Medyanın kültürel farklılıklara yaklaşımı

Kültürel farklılıklara yaklaşım konusunda medyanın rolü, önceki gün yapılan önemli bir toplantının konusunu oluşturdu. British Council, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ve BBC Word Servise’ın işbirliği ile gerçekleştirilen toplantıda, kültürel farklılıklara yaklaşımda medyanın durumu değerlendirilirken bu konuda Türkiye açısından ne gibi ilkeler benimsenebileceği de konuşuldu. BBC ve Türkiye’den sunumların yapıldığı toplantıya, çeşitli basın yayın kuruluşlarından editör ve muhabirler ile akademisyenler katıldı.
“Kültürel Farklılıklar ve Toplumsal Barışın Sağlanmasında Medyanın Rolü” başlığı altında gerçekleşen toplantının moderatörlüğünü Gazeteci-Yazar Ragıp Duran yaptı. Duran, çocuk ve kadın temaları açısından medyanın rolünün değerlendirildiği toplantıların ardından, bunun üçüncü toplantı olduğunu anımsattı. Açılış konuşmasını yapan British Council’in Türkiye Direktörü Chris Brown, bu toplantılarla medyanın, toplumsal katılım konusuna ilgisini artırmayı amaçladıklarını belirtirken Türkiye Gazeteciler Cemiyeyi Başkanı (TGC) Başkanı Orhan Erinç de açılış konuşmasında, bu toplantının toplumsal farklılıklara yaklaşım bakımından belirli ilkelerin benimsenmesine hizmet etmesini amaçladıklarını söyledi.
Proje danışmanı Ankara Üniversitesi (AÜ) İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mine Gencel Bek tarafından hazırlanan “Medya ve Toplumsal Katılım Araştırması İçerik Analizi Sonuçları”, proje danışmanı AÜ Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Aldulrezak Altun tarafından sunuldu.
Analiz sonuçları
Ocak-Ekim 2005 tarihinde Hürriyet, Sabah, Akşam ve Vatan gazetelerinde konuyla ilgili yayımlanan 16 bin 60 haberin analiz sonuçlarına dayanan araştırmaya göre, incelenen toplumsal guruplarda sosyoekonomik durumu belli olanlar arasında ilk sırayı üst sosyoekonomik durumdakiler aldı. En alt katmandakilerin çok daha az temsil edildiğinin belirtildiği araştırmaya göre, kadınların teşhir edildiği haber sayısı bin 620 iken erkeklerde bu oran 101. Teşhirin içeriği ise çoğunlukla cinsellik.
Araştırma sonuçlarına göre, konjenktüre uygun olarak Kürtler ve Ermeniler en çok temsil edilen gruplar olurken göçmenlik ve mültecilik ise pek görünür konular arasında yer almıyor. Temsil biçimlerindeki sorunlara da değinen Altun, Türkiye medyasının, başka ülkelerde Türklere karşı gösterilen farklılıklar konusundaki duyarlılığı, kendi ülkesindeki farklılıklara göstermediğini vurguladı. Altun ayrıca, şiddeti kışkırtmayan bir gazeteciliğe ihtiyaç olduğunu söyledi.
Medyanın, Türkiye’nin çıkarlarını koruma adına farklı kültürel gruplara yaklaşımda dışlayıcı tutumlar takınabildiğine dikkati çeken Altun, “‘Rektör Ermeni’ sözü tepki çekti” gibi olumlu haber örneklerine de rastlanabildiğini söyledi. Ardından da BBC’den Nick Higham, “BBC’de Kültürel Farklılıklara Yaklaşım ve Gösterilen Politikalar”, yine BBC’den Nick Nugent de “Kültürel Farklılıklar ve Göç” başlıklı sunumlar yaptılar.
BBC örnekleri
İngiliz gazeteciler, BBC’nin kendi iç yayını açısından hazırladığı editoryal klavuz ve BBC rehber ilkeleri hakkında örneklerle bilgi verdiler. Etnik azınlıklara dair haberlerde, kişinin renginin sadece gerekli ve ilişkili olduğu zaman bahis konusu yapılması gerektiğini belirten İngiliz gazeteciler, tüm gruplara mensup insanların, tüm program yelpazesinde temsil edilmesi gerektiğini benimsediklerini aktardılar. 11 Eylül saldırılarının ardından İngiltere’de yaşanan saldırıların İngiliz kamuoyunu etkilediğini ve basının haber veriş tarzında da siyahlara ve Müslümanlara karşı farklı bir yaklaşımın gözlenebildiğini belirten İngiliz gazeteciler, BBC olarak kendilerinin bu konuda özen göstermeye gayret ettiklerini anlattılar.
BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nden Gazeteci Metin Çorabatır da “Mülteci Haberlerin Türk Medyasında Yayınlanış Biçimi” başlıklı bir sunum yaptı. Göç ve mültecilik olgusuna yaklaşım konusunda “O ülkenin yapısı ve göçe bakışı mültecilere yaklaşımı etkiliyor” diyen Çorabatır, Türkiye’ye gelen Bulgar göçmenlere gösterilen yaklaşımla 1. Körfez Savaşı’nda Irak’tan gelen mültecilere gösterilen yaklaşımın farklı olduğuna dikkati çekti.
Atelye çalışması
Toplantının öğleden sonraki bölümünde ise hem bu sunuşlar değerlendirildi, hem de Türkiye’den toplantıya katılan gazeteciler, Türkiye’de kültürel farklılıklara yaklaşım konusundaki görüşlerini paylaştılar. BBC adına yapılan sunumlardaki olumlu örneklerle birlikte, BBC’de eksik ve yanlış gördükleri tarafları da belirten gazeteciler, Türkiye’de Kürtler, Ermeniler, Çingeneler ve farklı mezheplere dair haberlerdeki sorunlu yaklaşımları örneklerle tartıştılar.
Öğleden sonraki bölümde, Türkiyeli gazeteciler, kültürel farklılıklara yaklaşım ve mülteciler ile göçmenlere yaklaşım konusunda ilkiler belirlemek üzere atelye çalışması yaptılar. Bu atelye çalışmasında, dünyadaki örnekler ve TGC tarafından hazırlanıp yayımlanmış olan Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi gibi metinlerde yer alan ilkeler ile benzer çalışmalar incelenerek bazı ilkeler konusunda görüş birliğine varıldı.
Toplantı katılımcıları arasında sağlanacak iletişim ile bu ilkeler, son haline vardırılacak.(İstanbul/EVRENSEL)