Kürt tiyatrosu yolun başında

İstanbul Beyoğlu’nda açılan Gençlik Kültür Merkezi (GKM), bağlama, gitar kurslarının yanı sıra edebiyat, fotoğraf atölyesi ile birlikte Kürtçe tiyatro atölyesi de açtı. Kürtçe tiyatro yapan MKM Teatra Jiyana Nû, Teatra Seyr-î Mesel, Teatra Avesta bilinen Kürt tiyatroları. Ancak ilk kez tiyatroya dair bütün süreçlerin Kürtçe çalışılacağı bir atölye çalışması ilgiye değer. Kürtçe tiyatro yapmanın pek çok zorluğunu yaşayan, atölye sorumluları Taner Bektaş ve Yasin Güngör ile yürütücüleri Aydın Orak ve Ömer Şahin, her şeye rağmen, yaptıkları işin Kürtler için öneminin bilinciyle umut ve heyecan dolular.
Gençlik Kültür Merkezi’nde, yabancılaştırılan gençleri, kültürel etkinliklerle buluşturacak olan Kültür Merkezi’nde Kürt, Laz Arap, Roman oluşun zenginliğini göstermek ve kardeşçe özgür bir toplumda yaşamanın mümkün olduğunu anlatmak amaçlanıyor.
Kürt tiyatrosunun evrimi
Kürtçe tiyatro atölyesi ise, herkese açık olarak planlandı. Doğaçlama, mimik, oyunculuk eğitimi verilecek, zaman zaman kendi alanında deneyimli, tiyatronun farklı alanlarında uzmanlaşmış insanlar davet edilecek. Taner Bektaş, “Bizim atölyemizi esasında farklı kılacak şey eğitim dilinin olabildiğince Kürtçe olması” diyor.
Kürtçe tiyatro atölyesi fikrine nasıl ulaştıklarını sorduğumuzda, Ömer Şahin şöyle yanıt veriyor: “Kürt toplumunda bir drama olgusu söz konusu, Zerdüştlük’e dayanan ve günümüze ulaşmış olan dengbejlikte ifadesini bulmuş, ancak günümüz anlamında tiyatro diyemeyeceğimiz bir halk tiyatrosu söz konusu. Kişinin insan olma yolunda ilerleyebilmesi için tiyatro çok önemli bir sanat. Bizim buradaki tabii ki temel kaygımız, Kürtlerin kendi diliyle tiyatro yapması ve izlemesi için bir adım atmak.”
Atölye yürütücülerinin dikkat çektiği bir nokta da, Türk tiyatrosunun zengin tarihine, birikimine karşılık, Aydın Orak’ın şu sözlerinde ifadesini buluyor: “Biz arkamıza baktığımıza büyük boşluk görüyoruz.”
‘Seyircimizi de yaratmalıyız’
Tiyatroyu Kürtçe yapma çabalarının çok doğal karşılanması gerektiğini düşünüyor Yasin Güngör: “Dünyasını, duygularını Kürtçe yaşayan, düşlerini Kürtçe gören ve Kürt oluşundan dolayı onca kimlik sorunu yaşayan insanlarla yapacaksak bu işi, elbette ki bunu Kürtçe yapmaktan daha doğal ne olabilir ki?”
Taner Bektaş ise Kürtçeyi yeteri kadar bilmediği dönemde, tiradlar üzerine çalışırken dilini geliştirdiğini anlatıyor. “Bir bakıma kendi dilimizi öğrenme yerinin o dili kullandığınız sanatın içi olduğunu öğreniyorsunuz” diyor.
Yaşadıkları en önemli sıkıntı ise, seyirci eksikliği. Elbette bunda, henüz yolun başında olmalarının payı büyük. Aydın Orak, “Ne yazık ki bir Kürt tiyatrosu seyircisinin varlığından çokça da söz edilemez” dedikten sonra ekliyor: “Biz kendimiz tiyatro öğrenip yaparken ve sahnelerken aynı zamanda kendi seyircimizi de yaratmak zorunda kalıyoruz... Çünkü yok... Hani belki modern anlamda Kürt tiyatrosu yirmi yıldır kendi olanakları içinde yapılıyor ve Kürt seyircisi de o ölçüde sınırlı... Düşünsenize 2003 yılına kadar Diyarbakır’da Kürtçe tiyatro yasaktı. İlk kez o yıl Kürtçe tiyatro oynanmış, daha nasıl bir seyirciden bahsedilebilir? Ama dediğim gibi, biz yolun başındayız ve tiyatromuzu yarattığımız gibi seyircimizi de yaratmamız gerek.” (İstanbul/EVRENSEL)

---

Gençlik Kültür Merkezi
Gençlik Kültür Merkezi, esas olarak Kürt kültürüne yönelik çalışma ve etkinlikte bulunmak üzere mart ayının başında, İstanbul Beyoğlu’nda, Tarlabaşı’nda açılmış. Ancak GKM, 1999 yılında başlanarak hayata geçirilmeye çalışılan, Ankara, Diyarbakır, Adana ve kimi başka illerde de sürdürülen daha kapsayıcı bir projenin sonucu olarak adım adım kendi kimliğine kavuşuyor. GKM’nin oluşum ve kuruluş sürecinde yer alan ve çoğunlukla Kürt gençlerinden oluşan ekip, yaşanan pek çok gelişme ve durumu, politikanın diliyle konuşup tartışırken, zamanla bunun yetmediğini görmüş. Gençler, zaten aşina oldukları sanatın, hakkıyla ve estetik düzey gözetilerek yapıldığında, hayatı ve yaşanılanları bütün zenginliği ile ifade etmede büyük olanaklar taşıdığını fark ederek, politik boyutu da ihmal etmeyip, daha çok sanatsal ve kültürel çalışmalara yönelmişler.
GKM çatısı altında gitar, bağlama kursları; edebiyat atölyesi, fotoğraf atölyesi, tiyatro atölyesi gibi etkinlikler düzenleniyor, sanatçı ve sanatçı adayları yetişiyor.
Mustafa Akyol