ipotek altındaki amerikan rüyaları

Franklin Abazie, geçen yıl mortgage ödemesini geciktirince -ikinci bir işte çalışmak zorunda kalışını hatırlatırcasına- hâlâ açılmış zarfı içindeki icra uyarısını katlayarak arabasının güneşliğine koydu. Abazie, geçen yıl karısıyla birlikte Newark’ta bir ev satın aldı ve mortgage masraflarını dengelemek için kiracı bulmakta sorun yaşadı...
Yalnız ve dört çocuk annesi Michelle Pitt, 1999 yılında bir ev satın aldı. O zamandan beri geliri düştü ve mortgage ödemelerini düzenli olarak sürdürmekte zorlanmaya başladı.
Mortgage ödemelerini geciktirdikleri için ipotek karşılığı borç verenlerin icra tehdidi altındaki orta yaşlardaki çift Raşid ve Yvonne Moore, hiç düşünülmeyecek bir şeyi düşünmeye başladılar: ailelerinin yanına taşınmayı.
Quintin Fields için ise, evini elinde tutmak tam bir mucizeyi gerektiriyor; neredeyse bir yıl boyunca kazandığı para kadar geç kalmış ödeme borcu var...

Gelirin yarısı konuta
Newark’ın geniş alanlarında mortgage borçlularının figanları duyuluyor. Bunların çoğu, kentin bazı bölümlerini parıltılı yeniden gelişme alanlarına çeviren, geçen yıllardaki inşaat patlaması sırasında birikti.
Uzmanlar ve yerel yetkililerin söylediğine göre, bu havalinin büyük bölümünde, ağır mortgage borçları binlerce sakini -çoğu ilk kez ev sahibi olanlar- mali yıkımın eşiğine getirdi. Son sayım sonuçlarına göre, Newark’taki ev sahiplerinin yüzde 40’ından çoğu gelirlerinin yarısından çoğunu konutları için harcadılar ki bu New York anakent bölgesinde ve ülke genelindeki en yüksek oranlardan biri.
Şöyle veya böyle, bu borçlar buradaki binlerce kişiyi yaşamlarını değiştirmeye zorluyor. Çok sayıda kişi ek iş edindi. Öbürleri değerli eşyalarını satıyor. Bazıları odalarını kiraya vermek zorunda kalmakta. Birçoğu ise kaçınılmaz olarak, ipotek karşılığında evlerini kaybetmeyi kabullendiler.

Dar gelirliye tuzak
Burada ve ülke genelinde mortgage borçlarının yükselmesine ve ev satışlarında patlama yaşanmasına sebep olan, sınırlı krediye, az birikime ve dar gelire sahip olanlara ev satın alma imkanı veren mortagage kredilerindeki artıştı. Edinilmesi daha kolay olan bu kredilerin ek bir yükü vardı: çok daha yüksek faiz oranları.
Çoğu durumda finans kuruluşları kişilere, gelirlerinin aylık ödemeleri karşılamaya yeterli olup olmadığına bakmaksızın kredi verdiler. Federal kredi verileri gösteriyor ki, Newark’taki mortgage satışıyla alınan evlerin yüzde 50 civarındaki kısmı bu tür kredilerle alınmış. Tahminlere göre, bu kredileri alanların yüzde 18’inden fazlası üç dört yıl içinde icra durumuna düşecek.
Bu tablo, anakent alanındaki ve ülke genelinde şehir bölgelerindeki duruma ayna tutuyor. Tahminlere göre New York bölgesinde 2006 yılında alınan ev kredilerinin yüzde 22’si birkaç yıl içinde icra durumuna düşecek. Banliyö ilçelerinde ise, gelirlerin yüzde 50’sine varan konut harcamaları daha da artmakta.
Ülke genelindeki toplam ipotek icrası sayıları düşük olsa da, bu, düşük gelirlilerin ve azınlıkların yaşadığı, lamba direklerinde “icradan kurtulun” veya “evinizi satın” ilanları bulunan semtlerdeki durumu gizliyor. Verilere göre, Abazie’nin evinin civarındaki birkaç kilometrekare içindeki yaklaşık 250 ev, geçen 6 yıl içinde bir biçimde icrayla karşılaştı. Aynı zaman diliminde kentteki 4 bin ev de icrayla yüz yüze geldi.
Yoksul bölgelerdeki mortgage kredilerini araştıran Woodstok Institute adlı grubun başkanı Malcolm Bush’a göre, bir bölgedeki yaygın icra durumları, oradaki düşük ev fiyatlarını baskı altına alabilir ki, böylece o bölgedeki kredi almak zorlaşır. Böylece sorunlar tüm ahaliyi etkilemeye başlar. Bush, “Bunun daha geniş sosyal sonuçları var, görünen o ki her şey daha kötü olacak” diyor.

---

icra mağdurları isyanda
California Reinvestment Coalition (CRC- California Yeniden Yatırım Koalisyonu) liderliğindeki 115 ahali ve tüketici kuruluşu, önde gelen 6 mortgage kredi kuruluşuna, ülke genelindeki “yağmacı kredilerden” kaynaklanan icra dalgasını durdurmasını istedi. Kredi kuruluşlarından, geçici borç ertelemesi (moratoryum) ilan etmeleri ve ev sahiplerinin evlerini ellerinde tutabilmelerini sağlayabilecek mali çözümler sunmaları isteniyor.
CRC Başkan Yardımcısı Kevin Stein, “California, Amerikan rüyasında ev sahibi olan yüzbinlercesinin soyulmasına yol açacak bir icra krizinin tam ortasında” dedi ve ekledi: “California’daki ev sahiplerinin çoğu vicdansız mortgage kredi verenleri ve simsarları tarafıdan yanlış yönlendirildikleri için icrayla yüz yüze. Büyük kredi kuruluşlarına liderliği ellerine almalarını istiyoruz, böylece evlerini ellerinde tutabilirler ve California’nın ekonomisi zarar görmez.”
California’daki tüketiciler için eşit şartlarda mali hizmetler sunulmasını savunan koalisyon, “Bank of America”, “Citibank”, “Countrywide Home Loans”, “Merrill Lynch”, “Washington Mutual” ve “Wells Fargo” yöneticilerine mektup gönderdi. Mektuplarda, icra takiplerinin 6 ay boyunca durdurulması ve mahalli örgütlerle bir araya gelinerek büyüyen icra krizine çözüm aranması isteniyor.
Sadece mart ayında 31 bin 434 icra olayının olduğu California’da icra rekoru kırıyor. Bu rakam bir önceki yıla göre üç kat daha fazla icraya işaret ediyor. Bu icra takipleri, ülke genelindeki icra oranı ortalamasını da iki katına çıkarıyor.
İcra krizinden en çok etkilenenler ise Beyaz olmayanlar. Aralarında, İngilizce bilmeyenler ve simsarlar tarafından gelirleri yanlış belirtilenler de var.
CRC’nin bir uyarısı da, konut fiyatları düştükçe, icra krizinin yükseleceği. 2006 yılında, California’nın 26 anakent bölgesinden 21’inde ev fiyatları düşünce, ipotek karşılığı krediyle ev sahibi olanlar, bu evlerini kiraya vererek mortgage borçlarını ödeyemez hale geldi. Uzmanlar, konut fiyatlarının düşmesinin icra sayısını artırmasıyla birlikte, konut değerlerinin daha da düşeceğine ve sorunun bir döngü şeklinde büyüyeceğine dikkat çekiyor.
(*)New York Times’tan kısaltarak çeviren Engin Esen

Kareem Fahim Ron Nixon*