22 Temmuz 2007 00:00

yang?n ve sa?l?k

?lkemiz, co?rafyas? deprem, sel, yang?n gibi do?al afetlere yatk?n olan bir ?lke. Yaz aylar?n?n de?i?mezi ise orman yang?nlar?. Do?al afetlere yakla??mda duygu durumumuz ise on y?llard?r hi? de?i?medi.

Paylaş

?lkemiz, co?rafyas? deprem, sel, yang?n gibi do?al afetlere yatk?n olan bir ?lke. Yaz aylar?n?n de?i?mezi ise orman yang?nlar?. Do?al afetlere yakla??mda duygu durumumuz ise on y?llard?r hi? de?i?medi. Yang?n ?ncesi ?rne?ini an?z yakmada g?rd???m?z ?zere bilin?sizlik ve kayg?s?zl?k; olay an?nda ?aresizlik ve beceriksizlik, sonras?nda ise d?v?nme ve ?zellikle sorumlu kurumlarda laf ebeli?i. T?m bunlar? de?i?tirip d?n??t?m resmi aya??yla bir genel m?d?rl??e indirgendi?i savlan?p zaman zaman dillendirilen ?do?al afetler konusunda bir bakanl?k olu?turulmas? fikri yeniden tart???lmal?? ?nerisi bir se?im d?neminde daha payla??lamad?. Ya?ad?klar?m?z konunun sadece resmi organizasyonlar ile yoluna konamayaca??n? g?steriyor bizlere. Do?al afetlerde do?a kar??s?nda g??s?zl?k duygusu ve ?lkemizin kaderiymi??esine s?regiden maddi imkans?zl?klar s?yleminin edilgenli?inden ak?l ve ?biraz ahlak? ile s?yr?lmak m?mk?n.
Yang?nlar?n bir ba?ka boyutu sa?l?k. Bilinenin aksine di?er yang?n tiplerinde oldu?u gibi orman yang?nlar?nda da yaralanma ve ?l?mlerin ?o?u yan?klardan de?il karbonmonoksit yan? s?ra ?e?itli kimyasallar? da i?erebilen dumana ba?l? geli?iyor. Dumanla solunan karbonmonosit (CO) tek ba??na renksiz ve kokusuz bir gaz. Solundu?unda temel zarar? v?cut i?in ya?amsal olan oksijenin tutulmas?, ta??nmas? ve kullan?m?n? bozarak g?steriyor. Dokularda s?ratle oksijensizlik ve iskemiye yol a??yor. Temel sorun zaten dumanl? ortamda oran? azalm?? olan oksijenin v?cuda girdikten sonra da yeterince kullan?lamamas?. Nas?l olmas?n ki; bilmeyenler i?in ?a??rt?c? bir oranla CO gaz? oksijene oranla tam 250 kat daha h?zl? ba?lan?yor, kandaki ta??y?c? h?creler olan hemoglobuline.
?zellikle beyin, kalp gibi oksijene daha fazla gereksinim duyan organlar CO zehirlenmesinden daha h?zl? etkileniyorlar. ?e?itli bulgular aras?nda hafiften a??ra yorgunluk, halsizlik, gribe benzer tablo, bulant?, kusma, ba? d?nmesi, zihinsel yo?unla?ma sorunlar?, kaslarda g??s?zl?k ya da kontrol edilememe, bay?lma, bilin? kayb?, sara benzeri n?bet, koma ve solunum durmas? s?z konusu olabilir. Yine kalp hastalar? benzeri g???s a?r?s?, ?arp?nt?, dola??mdaki yava?lamaya ko?ut ciltte renk de?i?iklikleri ve kalp durmas? izlenebilir. Sonraki s?re?lerde akci?erden kaslara ve b?breklere bir?ok organ zarar g?rebilir. T?m bu tabloda belirginle?en yak?nma ve organ hasarlar? ki?iyi zaten hekime y?nlendirdi?inden daha silik bulgular?n hasta ve yak?nlar?nca ?nemsenip erken t?bbi yard?m olana??na kavu?malar? ya?amsal ?nemde.
Yang?nlarda, ?ncesinde mevcut hastal??? olanlar daha ?anss?zlar. Bunlar aras?nda i?lerinde ast?m?n da yer ald??? solunum yolunun s?regiden hastal?klar?, kalp hastal?klar? ve hipertansiyon, b?brek yetmezlikleri, ?e?itli n?rolojik hastal?klar yang?n veya duman?n?n evlere yakla?t??? durumlarda erken tahliyede ?ncelikli olmas? gerekenler.
Orman yang?nlar?nda ?nemli di?er sa?l?k sorunlar? yan?k ve k?r?klara ba?l? geli?iyor. Ama hepsinden de ?nemlisi gelecek ku?aklara miras olarak b?rak?lan sa?l?ks?z bir ?evre. Yok edilen ormanlar, k?resel ?s?nmadan do?al dengenin bozulmas?na bir?ok sorunda pay sahibi. Son olarak ?lkemizin temel bula??c? hastal?klar? aras?na giren K?r?m Kongo Kanamal? Ate?i?nde pay sahibi. Hastal???n bula?t?r?c?s? keneler olup yok edilen orman alanlar?n?n imara a??l???n?n kolayla?t?r?c?lar? aras?nda yer ald??? s?yleniyor.
Sa?l?k a??s?ndan temel ironi yery?z?n?n akci?eri olarak an?lan ormanlar?n ah?n?n her yang?nda insano?lunun akci?erlerinde sonlanmas?.
Dr. Zeki G?l
ÖNCEKİ HABER

elimizin hamurunu s?y?r?p...

SONRAKİ HABER

ormanlar?m?z yanmas?n diye...

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...