15 Haziran 2007 00:00

Bölgeden seçime bakış 1

Diyarbakır’da seçim yarışı, DTP’li bağımsız milletvekili adayları ile AKP arasında geçiyor

Paylaş

SUNU
Bir aydan az bir zaman kalmasına rağmen, bölge halkı OHAL’i anımsatan uygulamalar, Kuzey Irak’a sınır ötesi operasyon olacak mı olmayacak mı tartışmaları, Genelkurmay muhtıraları arasında seçimleri düşünmeye zaman bulmaya çalışıyor. Türkiye’nin en yoksul, işsizliğin en yüksek, eğitim ve sağlık sorunlarının en derin yaşandığı illerinin bulunduğu Güneydoğu’da DTP, EMEP, SDP gibi siyasi partiler, emek örgütleri ve aydınların desteklediği bağımsız adaylar ise farklı bir heyecan yaratmış durumda. Seçim barajı engelinin aşılmasıyla bölgede seçim ezberi bozulan diğer partiler de 22 Temmuz için çalışmalarını arttırdılar. “Bin Umut” bağımsız milletvekili adayları nedeniyle Türkiye’nin dikkatle takip ettiği bölge illerinde, seçim sürecinin nabzını tutmaya çalışacağımız yazı dizimizi ise bölgenin en büyük ili Diyarbakır’la başlatıyoruz

