AKP i?eride piyasac? d??ar?da BOP?

Ankara ?niversitesi Siyasal Bilgiler Fak?ltesi ??retim ?yesi Do?. Dr. ?lhan Uzgel AKP?nin i?eride neoliberal d?n???mlere tam gaz devam edilmesinin, d??ar?da ise B?y?k Ortado?u Projesi?nin (BOP) temsilcisi ve uygulay?c?s? olarak g?rev yapt???n? kaydetti. Uzgel, AKP?nin 1980?lerde ba?layan neoliberal yap?lanmaya yeni bir h?z verdi?ini ifade etti.
Uzgel, AKP ?zerine haz?rlad??? ara?t?rmada, 1980?lerde Ye?il Ku?ak projesinin bir par?as? olarak T?rk-?slam sentezinin darbe y?netimi taraf?ndan benimsendi?ini ve milliyet?ilikle ?slamc?l???n sola kar?? g??l? bir koalisyon olarak desteklendi?ini kaydetti. Milliyet?ilik ile ?slamc?l?k aras?ndaki bu ittifak?n 1990?larda terk edildi?ini kaydetti.
Uzgel, So?uk Sava? sonras?nda ortaya ??kan siyasal co?rafyadaki de?i?iklikler ve ?zellikle 11 Eyl?l sonras? d?nemde ?T?rkiye modeli?nin ?l?ml? ?slamc?, laik, neoliberalizme ba?l?, AB ?yeli?ini hedefleyen, ?srail ve ABD ile yak?n ili?ki i?inde bir d?? politika ?izgisi giderek daha fazla ?nem kazanmaya ba?lad???n? vurgulad?. Uzgel, ayr?ca, BOP ?zerinden ABD?de prim yapt???n? fark eden AKP liderli?inin, bir?ok b?lge ?lkesi ?ekingen davran?r ve kar?? tav?r al?rken, projenin b?lgedeki avukatl???na soyundu?unu dile getirdi.
Projenin resmen ortaya at?ld??? Sea Island?daki (ABD) toplant?ya M?s?r, Suudi Arabistan gibi ?nemli Ortado?u ?lkeleri kat?lmazken, Erdo?an??n toplant?ya kat?larak T?rkiye?nin projedeki yerini resmile?tirdi?ini vurgulayan Uzgel, D??i?leri Bakanl????n?n ?slam ?lkeleri aras?nda tepki yaratmas?ndan ?ekindi?i i?in ?model? tan?mlamas? yerine ?esin kayna??? ya da resmi ad?yla ?demokratik ortak? stat?s?n? ?talya ve Yemen?le birlikte ?stlendi?ini ifade etti. AKP?li yetkililerin BOP konusunda olduk?a a??k s?zl? davrand?klar?n? aktaran Uzgel, Erdo?an??n bir televizyon s?yle?isinde Diyarbak?r?? BOP?un merkezi yapmaktan s?z etti?ini hat?rlatt?.
Yahudi lobisiyle s?k? ili?kiler
Tayyip Erdo?an??n Refah Partisi Beyo?lu ?l?e Ba?kan? iken, ABD B?y?kel?isi Morton Abramowitz ile g?r??t???n? hat?rlatan Uzgel, bu temaslar?n, 1994 yerel se?imlerinde ?stanbul Belediye Ba?kanl????n? kazand?ktan sonra da s?rd???n? dile getirdi. G?l??n ise ?ubat 1997?de ABD sisteminde etkili bir kurulu? olan D?? ?li?kiler Konseyi?nde bir konu?ma yapt???n? ifade etti. Uzgel, G?l??n Nisan 2001?deki ziyaretinde ise Yenilik?i hareketin ?nde gelen ismi olarak temaslar?n? s?rd?rd???n?; D??i?leri?nden eski Ankara B?y?kel?isi Marc Grossman ve emekli olan Abramowitz ile g?r??t???n?, bu gezilerde Amerikan Yahudi Komitesi?yle de bulu?malar? oldu?una dikkat ?ekti.
Erdo?an ve G?l??n, i?inden geldikleri siyasal ak?m?n temel belirleyici ?zelliklerinden birinin Yahudi kar??tl??? oldu?unu belirten Uzgel, o y?zden bu ?evreleri siyasal ?izgilerinin de?i?ti?i yolunda ikna etme, iktidara gelme durumunda Bush y?netimine hakim yeni muhafazakar kesimle i?birli?inin s?rece?ini ve ?srail ile ili?kilerde sorun ??kar?lmayaca??na ili?kin g?vence sa?lamalar?n?n gerekti?ini kaydetti. Uzgel, bunun daha ileri noktas? olarak Erdo?an?a g??l? Yahudi kurulu?u Amerikan Yahudi Kongresi taraf?ndan Ocak 2004?te cesaret ?d?l? verildi?ini belirtti.
AKP?nin 1 Mart olay?na ra?men ABD ile ili?kilerini yo?un bir ?ekilde s?rd?rd???n? belirten Uzgel, ABD?nin ter?rist olmakla su?lad??? ??phelileri sorgulad??? CIA u?aklar?n?n, T?rkiye?yi kullanmas?na izin verildi?inin alt?n? ?izdi. ABD?nin Erdo?an?? ?ikinci bir ?zal? gibi g?rd???n? belirten Uzgel, T?rkiye?nin 1 Mart??n ard?ndan Irak konusunda ABD?ye herhangi bir g??l?k ??karmad???n?; h?k?metin ?srar? ?zerine iki ?lke aras?nda ?Stratejik Vizyon Belgesi? imzaland???n? kaydetti.
Tam gaz piyasa ekonomisi
Uzgel, AKP?nin iktidara gelmesiyle 1990?lar boyunca siyasi sorunlar ve 1994, 1999 ekonomik krizleri nedeniyle yeterince h?z verilemeyen neoliberal d?n???m i?in taze kan ta??d???na dikkat ?ekti. ?iller?in 1994?te ?son sosyalist devleti y?kt?k? s?ylemine ra?men G?mr?k Birli?i d???nda gerek ?zelle?tirmede beklenen d?n???m?n sa?lanamad???n? belirten Uzgel, AKP?nin ise bu konuda di?er partilerden daha hevesli davranarak; devletin etkinli?inin azalmas?yla bir yandan konumunu g??lendirirken, ?te yandan ?slamc? sermayenin ?zelle?tirme furyas?ndan yararlanmas?n? sa?lad???n? vurgulad?. D?n???m?n yaln?zca ?zelle?tirmeyle s?n?rl? kalmad???n?, e?itimden sa?l??a, ?evreden sosyal politikaya kadar toplumsal-siyasal ya?am?n her alan?n? kapsamaya ve d?n??t?rmeye ba?lad???n? belirten Uzgel, ?AKP d?neminde Meclis?in rekor say?da yasa ??karmas? asl?nda ?vg? kayna?? olarak sunulurken, yap?lanlar, neoliberal d?n???m?n hukuksal temellerini olu?turma s?recinden ba?ka bir ?ey de?ildir? ifadesini kulland?.
Uzgel, ABD ile ili?kilerde olu?an mesafe, AB s?recinin yava?lamas?, kendi se?menini bir?ok konuda memnun edememe, ekonomik verilerdeki d?zelmenin g?nl?k hayata yans?mamas? gibi konular?n AKP iktidar?n? zora soktu?unu vurgulayarak, bir sonraki se?imler i?in kendilerini g?vende hissetmelerini engelleyen unsurlar?n ortaya ??kt???n? kaydetti. (Ankara/EVRENSEL)
B?lent ?z?elik