16 Temmuz 2007 00:00
Boğaz vapurlarının tarihinden...
Panonun önüne ve arkasına iliştirilmiş 30 belgede Şirket-i Hayriyenin tarihini görme imkanına kavuşuyoruz. 17 Ocak 1851de Reşid Paşanın desteği ve dönemin padişahı Abdülmecidin onaylamasıyla kurulan Şirket-i Hayriye, Osmanlı topraklarında kurulan ilk anonim ortaklık.
Boğaziçinde Asırlık Seyahat: Belgelerle Şirket-i Hayriye sergisi Karaköy Vapur İskelesi salonunda sergileniyor. 20 Temmuz tarihine kadar devam edecek sergide Şirket-i Hayriye adıyla bilinen eski şehir hatları vapurlarına dair çeşitli belgeler bulunuyor.
Görevlilere gazeteci olduğumuzu söyleyip, sergiyi görmek için izin kopardıktan sonra yolcu bekleme salonuna giriyoruz. Önümüze salonunun ortasında dikine konulmuş büyük bir pano çıkıyor. Panonun önüne ve arkasına iliştirilmiş 30 belgede Şirket-i Hayriyenin tarihini görme imkanına kavuşuyoruz. 17 Ocak 1851de Reşid Paşanın desteği ve dönemin padişahı Abdülmecidin onaylamasıyla kurulan Şirket-i Hayriye, Osmanlı topraklarında kurulan ilk anonim ortaklık. İlk zamanlarda Tersane-i Amire vapurlarıyla aralarında rekabet olmaması için yalnız Eminönü ile Boğaz köyleri arasında sefer yapma hakkı verilen şirket, ilk seferini Üsküdara yapar. Şirket 1944te bütün varlıklarıyla devletleştirilirken; 15 Ocak 1945te çıkarılan 4517 sayılı yasayla Şirket-i Hayriye fiilen ortadan kalkar.
Yolcu bekleme salonunda biriken insanlar sabırsızca Haydarpaşa ve Kadıköy istikametine gidecek vapurları beklerken, İstanbul deniz taşımacılığı kültürüne ilişkin bu tarihi belgelerle pek ilgilenmediklerini farkettik. Göz ucuyla belgelere göz atan birkaç kişi dışında, otomatik kapının açılmasıyla yolcuların çarçabuk vapura bindiklerini gördük. Otomatik kapının üzerinde plazma televizyonda bir yanda Cem Yılmazın kahkahaları bir yanda şirket reklamları, insanı Nereden nereye sorusuyla başbaşa bırakıyor. Lacivert bir zemin üzerinde belgelerin yer aldığı fotoğrafın üst kısmında Beşiktaş Çırağan Sarayının hemen arkasında yer alan gür bir orman göze çarparken, fotoğrafın sol üst köşesinde Yıldız Parkı tenha ve insan eli değmemiş bir şekilde uzanıyor. Fotoğrafın ortasında boğazın beyaz rengi üzerinde dumanı tüten yandan çarklı vapur süzülüyor. Fotoğrafın alt kısmında ise dönemin padişah fermanları, şirketin mali yapısı, tarifeler, biletler gibi tarihe düşülen belgelerin izleri ilk kez gün yüzüne çıkıyor. Panonun hemen önünde yer alan ikisi yandan çarklı, beş vapurun maketi, camlı bir korunak içinde yolcuların dikkatini belgelerden daha fazla çekiyor. Farklı dönemlere ait Galata ve Hale vapurları yandan çarklı, Rağbet, Kalender ve Sütlüce vapur maketleri ise motorlu halleriyle sergileniyor.
Sergi, Başbakanlık Devlet Arşivleri ve İstanbul Deniz Otobüsleri (İDO) ortaklığıyla Karaköy Vapur İskelesi yolcu bekleme salonunda 20 Temmuz tarihine kadar görülebilecek.
İşte belgelerden birkaçı
Eğer vapurla Anadolu Yakasına gitmek için Karaköy İskelesine yolunuz düşerse, İstanbulun deniz ulaşım tarihine ilişkin belgeleri görmeden geçmeyin. (İstanbul/EVRENSEL)
İnan Kızılkaya / Uğur Karakullukcu
YAZARLAR
A. Cihan Soylu
‘Boş tencere’ iktidarın neresinde?
Şebnem Korur Fincancı
Tehlike nedir?
Sultan Özer
Yeni anayasa tartışmaları, AKP’ye can suyu olur mu?
Hediye Levent
Erdoğan'ın Irak ziyaretinin 3 sebebi ve değişim rüzgarı!
Arif Nacaroğlu
Özgürlükçü Anayasa
Erkan Aydoğanoğlu
1 Mayıs ve sonrası
Mehmet Özyazanlar
Galatasaray kaparak, Fenerbahçe kaptırmayarak…
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
