SORU: Bizler bir tekstil fabrikasında işçi olarak çalışıyorduk. Sendikaya üye olmaya karar verdik. Bunun üzerine işyerinde sendikaya üye olma çalışması başlattık. Birçok arkadaşımızı üye yaptık. Sendikaya üye olduğumuzu öğrenen işveren ise, bu çalışmayı başlatan bizleri ve üye olan bazı arkadaşları işten attı. Bu çeşit haberleri gazetede de sürekli okuyoruz. Sendikalı olmak kanunlarda ve öncelikle Anayasa’da tanınan bir hak değil mi? Buna nasıl engel olabiliyorlar? Bu durumda bizim haklarımız neler? Sendika üyeliği yasal bir haktır
CEVAP: Gerçekten, Anayasa’mızın 51. maddesi, ‘sendika kurma hakkı’ üst başlığı ile, ilk fıkrasında “çalışanlar ve işverenler üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz” hükmünü düzenlemektedir. Burada da açıkça görüleceği üzere, bir işçinin bir sendikaya üye olması anayasal hakkıdır ve engellenemeyeceği belirtilmektedir. Nasıl ki, hiçbir işçi işvereninin bir sendikaya üye olmasını engellemiyorsa, işverenler için de aynı kural geçerlidir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 18. maddesinde iş sözleşmesinin feshinin geçerli bir sebebe dayanması gerektiği belirtilmiş ve fesih için geçerli sebep oluşturmayacak hususlar düzenlenmiştir. Buna göre, “sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak’ iş sözleşmesinin feshedilmesinde geçerli bir sebep olmayacaktır. Ancak, hiçbir işveren de, ‘sen sendikaya üye olduğun için iş sözleşmeni feshediyorum’ gibi bir gerekçe ile bir işçinin sözleşmesine son vermez. Bu durumda, iş sözleşmesinin feshinde gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı gerekçesi ile işe iade davası açma hakkınız bulunmaktadır. İşe iade davası açma hakkı otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçiler için uygulanabilecek bir düzenlemedir. Dava, fesih bildiriminin tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde açılmalıdır. Burada feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. Eğer feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatlamakla onu yükümlü kılmıştır. Ayrıca, işveren hakkında suç duyurusunda da bulunabilirsiniz.
Avukat Devrim Avcı