Kar taneleri ne kadar büyür?

19. yüzyıldan bu yana insanlar zaman zaman gökyüzünden düşen dev kar taneleri gördüklerini iddia ettiler. Çay tabağı veya yemek tabağı büyüklüğünde hatta belki de daha da büyük. Ağırlıkları onların daha küçük kar tanelerinden daha kısa sürede yere düşmelerine neden oldu. Dentritler (dallantılar) dalları bir araya getirerek bir arabanın ön camında görülenler gibi daha büyük kar taneleri oluşmasını sağlarlar. Çok detaylı bir kanıt yoktur ve kar tanelerin narin yapısından dolayı hızla kaybolur.
Dev kar taneleri aslında deniz canavarları ya da UFO gibi değerlendirilemez. Yine de şüpheciler insanların abartmayı sevdiği gerçeğini bir kenara not ediyor ve fotoğrafların olmaması da onların şüphesini destekliyor. Hava durumlarını derleyen örgütlerin kayıtlarında da dev kar tanelerine yer yok.
Bu nedenle bu devler bilimin karanlık dünyasında çabuk eridi, varlıklarından bahsedildi ama kayıtlara nadiren geçti. Ama şimdi teorisyenler, hava durumu ropörtörleri ve alan uzmanları bu haberlerin çoğunun doğru olduğunu yeryüzüne çok sık rastlanılmasa da 50.8 ila 152.4 milimetre büyüklüğünde kar tanelerinin düştüğünü, bunların şaşırtıcı ölçüde büyük ve yumuşak olduğunu kaydediyor.
Nadir ama imkansız değil
Guinness Rekorlar Kitabı, şimdiye kadar görünen en büyük kar tanesinin Montana, Fort Keogh'da 1887 yılındaki fırtınada düşen kar tanesi olduğunu kaydediyor. Çevredekilerin ifadelerine göre cezveden daha büyük olan bu kar tanesi 381milimetre olarak ölçüldü. Ama bunu destekleyen kesin bir kanıt bulunmuyor.
California Institute of Technology'de kar taneleri üzerine çalışan Kenneth G. Libbrecht, "Hangimiz bir golf topu ya da beyzbol topu büyüklüğünde dolu tanesi gördük?" diye soruyor. "Ama aslında bu büyüklükte dolu taneleri var çünkü insanlar bunları dondurucularından çıkartıyor. Bunların bazıları gerçekten çok çok nadir görülebilir ama imkansız değil." Dev kar tanelerine gelince Dr. Libbrecht "Basket topu büyüklüğünde mi? Kim bilir. Bu bile söz konusu olabilir" diyor. Dr. Libbrecht, fizik kanunlarının kar tanelerinin büyüklüğü konusunda bir sınır koymadığını söylüyor. Ama gerçek hayatta rüzgar kırılgan yapıyı bozabilir ve bu nedenle gökten inen tanelerin boyutuna bir sınır getirebilir diye ekliyor.
Kayıt almaya değer
Hava ropörterleri, eski kayıtlarda aynı fırtınanın farklı gözlemcilerinin dev kar tanesini doğruladığını belirtiyor. İngiliz hava gözlemcisi William S. Pike, çok az bilinen 11 ayrı olayın kayıtlarından haberdar ve bunları Ocak 1988'de The Journal of Meteorology dergisinde yayınladı. Makalede güvenilir kaynakların kar tanelerinin büyüklüğünü 50.8 ila 152.4 milimetre olarak ölçtüğünü yazdı. Pike, "Böyle bir olayın kış mevsiminde Avrupa'nın herhangi bir yerinde ya da Kuzey Amerika veya Asya'nın kıyı kesimlerinde meydana gelebileceğini düşünmek için çok fazla sebep var" diyor. Ancak böylesine büyük kar tanelerinin çok az rapor edildiğini ve kanıtların yetersiz olduğunu da sözlerine ekliyor. Pike'in bu konuyla yakından ilgilenmesinin sebebi ise kendisinin de oldukça büyük kar tanelerini gözlemleyenlerden biri olması. "Cetveli ya da fotoğraf makinesi olan herhangi bir çocuk bile katkı sunabilir" diyen Pike, "Eğer özel bir şey görülürse bu kayıt almaya ve üzerinde konuşmaya değer" diyor.
Gelecekte NASA'nın ve uluslararası ortaklarının da kar yağışının da dahil olduğu küresel yağışları ölçen uydularla dev kar taneleri avına katılması bekleniyor. Bu çalışma iklim çalışmaları için de kilit role sahip. İlk uydunun 2013 yılında gönderilmesi bekleniyor.
(NewYork Times'dan kısaltarak çeviren Özge Kuru)