Diyarbakır’da, 2002 seçimlerinde Emek, Barış ve Demokrasi Bloku’nun desteklediği DEHAP yüzde 56.13’lük oy oranıyla birinci parti çıktı. Ancak yüzde 10 ülke barajı nedeniyle yüzde 15.96 oy alan AKP 8 milletvekili, yüzde 5.92 oy alan CHP ise 2 milletvekili çıkardı. AKP’nin yaklaşık 5 yıllık iktidarı sonunda Diyarbakır, kişi başına düşen 1313 dolarlık milli gelir ile Türkiye’nin 54. sırasında. Kentte 617 bin yeşil kartlı var. 400 bine yakın insan yardımlarla ayakta duruyor. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nın verdiği gıdalarla yaşamını sürdürenlerin sayısı 300 binden fazla. Resmi rakamlara göre il merkezindeki nüfusun yüzde 30’u işsiz. Bu oran ilçe merkezlerinde yüzde 43’e kadar çıkıyor. Halk arasındaki rakam ise yüzde 60.
İşsizlik kentte öyle büyük bir sorun ki yan “sektörünü” bile yaratmış. Kentin hemen, hemen her köşesinde bir kahveye rastlanıyor. Gündüz mesai saatlerinde bile kahveler ağzına kadar dolu.
‘Çayı bile borçla içiyoruz’
Kahveciler Odası Başkanı Vahit Şarlan, “1800-1900 civarında kahve var. Bunların 600’ü kayıt dışı. Bu kadar kahve başka nerede var” diye soruyor. Şarlan sözlerine şunları ekliyor: “Bağlar gibi semtlerde insanların yüzde 60’ı borçla çay içiyor. Bu nedenle kapanan kahveler bile var.”
Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Alican Ebedioğlu ise son bir yılda 2 bin 517 yeni dükkan açılırken, 1799 esnafın kepenk kapattığını belirtti. Esnafın kredi sorunu yaşadığına da değinen Ebedioğlu, ”Esnafın kredi sicili olduğu için bankalar yeni kredi vermiyor. Bunların düzeltilmesini bekliyoruz” dedi.
İki partide hareketlilik
Diyarbakır, bu şartlar altında erken genel seçime hazırlanıyor. Hem Genelkurmay muhtıralarının yarattığı “belirsizlik”, hem de adaylar ve bölgelerin yeni kesinleşmesi nedeniyle kent henüz seçim havasına girmemiş. Milletvekili adaylarının büyük bir bölümü il dışında. Seçimlerle ilgili hareketlilik daha çok parti binalarında yaşanıyor. Bu partilerin başında Demokratik Toplum Partisi (DTP) ve AKP geliyor.
DTP, sık sık toplantılar düzenleyerek seçim çalışmalarına son şekli vermeye çalışıyor. Kadın örgütleri ayrı, gençlik örgütleri ayrı ayrı toplantılar yapıyor. Seçimlere bağımsız adaylarla giren parti, “artık baraj yok, tüm oylar adaylarımıza, Meclis’teyiz” fikrini propaganda çalışmalarının ana fikri yapmayı tartışıyor. Yabancı basın kuruluşları da Diyarbakır’daki seçimlere yakın ilgi gösteriyor. El Cezire Televizyonu DTP’nin çıkardığı bağımsız adaylarla röportajlar yaparak bölgedeki seçimleri izliyor.
Her bağımsıza 60 bin oy
Diyarbakır’dan Aysel Tuğluk, Akın Birdal, Gülten Kışanak ve Selahattin Demirtaş’ı aday gösteren DTP, seçim bölgelerini de dörde ayırdı. Buna göre 2002 yılı seçim sonuçları baz alındığında her adaya yaklaşık 60 bin oy düşüyor. Ama DTP, daha önceki seçimlerde “kırgınlık” nedeniyle sandığa gitmeyen 180 bin oyun da kendisine geleceğine inanıyor. Baraj nedeniyle başka partilere oy verenlerin de bağımsız adaylara yöneleceğini düşünen DTP, oyunu artırmayı hedefliyor.
AKP yeşil karta güveniyor
Hareketliliğin yaşandığı diğer parti ise AKP. Her gün çok sayıda Diyarbakırlı AKP’nin kapısını çalarak yardım istiyor. Kimi başka okula tayin için, kimi de iş için. AKP’li yöneticiler en az 7 milletvekili çıkaracaklarına inanıyorlar.
2002’de polis ve asker lojmanlarında birinci parti çıkan AKP, bu seçimlerde özellikle kırsal kesimden beklenti içinde. Yeşil kart uygulaması ve KÖYDES projesinin oy olarak döneceğini düşünüyorlar. Ancak Kürt sorunu karşısındaki tutumu sert bir dille eleştiriliyor.
AKP Merkez İlçe Başkanı Adnan Nabikoğlu, 2002’de 67 bin, 2004 yerel seçimlerinde ise 140 bin oy aldıklarını hatırlatarak, bu rakamı katlamayı hedeflediklerini söylüyor. Bunun bir temenni olmadığını, yaptıkları hizmetlerin karşılığını beklediklerini savunan Nabikoğlu, “1150 köye su götürmüşsek, Diyarbakır’da 600 bine yakın yeşil kartlı varsa, 200 bin çocuğa şartlı nakil transferi yardımı yapılmışsa, halkın buna karşılık vereceğine inanıyoruz” görüşünde. Nabikoğlu, DTP’nin de üç bağımsız milletvekili çıkaracağını düşünüyor.
AKP’nin ayrıca Çüngüş, Eğil, Çernik, Yeni Şehir’in iç kesimleri ve göçle gelen Türkmenlerin yaşadığı bölgelerden oy alması bekleniyor.
AKP Dicle İlçe Yöneticisi Emin Zeybek de, AKP’nin özellikle köylerde ve kırsalda oy alacağına inanıyor. Zeybek, “Çünkü köylüye su götürdük. Karşılığını alacağız” diyor. Bölge halkının İslama yakın olduğunu belirten Zeybek, bu nedenle CHP’ye şans tanımıyor. DTP’nin 3-4 bağımsız milletvekili çıkaracağına inanıyor.
KÖYDES’in gitmediği bölge
Dicle’ye bağlı Kaygısız beldesinden Sait Kaplan ise, Emin Zeybek’in sözlerine itiraz ediyor. Terkan bölgesindeki bazı köylerin susuz olduğunu hatırlatıyor. Kaplan, 6 ay önce başvurmasına rağmen bir sonuç alamadığını anlatıyor. Köylülerin, sırtlarında 30-40 km su taşıdıklarını aktaran Kaplan, seçimler için “Bağımsızların 4’ü sağlam” diyor. Kaplan, kendisinin DP’ye oy vereceğini de sözlerine ekliyor.
Askeri lojmandan ne çıkar?
Daha önceki seçimlerde AKP’nin birinci parti çıktığı askeri lojmanlar, Diyarbakır’da en çok merak edilen konuların başında geliyor. Özellikle Genelkurmay’ın yayınladığı muhtıraların ardından bölgede askerin AKP’ye karşı nasıl bir tutum alacağı merak ediliyor. Son bir not, Diyarbakır’da CHP’nin adı anılmıyor.

