YA?AMA K?LT?R

Her g?n her ?ey de?i?iyor!
Her g?n birikimimize eklenen bilgilerin bizi de?i?tirmesi do?al de?il mi? ("Bilgiler" deyince, ileriye g?t?ren, ayd?nl?k bilgiler demeye gerek g?rmedim.)
Bilgilenmemizi durdurmu?sak elbette de?i?meyiz?
Kendimizi de?i?tiremedi?imiz g?n ya?anm?? bir g?n de?ildir.
?lgili oldu?umuz, olmad???m?z ya da ?yle sand???m?z b?t?n alanlara bak???m?z da bizim de?i?memizle de?i?ecektir elbette?
?lkokulda edindi?imiz bilgiyi yeti?kin ?a??m?zda bile ge?erli say?yorsak, bu geri kalm??l???m?z demek olabilir.
Durun ?rnekleyeyim:
Bize ortaokulda, lisede verilen bilgilere g?re k?lt?r k?kenleri a??s?ndan yery?z?n?n ?ze?i (merkezi) Grek-Roma ?evresiydi? Konu Anadolu olunca Etiler girebilmi?ti tarih derslerimize 1940?lar?n ba?lar?nda?
Yery?z?nce ?nl? bilim insan?m?z Halet ?ambel'in ?ay?n? (Ergani'den 5-6 km uzakl?kta), ?ngiliz bilim insan? Mellart'?n ?atalh?y?k (Konya'dan 35-40 km uzakl?kta) kaz?lar?yla her ?ey de?i?ti? Pek ?ok yerde yap?lan yeni kaz?larla ?zek, Anadolu, Suriye, Filistin, Mezopotamya b?lgesine kayd?.
Bug?nk? ya?ama k?lt?r?m?z? etkileyen pek ?ok "ilk"in bu b?lgeden kaynakland???n? ??rendik. (?rne?in; Muazzez ?lmiye ???'? savc?l??a veren bilisizler ??renememi?lerdi daha?)
Topra??n ilk s?r?ld???, yery?z?nde ilk yerle?melerin ger?ekle?ti?i yerin Anadolu oldu?unu ben orta ya?lar?ma do?ru ??rendim? Ondan sonra ortaokulda ??rendi?im bilgilerle bakabilir miydim ya?ama ortam?ma?
Arkeolojinin bir h?rs?zl?k dal? olarak ba?lad??? bilgisinde kalm??, nas?lsa k?lt?r bakan? (hem de) yap?lm?? bir politikac?n?n, var?n d???n?n nerelerde kalakalm?? oldu?unu?
Yeni bilgileri edinememek, bu yeni bilgilerle kendini de?i?tirememek b?yle sonu?lar verir i?te?
B?yle bir d???nce kar??s?nda kalm?? bilim adam?m?z? d???n?n? Ne yaps?n? O politikac?y? e?itmeye mi kalks?n kendi i?ini b?rak?p?
Arkeoloji dal?n?n i?inde de var benzer olaylar?
Bir ?niversitemizde ??retim g?revlisi olan bir ki?i, ge?enlerde bir dergide "her ?eyin ?ze?i Grek k?lt?r?d?r" diye yazd?, yan?lm?yorsam bundan d?rt-be? ay ?nce.
Bir dost arad? sonra, "Yan?t versene" dedi. "Bana d??mez!" dedim. Ama i?imi de s?k?nt?lar bast??
Ayr?ca arkeoloji denildi?inde, bulunanlarla m?zecili?i (ge?en y?z y?l?n Louvre, British Museum ?rne?i ?stelik) d???nmek a?amas?nda kalakalm?? pek ?ok ki?i var.
Arkeoloji yoluyla edindi?imiz bilgileri (yaln?z arkeologlarca de?il b?t?n bilim dallar?n?n uzmanlar?nca kazand?r?lm??) t?m insanlara nas?l yayaca??m?z olmal? de?il mi tasam?z? Oysa bunu ?nleyen en ?nemli engellerden biri ulus?uluktur.
?nce onu a?acaks?n?z bilginin yay?lmas?n? sa?lamak i?in; hem de nerdeyse b?t?n ?lkelerde? "?lk"in bizde olu?u ?nemli mi, insanl???n geli?mesi, ilerlemesinde kullan?lacak bilginin yay?lmas? m??
Cengiz Bekta?