İlk çizginin heyecanıyla Durmadan, hep üreterek

ASMMMO Nezih Danyal Karikatür Vakfı Galerisi’nde, bir süredir karikatürcüler, çizerler her yaştan çocuklarla birlikte ‘karikatür nasıl yapılır, karikatürde ne işlenir, mizah öğeleri nasıl çizgiye yedirilebilir’ gibi sorulara cevap arıyor.
Önceki gün, çocuklara karikatür çizmenin ipuçlarını öğreten çizer Sait Munzur’un da çocuk denebilecek bir yaşta, 14’ünde ilk karikatürü yayınlanmış. Munzur önce, çocuklardan karikatürde ne anlatacaklarına karar vermeleri gerektiğini, ardından da bir espri bulmalarını istiyor. Genç bir çizer adayı, dünyada küresel ısınmadan dolayı kuraklık başlayacağını söylüyor. Bir başkası ‘Ormanların, ağaçların yok oluşunu çizelim’ diye öneride bulunuyor. Ve böylece konu beraberce seçiliyor; ilk konumuz, küresel ısınma ve doğanın yok oluşu, mizah diliyle çizilecek. İlk kez karikatür çizecek olanlar heyecanlanıyor, bazısı çizmek istemiyor; bilmediği için yapmaya çekiniyor. Daha önce de karikatür çizmiş olanlar, hızla espri arayışına giriyor. Bir süre sonra bütün çocuklar, kafalarını kağıda adeta gömerek sessizce ve hızla çizmeye başlıyor. Neler var çizdiklerinde; örneğin Munzur’un da önerisiyle bir damla suyla yıkanmaya çalışan, gülümseyen, aslında çaresizliğine gülen adamla beraber baltalarla tek tek kesilen ağaçlar, çevreye zarar veren atıklar, fabrikaların zehirli gazları, ağaç kesen kızgın adam... Hepsi birden çiziliveriyor.
Yeniden, bıkmadan çizmek
Munzur, çocukların çizdiklerine teker teker bakıyor ve çocuklara, çizdikleri kağıdın arkasına başka bir espriyle çizmelerini istiyor. Aziz Nesin’e çocukken bir mektup yazdığını, Nesin’in de cevabı kendi mektubunun arkasına yazıp gönderdiğini söyleyen Munzur, tutumlu olmanın çok önemli olduğunu belirtiyor. Çizginin anlamlı ama güldüren bir çekiciliğe sahip olması için tekrar tekrar çizmenin önemli olduğunu da aktarıyor Munzur. “İlk kez de çiziyor olabilirsiniz, yıllardır çiziyor da. Ne kadar çok çizerseniz, ne kadar çok çalışırsanız o kadar anlamlı, komik çizgiler yakalayabilirsiniz. Ve daha da önemlisi, aydın olmanızdır” diyor Munzur; “Aydın olmak, çevrenizde yaşananlara karşı duyarlı olmak, yanlışları göstermek ve uyarmaktır” diye de ekliyor. Genç çizerler de hem kendi yaptıklarına, hem yanındakinin çizdiklerine bakarak ve sessizce gülüşerek çalışıyorlar. Espriyi çizgiyle anlatmanın zor ama bir o kadar da keyifli olduğu, hareketlerinden anlaşılıyor çocukların.
“Savaşı da barışı da çiziyoruz”
Munzur’un karikatürleri, 1973’ten bu yana Ulus, Yeni Halkçı, Barış, Ekspres, Zafer, Milliyet, Cumhuriyet, Birgün, Gırgır, Akbaba, Çağdaş Mizah gibi gazete ve dergilerde yayınlandı. Ayrıca resimlemesini yaptığı birçok çocuk kitabı da bulunuyor.
Çocuklarla atölye çalışmasını bitirdikten sonra karikatür sergisinin açılışını da gerçekleştiren Munzur, çizgilerinde ülkemizde ve dünyada yaşanan, insanlığı tehdit eden sorunlara eğiliyor. ABD’nin Irak’ı işgalini, savaşın çirkin ve kirli yüzünü, ülkemizdeki IMF yalakalarını, basın ve ifade özgürlüğünü yok sayan, engelleyen politikaları ve daha birçok kişiyi, olayı acı da olsa gülümseterek anlatıyor. Çizgilerindeki insanlar hep kırmızı burunlu, uzun yüzlü ve tombul. Ezen de yok eden de aynı bu kırmızı burunlu, tombul, uzun yüzlü insanlar; ezilen, horlananlar da... Munzur, ‘ne yapıyorsak, iyisini de kötüsünü de biz yapıyoruz’ diyor sanki. Tarihin karanlık sayfalarını da aydınlık sayfalarını da insanoğlu yazıyor... (Ankara/EVRENSEL)
Şiar Can Şener