SOL A?IK

12 Eyl?l 1980 darbesi ile siyasal, toplumsal ve iktisadi a??dan ?irazesi kaym?? bir ?lke konumuna gelen T?rkiye neredeyse hi?biri zaman?nda yap?lmayan bir?ok se?im ya?ad?. Bu se?imlerin ortak ?zelli?i; sermaye s?n?f?n?n temsilcisi olan ki?i, kurum ve kurulu?lar?n s?n?rs?z bi?imde propaganda yapma olana??na sahip olmalar? ancak eme?i temsil eden ?rg?tlerin ise s?rekli olarak bask? ve zor ile sindirilmeye ?al???lmas?yd?. B?ylelikle ?tek kale ma?? bi?iminde oynanan demokrasicilik oyununda sermaye s?n?f?n?n yan?nda saf tutanlar ?gol olup? emek?i s?n?f?n ?st?ne ya?d?lar. Dahas? averajlar?na averaj katt?klar? bu s?reci s?rekli k?lmak ve toplumu kendi istemleri do?rultusunda denetim alt?nda tutmak i?in birtak?m yeni kurumlar olu?turdular, ya da var olan kurumlar? yeniden yap?land?rd?lar. S?z konusu bu yeni kurumlar?n ve yap?lanmalar?n temeli, tercih edilen sermaye birikim modeline uygun bir niteli?e sahip olmalar? esas?na g?re at?ld?. B?rokrasinin yerine serbestiyet, kamunun ve planlaman?n kar??s?nda ?zel giri?im ve piyasa odakl?l?k bu kurulu?lar?n ba?l?ca ?iar? haline geldi. Ancak zamanla ?ok yak?n?lan b?rokrasinin yerine ikame edilen serbestiyet keyfiyete, ?zel giri?im ve piyasa odakl?l?k ise tekelle?meye evrildi. Ayr?ca kamusal anlay???n b?t?n?yle tahrip oldu?u bu d?nemde toplumsal yarar ad?na i?lemesi gereken hukuk da sadece ve sadece s?n?rl? bir ?evreye hizmet eden bir mekanizmaya d?n??t?. Dolay?s?yla keyfi bi?imde hareket edenler, sorumsuzluklar?n?n sorumlulu?unu ?stlenmek zorunda kalmaks?z?n ait olduklar? s?n?f ve ku?kusuz kendi adlar?na tasarruflarda bulunmaya ba?lad?lar. Ve kamu ad?na bu tasarruflara m?dahale etmesi gerekenlerin de bu tip ak?al? i?lere eklemlendi?i, yap?lanma yolsuzlu?un kurumsal kimlik kazand??? bir yap?lanma bi?imini ortaya ??kard?. Dolay?s?yla bu kurumlar taraf?ndan yap?lan al?m sat?m i?leri, ihaleler, istihdam edilen personeller, yap?lan anla?malar, s?zle?meler de ?u ya da bu bi?imde yolsuzlu?un izlerini ta??maya ba?lad?. Sonu?ta kay?t d??? olan? gizlemek i?in k?l?f?na uydurmak, s?rece m?dahil olan mafy?z ?rg?tlerden kurtulmak i?in ba?ka mafy?z ili?kileri devreye sokmak, r??vete dayal? ili?kileri ?rtbas etmek i?in r??vete ba?vurmak bu kurumlar?n gelene?i haline geldi.
?u g?nlerde h?k?met ve kurum y?neticisi aras?ndaki gerilim nedeniyle tart??ma konusu yap?lan Futbol Federasyonu da 1980 sonras?nda yeniden yap?land?r?lan kurumlar aras?ndad?r. 1988 tarihinde ??zerkle?tirilen? Futbol Federasyonu o tarihten bu yana her zaman i?in ?ok tart???lan kurumlar?n ba??nda gelmektedir. Kurumun, kul?plerle ve kul?p y?neticileriyle olan ili?kileri, ulusal tak?m i?in yap?lan teknik kadro se?imleri, futbolculara prim olarak verilen dolarlar, cipler, yay?nc? kurulu?larla ve sponsor firmalarla yap?lan anla?malar, kurum y?neticilerinin isimlerinin birlikte an?ld??? mafya bozuntular?, siyasilerin m?dahaleleri bu zaman zarf?nda s?rekli g?ndeme gelen konular?n sadece birka??n? olu?turmaktad?r.
Bunca y?ld?r ya?ananlar a??k?a ortaya koymaktad?r ki; ki?ilerden ba??ms?z olarak kurum ad?na bug?ne kadar yap?lan tasarruflar ve birtak?m uygulamalar ?aibelidir. Ancak federasyon ?zerinden yap?lan tart??malara bak?ld???nda, y?llar itibariyle gelenekselle?mi? ?aibeli halin sadece ki?ilerle ili?kilendirilmeye ?al???ld??? g?r?lmektedir.
Oysa sorun ki?isel de?il yap?sal ve kurumsal nitelikler ta??maktad?r. Bu itibarla ortada ki?ilerle ba?lay?p ki?ilerle biten bir sorunlar yuma?? de?il do?rudan do?ruya sistemin bizatihi kendisinden kaynaklanan bir ?d???m? vard?r. D???m?n ??z?m? ise baz? isimleri ??izmekten?, baz?lar?n? ise ?yedeklemekten? ge?memektedir. E?er ger?ekten bir ??z?m aran?yorsa, ?ncelikle hayat? almak ve satmaktan ibaret k?lmaya ?al??an ve yaln?zca kazananlara itibar eden ak?lla hesapla?mak gerekir. Bu hesapla?may? yapacak olanlar da sistemin tepesindekiler de?il, ?retenlerdir. ??te bu y?zden, ?rne?in futbolcular?n, l?mpenlikten kurtulmalar?, birer emek?i olduklar?n?n ay?rd?na varmalar? ve sendikala?malar? gerekir. ??nk? emek?ileri sendikas?zla?t?rmay? neredeyse var olu?unun yeg?ne nedenlerinden biri olarak kabul eden bu yap?, t?pk? ba?ka alanlarda oldu?u gibi futbolda da sermaye ad?na kazan?m sa?lay?p duracak ve miad?n? doldurdu?u d???n?lenleri ?emekliye? ay?rarak kendini aklama ?abas? i?erisine girecektir. Bu ?oyunun? bozulmas? ancak futbol emek?ilerinin ?rg?tl? tavr? geli?tirmesiyle m?mk?nd?r. Dolay?s?yla tam da ?u g?nlerde futbolun emek?ilerinin KESK?ten ??renece?i ?ok ?ey var.
Cem Do?an