden G?kmen, Arap ve Arap co?rafyas? tasvir edilirken ??iddet, ??l, fakir insan? foto?raflar?n?n kullan?ld???n?, b?ylece bir Do?u imaj? yaratt???n? ancak bu imaj?n ABD?nin b?lgedeki imaj?n? me?rula?t?rman?n bir arac? oldu?unu ifade etti.
Bat??n?n iki ??tekisi?
?stanbul ?niversitesi, Sosyoloji B?l?m? ??retim ?yesi Do?. Dr. ?smail Co?kun, ??teki ile Kar??la?malar: Gezi Edebiyat? ve ?arkiyat??l?k? ba?l?kl? sunumunda Bat??n?n kendi d??? ile ili?kisinin ?ok eskilere dayand???n? anlatt?. ?ok eskilere dayanan bu zengin ?yk?lerin yeni?a?la birlikte yeni boyutlar ve anlamlar kazand???n? da vurgulayan Co?kun, bu yeni boyutun iki y?nl? oldu?unu vurgulad?. Co?kun, bu iki boyuttan birinin, bat?n?n ?yerle?ik ?teki? olarak tan?mlad??? geleneksel Do?u ile kurdu?u ili?kideki de?i?imler oldu?unu, di?erinin ise Bat??n?n ?yeni ?teki?si olan, Amerika k?tas?ndaki yerli uygarl?klar ile kar??la?man?n meydana getirdi?i de?i?imler oldu?unu vurgulad?. Co?kun, bu de?i?imlerin ?teki ile ili?kilerin yeniden d?zenlenmesinde etkili oldu?unu, bu de?i?imlerin izlerinin ?zellikle gezi edebiyat? ?zerinden s?r?lebilece?ini dile getirdi.
Napolyon?un besmelesi
Siyaset Toplum ve Ekonomik Ara?t?rmalar Vakf? Genel Koordinat?r? Dr. ?brahim Kal?n da, ?Avrupal? Seyyahlar?n Oryantalist S?yleme Katk?lar?? ba?l?kl? sunumunda, Avrupal? ayd?nlar?n Do?u ve ?slam d?nyas? hakk?ndaki de?erlendirmelerinin, birey, toplum, medeniyet, ?zg?rl?k, din-bilim ili?kileri, ekonomik ?retim gibi Avrupa?da tart???lmakta olan temel kavramlardan ba??ms?z olmad???n? s?yledi. Kal?n konu?mas?nda, Fransa?n?n Cezayir?i i?gali s?ras?nda Napolyon?un Cezayir halk?na seslenen ve besmele ile ba?layan ve Fransa?ya kar?? isyan etmenin Allah?a kar?? gelmek oldu?unu belirtti?i metinlerinden ilgin? b?l?mler aktard?. Kal?n??n yak?n tarihteki seyahatnamelerden verdi?i ?rneklerden en ilgin? olan? ise Nobel Edebiyat ?d?ll? Yazar Andre Gide?ninkiydi. Gide?nin kitab?nda, T?rkleri, giyinmesini bilmeyen insanlar olarak tan?mlad???n? aktard?. Kal?n, yak?n zaman ?nce T?rk?eye de ?evrilen kitaptan bu b?l?m?n ??kart?lmas?na da ironik bir yorum getirdi: ?Kitab? T?rk?eye ?eviren yay?nevi, bizim kafam?zdaki Bat? imaj? y?k?lmas?n diye bu b?l?m? ??kartt? herhalde.?
Oryantalizme kar?? oksidentalizm
?kinci g?n?n ikinci oturumu ?Kar??la?malar: ?arkiyat??l?k Ekseninde Medeniyetler Aras? ?li?ki? ba?l???n? ta??yordu. Kahire ?niversitesi?nden Prof. Hassan Hanafi, ?Oryantalizmden Oksidentalizme? ba?l?kl? sunumunda, oryantalizme kar?? tutum al?rken sadece onu ele?tirmenin yeterli olmad???n?, oryantalist ara?t?rma metotlar?n? da analiz etmenin gereklili?ini vurgulad?. Oryantalizme kar??, bilen ?zneyi, Bat? olarak tan?mlayan de?il, Do?u olarak tan?mlayan bir zihinsel ?ema geli?tirmek gerekti?ini, ?zne nesne ili?kisini Do?u lehine de?i?tirmenin gerekli?ini vurgulad?, bunun i?in de oryantalizme kar?? oksidentalizmi ?nerdi. Hanafi, oksidentalizmin sadece akademik bir giri?im de?il, d?nyada yeni bir g?? dengesi in?a etmek i?in de bir y?ntem oldu?unu savundu. Bu oturumda ayr?ca, Walles ?niversitesi ve Oxford Universitesi, All Soul Koleji?nden Prof. Dr. M. Mustafa Al-Azami, ?M?sl?manlar Neden Oryantalistlerin ?slami ?al??malar ?zerindeki Otoritelerini Reddetmelidirler?, Tahran ?niversitesi Sosyal Bilimler Fak?ltesi?nden Prof. Taghi Azadarmaki, ?Oryantalizm ve ?ran ?al??malar?nda Metodoljik Yanl?? Kavramsalla?t?rmalar?, Sakarya ?niversitesi ?lahiyat Fak?ltesi?nden Do?. Dr. Murteza Bedir, ?Oryantaliz ve ?slam Ara?t?rmalar?? ba?l?kl? tebli?lerini sundular. Sempozyum?un son oturumu ise ?Hayali Do?unun Bat?l? G?r?n?mleri: ?arkiyat?? Sanatlar? ba?l???n? ta??yordu. Bu oturumdaki sunumlar ise a??rl?kl? olarak g?rsel, sanatsal malzemeler ?zerinden Do?u ve Bat? imgelerinin kurulu?lar?n? ele ald?.
Sempozyum, sempozyumun genel de?erlendirmesinin yap?ld??? kapan?? oturumunun ard?ndan son buldu. (?stanbul/EVRENSEL)
Ebru Mo?o?