Halk seçimlerden ne bekliyor?

Şeyhmuz Sümer (Esnaf): DTP’nin bağımsız adayları çıkar. AKP burada oy çıkaramaz. En büyük sorun işsizlik. İş olsa iki kardeş bu küçük dükkanda niye çalışalım.
Mehmet Güzel (Esnaf): Bağımsız adaylar çıkar. AKP’nin elinde bir güç var. Ama Kürt sorununa çözüm bulamadığı için hiçbir şansı yok. İş yok. İşsizlik, hırsızlık ve çaresizlik var. Sıkıntılar bu hükümet döneminde daha da arttı.
Lokman Bakır (Savaş Mahallesi Muhtarı): Diyarbakır’da milletin vekili yok. Hiçbiri milletin sorunlarıyla ilgilenmiyor. Ben muhtar olduğum halde bile sosyal güvencem yok. 210 milyon lira maaş alıyorum. Bağ-Kur 250 milyon prim istiyor. Mahallenin 3 bin 500 seçmeni var. DTP’li de var, AKP’li de.
Haşim Birlik (Esnaf): Hükümetten biraz memnunuz. Ama asker izin vermiyor. İnşallah Meclis’in bir tarafında AKP olur, bir tarafında da DTP olur. Deniz Baykal’ın ne olduğunu bilmiyoruz.
Mehmet Akgün ve Serehan Yaşar düzenli işleri olmadığı için buldukları her işi yapıyorlar. “Ayda 20 gün çalışıyorsak 10 gün çalışmıyoruz” diyorlar. Onlar seçimi AKP’nin kazanacağına inanıyorlar. Bağımsız adaylar için, “haberimiz yok” diyorlar.
Diyarbakır’da AKP’liler 5 yıllık “hizmetlerinin” sandıkta oy olarak geri döneceğini düşünürken bütün partiler DTP’nin bağımsız adaylarının 3-4 milletvekili çıkartacağı görüşünde birleşiyor

2002 Genel Seçim Sonuçları

PartiRakam Yüzde
DEHAP:236 bin 68956.13
AKP:67 bin 29815.96
DYP (DP):30 bin 3307.19
CHP:24 bin 565.92

2004 Yerel Seçim Sonuçları

PartiRakam Yüzde
DEHAP:175 bin 82541.84
AKP: 129 bin 39430.79
DYP (DP):40 bin 6009.66
CHP:17 bin 54.05

Bağımsız Adayların Seçim Bölgeleri

Birinci Bölge: Bağlar Beldesi
Milletvekili Adayı: Aysel Tuğluk
Hesaplanan oy: 61 bin 261 (2002 seçimleri baz alınmıştır)
İkinci Bölge: Yenişehir, Bismil, Çınar, Çarıklı, Bağıvar ve Özerkli
Milletvekili Adayı: Akın Birdal
Hesaplanan oy: 60 bin 102 (2002 seçimleri baz alınmıştır)
Üçüncü Bölge: Suriçi, Silvan, Hazro, Lice, Kulp, Hani ve Kocaköy
Milletvekili Adayı: Gülten Kışanak
Hesaplanan oy: 60 bin 443 (2002 seçimleri baz alınmıştır)
Dördüncü Bölge: Kayapınar, Dicle, Ergani, Çermik, Cüngüş ve merkeze bağlı tüm köyler
Milletvekili Adayı: Selahattin Demirtaş
Hesaplanan oy: 53 bin 783 (2002 seçimleri baz alınmıştır)
YARIN: Batman
Hazırlayan: Şahin Bayar
ÖNCEKİ HABER

ÖZGÜRCE

SONRAKİ HABER

‘Türkiye’nin sorunu PKK değil, Kürtler’

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa